تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,183 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,838 |
نوعشناسی تطبیقی رمان تاریخی فارسی و عربی (از سر والتر اسکات انگلیسی و جرجی زیدان تا محمّدباقرمیرزا خسروی کرمانشاهی) | ||
کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
مقاله 6، دوره 3، شماره 11، آبان 1392، صفحه 135-160 اصل مقاله (1.13 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
چکیده | ||
یکی از حوزههای پژوهشی و مطالعاتی مهم در ادبیّات تطبیقی، به بررسی سیر مکتبها، انواع و جریانهای ادبی و البتّه تبیین تفاوتها و همانندیهای سرگذشت و چگونگی ظهور و بروز و زوال این گونهها و جریانها و مکتبها در ادبیّات ملل مختلف اختصاص دارد. شعر حماسی، ادبیّات نمایشی، داستان و... در ادبیّات فارسی و عربی چه سیر و سرگذشتی داشتهاند؟ رمان تاریخی چگونه از ادبیّات اروپا به ادبیّات فارسی و عربی راه پیدا کرده است؟ و... این پرسشها جزء دغدغههای علمی مهمّی هستند که حوزة پژوهشی یادشده بدانها میپردازد. پرسش اخیر دقیقاً همان مسألهای است که این جستار که به زیرشاخه پژوهشی ادبیّات تطبیقی و ترجمهپژوهی(1) نیز نزدیک است، در پاسخ بدان سامانیافته است. پژوهش حاضر، با تکیه بر این فرضیة بنیادین که ترجمه (و بویژه آثار مترجمان نویسنده)، در انتقال «رمان تاریخی» از ادبیّات اروپا به ادبیّات عربی و فارسی نقش انکارناپذیری داشته و به پیدایش یک گونة ادبی جدید در زبان مقصد منجر شده است، به بررسی سیر این نوع ادبی از ادبیّات اروپا تا ادبیّات عربی و فارسی میپردازد و با تحلیل دو نمونة متنی فارسی و عربی، برخی تفاوتهای بنیادین گونة رمان تاریخی را در دو ادبیّات فارسی و عربی تبیین میکند و ازجمله آشکار میدارد که شمس و طغرا، شاهکار محمّدباقرمیرزا خسروی با اینکه او خود، یکی از مترجمان رمان تاریخی جرجی زیدان (که او خود بیشتر تحت تأثیر والتر اسکات انگلیسی بوده) به فارسی است، به گونة فرانسوی رمان تاریخی نزدیکتر است و نسبت به دوشیزة شامی جرجی زیدان، از بلوغ فنّی و ساختاری بیشتری برخوردار. | ||
کلیدواژهها | ||
واژگان کلیدی: نوعشناسی تطبیقی؛ رمان تاریخی؛ نثر معاصر فارسی و عربی؛ والتر اسکات؛ جرجی زیدان؛ شمس و طغرا | ||
مراجع | ||
کتابنامه الف: کتابها 1. احمدزاده، هاشم (1386)؛ از رمان تا ملّت، ترجمة بختیار سجّادی، سنندج: دانشگاه کردستان. 2. ایرانی، ناصر (1380)؛ هنر رمان، تهران: آبانگاه. 3. باختین، میخاییل (1388)؛ تخیّل مکالمهای، ترجمة رؤیا پورآذر، تهران: نشر نی. 4. بالایی، کریستف (1386)؛ پیدایش رمان فارسی، ترجمة مهوش قویمی و نسرین خطّاط، چاپ دوّم، تهران: معین. 5. برلین، آیزایا (1385)؛ سرشت تلخ بشر، ترجمة لیلا سازگار، تهران: ققنوس. 6. بینیاز، فتحالله (1390)؛ در جهان رمان مدرنیستی، تهران: افراز. 