فرهنگ اسلامی -‌ ایرانی در کتاب الأدب الصّغیر و تأثیر آن در منابع عربی

الف: کتاب­ها­

• ·  نهج البلاغه

1. الآبی، منصور بن الحسین الرازی، أبو سعد، «ت: 421»؛ (1424)؛ نثر الدّر فی المحاضرات، المحقق: خالد عبد الغنی محفوط، لبنان: دار الکتب العلمیة.

2. آمدی، عبدالواحد بن محمّد، «ت: 550»؛ (1410)؛ غرر الحکم ودرر الکلم، محقق: سید مهدی رجایی، قم: دار الکتب الاسلامی.

3. الأبشیهی، شهاب الدین محمّد بن أحمد، «ت: 852»؛ (1419)؛ المستطرف فی کل فنّ مستطرف، بیروت: عالم الکتب.

4. ابن الجوزی، ابوالفرج، «ت: 597»؛ (بی­تا)؛ الأذکیاء، الناشر: مکتبة الغزالی.

5. -------------------- (1412)؛ المنتظم فی تاریخ الملوک والامم، دراسة وتحقیق محمّد عبد القادر عطا ومصطفى عبد القادر عطا، راجعه وصححه نعیم زرزور. بیروت: دار الکتب العلمیة.

6. ابن الحبان، محمّد بن حبان بن أحمد، «ت: 354»، (بی­تا)؛ روضة العقلاء ونزهة الفضلاء، المحقق: محمّد محی الدین عبد الحمید، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ابن الحمدون، محمّد بن الحسن بن محمّد بن علی، «ت: 562»؛ (1417)؛ التذکرة الحمدونیة، بیروت: دار صادر.

7. ابن الرفاعه،‌ زید بن عبد الله، «ت: 400»؛ (1423)؛ الأمثال، دمشق: دار سعد الدین.

8. ابن حبیب النیسابوری، أبو القاسم الحسن بن محمّد، «ت: 406»؛ (1405)؛ عقلاء المجانین، تحقیق: خادم السنة المطهرة أبو هاجر محمّد السعید بن بسیونی زغلول، لبنان: دار الکتب العلمیة.

9. ابن خلکان، ابوالعبّاس، شمس الدین أحمد بن محمّد بن إبراهیم، «ت: 681»؛ (1900)؛ وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، المحقق: إحسان عبّاس، بیروت: دار صادر.

10. ابن طرار، أبو الفرج المعافى بن زکریا بن یحیى، «ت: 390»؛ (1426)؛ الجلیس الصالح الکافی والأنیس الناصح، المحقق: عبد الکریم سامی الجندی، لبنان: دار الکتب العلمیة.

11. ابن عبد البر، أبو عمر، «ت: 463»؛ (1409)؛ أدب المجالسة وحمد اللسان وفضل البیان وذم العی وتعلیم الإعراب، المحقق: سمیر حلبی، طنطا: دار الصحابة للتراث.

12. ---------------------- (بی­تا)؛ بهجة المجالس وأنس المجالس، طنطا: دار الصحابة للتراث.

13. ابن عبد ربه، أبو عمر، شهاب الدین أحمد، «ت: 328»؛ (1404)؛ العقد الفرید، بیروت: دار الکتب العلمیة.

14. ابن قتیبه الدینوری، أبو محمّد عبد الله، «ت: 276»؛ (1418)؛ عیون الأخبار، بیروت: دار الکتب العلمیة.

15. ابن مسکویه، ابوعلى احمد بن محمّد، (بى­تا)؛ الحکمة الخالدة، تحقیق عبد الرحمان بدوى، لبنان: دار الأندلس.

16. ابن مفلح، محمّد بن مفلح بن محمّد بن مفرج، «ت: 763»؛ (بی­تا)؛ الآداب الشرعیة والمنح المرعیة، عالم الکتب.

17. ابن مقفّع، عبد الله، «ت: 106»؛ (بی­تا)؛ الأدب الصغیر والأدب الکبیر، بیروت: دار صادر.

18. ------------------- (1355)؛ کلیلة ودمنة، القاهرة: المطبعة الأمیریة ببولاق.