7. پریستلی، جان بوینتن (1387)؛ سیری در ادبیّات غرب، ترجمة ابراهیم یونسی، چاپ چهارم، تهران: امیر کبیر. 8. تراویک، باکنر (1383)؛ تاریخ ادبیّات جهان، ترجمة عربعلی رضایی، چاپ سوّم، تهران: فرزان روز. 9. جمالزاده، محمّدعلی (1341)؛ تقریظ و انتقاد بر دلیران تنگستانی، محمّد حسین رکنزاده آدمیّت، چاپ پنجم، تهران: اقبال. 10. خسروی، محمّدباقرمیرزا (1385)؛ شمس و طغرا، تهران: هرمس. 11. رحیمیان، هرمز (1383)؛ ادبیّات معاصر نثر، ادوار نثر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، چاپ دوّم، تهران: سمت. 12. زیدان، جرجی (1385)؛ دوشیزة شامی، ترجمة صابر منیری، تهران: پرسمان. 13. سپانلو، محمّدعلی (1387)؛ نویسندگان پیشرو ایران، چاپ هفتم، تهران: نگاه. 14. سپهران، کامران (1381)؛ ردّ پای تزلزل، تهران: شیرازه. 15. سیّدحسینی، رضا (1389)؛ مکتبهای ادبی، چاپ شانزدهم، تهران: نگاه. 16. شاد محمّدی، مریم (1383)؛ «نقش ترجمه در تکوین رمان (در بررسی تطبیقی شمس و طغرا با سه تفنگدار و تهران مخوف با بینوایان)»، رسالة کارشناسیارشد، دانشگاه تربیت معلّم تهران. 17. شکری، فدوی (1386)؛ واقعگرایی در ادبیّات داستانی معاصر ایران، تهران: نگاه. 18. طه بدر، عبدالمحسن (1963)؛ تطوّر الرّوایة العربیّة الحدیثه فی مصر، القاهرة: دار المعارف. 19. عبادیان، محمود (1387)؛ درآمدی بر ادبیّات معاصر ایران، چاپ دوّم، تهران: مروارید. 20. عبدالجلیل، ژان محمّد (1382)؛ تاریخ ادبیّات عرب، ترجمة آذرتاش آذرنوش، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر. 21. عسگری حسنکلو، عسگر (1387)؛ نقد اجتماعی رمان معاصر فارسی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. 22. عطیه، جورج و دیگران (1391)؛ ادبیّات معاصر عربی، ترجمة علی گنجیان خناری و عبّاس نوروزپور نیازی، تهران: سخن. 23. غلام، محمّد (1381)؛ رمان تاریخی، تهران: چشمه. 24. غنیمیهلال، محمّد (1373)؛ ادبیّات تطبیقی، ترجمة سیّد مرتضی آیتاللهزاده شیرازی، تهران: امیرکبیر. 25. ----------- (بیتا)؛ فی النقد التطبیقی والمقارن، القاهرة: نهضه مصر للطّباعة والنّشر والتّوزیع. 26. فریدریش، ورنر پاول و دیوید هنری ملون (1388)، چشمانداز ادبیّات تطبیقی غرب (از دانته تا یوجین اونیل)، ترجمه نسرین پروینی، تهران: سخن. 27. کادن، جان آنتونی (1380)؛ فرهنگ توصیفی ادبیّات و نقد، ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: شادگان. 28. کامشاد، حسن (1384)؛ پایهگذاران نثر جدید فارسی، تهران: نشر نی. 29. لوکاچ، گئورگ (1384)؛ پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه اکبر افسری، چاپ دوّم، تهران: علمی و فرهنگی. 30. محمودیان، محمّدرفیع (1382)؛ نظریة رمان و ویژگیهای رمان فارسی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. 31. میرصادقی، جمال (1386)؛ ادبیّات داستانی، چاپ پنجم، تهران: سخن. 32. ----------- (1387)؛ راهنمای داستاننویسی، تهران: سخن. 33. هاوزر، آرنولد (1377)؛ تاریخ اجتماعی هنر، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: خوارزمی. 34. یوسفی، غلامحسین (1372)؛ دیداری با اهل قلم، چاپ چهارم، تهران: علمی. ب: مجلّهها 35. آلن، راجر (1388)؛ «سنّتهای رمان عربی»، ترجمة محمّد جواهرکلام، در نقد آگاه در بررسی آراء و آثار (مجموعه مقاله)، گردآورنده عنایت سمیعی، تهران: آگاه، صص 364-376. 36. اکبرزاده، زیبا (1388)؛ «جرجی زیدان، رماننویس معاصر عرب»، کتاب ماه ادبیّات، شمارة 27 (پیاپی 141)، صص 8-13. 37. اسماعیلی، حبیبالله (1389)؛ «مورّخان و رمان تاریخی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارة 154، صص 2-7. 38. امیری، نادر (1388)؛ «چشماندازی به رمان تاریخگرای فارسی»، جامعهشناسی هنر و ادبیّات، شمارة اوّل، سال اوّل، بهار و تابستان، صص 39-60. 39. انوشیروانی، علیرضا (1389)؛ «ضرورت ادبیّات تطبیقی در ایران»، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة اوّل، شمارة اوّل، (پیاپی 1)، بهار، صص 6- 38. 40. -------------- (1391)؛ «ادبیّات تطبیقی و ترجمهپژوهی»، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة سوّم، شمارة اوّل، (پیاپی 5)، صص 7- 25. 41. باسنت، سوزان (1390)؛ «از ادبیّات تطبیقی تا ترجمهپژوهی»، ترجمه صالح حسینی، ویژهنامة ادبیّات تطبیقی نامة فرهنگستان، دورة دوّم، شمارة اوّل، (پیاپی 3)، صص 71- 99. 42. بالایی، کریستف (1383)؛ «پیرامون ادبیّات داستانی ایران» (گفتگو)، در نقاب نقد (چیستی نقد ادبی در ایران)، تهیه و تدوین شاهرخ تندرو صالح، تهران: چشمه، صص 21-55. 43. دلاویز، مسعود (1390)؛ «نهضت مشروطه و پیدایش رمان تاریخی»، کتاب ماه ادبیّات، شماره 59 (پیاپی 173)، صص 82-89. 44. غلام، محمد (1380)؛ «نقش ترجمه در پیدایش رمان تاریخی در ایران»، مجله دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی(تربیت معلم سابق)، شماره 32، صص 147-170. 45. لوکاچ، گئورگ (1386)؛ «شرایط اجتماعی و تاریخی ظهور رمان تاریخی»، ترجمه مجید مددی، در ارغنون 10/9 (درباره رمان)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوّم، صص 137-151. 46. محمّدی، ابراهیم (1389)؛ «ترجمه و ادبیّات تطبیقی»، مجموعه مقالات همایش ملی مطالعات ترجمه، دانشگاه بیرجند، آبانماه. 47. محمّدی، ابراهیم و حسن امامی (1390)؛ «کارکردهای ترجمه در حوزة ادبیّات ملل (با تأکید بر ادبیّات فارسی و عربی)»، فصلنامة مطالعات ترجمه، سال نهم، شماره سی و سوم، بهار، صص 7-22. 48. ناظمیان، هومن (1384)؛ «رمانهای تاریخی جرجی زیدان از منظر مکتب رمانتیسم»، مجلّة دانشکدة علوم انسانی دانشگاه سمنان، شمارة 10، صص 97-119. 49. نیکیتین، بازل (1385)؛ «رمان تاریخی در ادبیّات فارسی کنونی»، ترجمه احمد سمیعی، نامة فرهنگستان، شمارة 30، صص 168-204. 50. همینگز، ف.و.ج (1386)؛ «رمان واقعگرا در اروپا»، ترجمة سوسن سلیمزاده، در ارغنون 10/9 (دربارة رمان)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوّم، صص 285-301. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,044 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,928 |