19. ابن هبة الله، محمّد بن محمّد، «ت: 515»؛ (1425)؛ المجموع اللفیف، بیروت: دار الغرب الإسلامی.

20. ابن نباتة السعدی، ابو نصر عبدالعزیز بن عمر بن نباتة (1977)؛ الدیوان، المجلد الأولی، دراسة و تحقیق عبدالامیر مهدی حبیب الطایی، بغداد: دار الحریة للطباعة.

21. ابن سلام، ابو عبید القاسم، «ت: 224»؛ (1400)؛ الأمثال، المحقق: الدکتور عبد المجید قطامش،‌ الناشر: دار المأمون للتراث.

22. أبو علی القالی، إسماعیل بن القاسم، «ت: 356»؛ (1344)؛ الأمالی، عنی بوضعها وترتیبها: محمّد عبد الجواد الأصمعی، الناشر: دار الکتب المصریة.

23. ابوحیان التوحیدی، علی بن محمّد بن عبّاس، «ت: 400»؛ (1408)؛ البصائر والذخائر، المحقق: وداد القاضی، بیروت: دار صادر.

24. ---------------------------------- (1419)؛ الصداقة والصدیق، المحقق: إبراهیم الکیلانی، بیروت: دار الفکر المعاصر.

25. ---------------------------------- (1424)؛ الإمتاع والمؤانسة،‌ بیروت: المکتبة العنصریة.

26. اسامة بن منقذ، أبو المظفر، «ت: 584»؛ (1407)؛ لباب الآداب، المحقق: أحمد محمّد شاکر، القاهره: مکتبة السنه.

27. الأماسی، محمّد بن قاسم بن یعقوب محیی الدین، ابن الخطیب قاسم، «ت:940»؛ (1423)؛ روض الأخیار المنتخب من ربیع الأبرار، حلب: دار القلم العربی.

28. الثعالبی، ابومنصور، «ت: 429»؛ (1401)؛ التمثیل والمحاضرة، المحقق: عبد الفتاح محمّد الحلو، الناشر: الدار العربیة للکتاب.

29. ------------------- (بی­تا)؛ اللطائف والظرائف، بیروت: دار المناهل.

30. ------------------- (1403)؛ یتیمة الدهر فی محاسن أهل العصر، شرح و تحقیق الدکتور مفید محمّد قمیحة، لبنان: دار الکتاب العلمیة.

31. ------------------- (1421)؛ الشکوى والعتاب وما وقع للخلان والأصحاب، د إلهام عبد الوهاب المفتی، الناشر: المجلس الوطنی للثقافة والفنون والآداب.

32. ------------------- (بی­تا)؛ ثمار القلوب فی المضاف والمنسوب، القاهرة: دار المعارف.

الجاحظ، عمرو بن بحر، «ت: 255»؛ (1423)؛ البیان والتبیین، بیروت: دار ومکتبة الهلال.

33. ---------------------- (1419)؛ البخلاء، بیروت: دار ومکتبة الهلال.

34. الحُصری، أبو إسحاق، إبراهیم بن علی بن تمیم، «ت: 453»؛ (بی­تا)؛ زهر الآداب وثمر الألباب، بیروت: دار الجیل.

35. الخوارزمی، ابوبکر، «ت: 383»؛ (1418)؛ مفید العلوم ومبید الهموم، بیروت: المکتبة العنصریة.

36. الذهبی، شمس الدین أبو عبد الله، «ت: 748»؛ (1413)؛ الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة، المحقق: محمّد عوامة أحمد محمّد نمر الخطیب، الناشر: دار القبلة للثقافة الإسلامیة.

37. الراغب الأصفهانى، أبوالقاسم الحسین بن محمّد، «ت: 502»؛ (1420)؛ محاضرات الأدباء ومحاورات الشعراء والبلغاء، بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.

38. الرافعی، مصطفى صادق،‌ «ت: 1356»؛‌ (1421)؛ وحی القلم، بیروت: دار الکتب العلمیة.

39. الزمخشری، ابوالقاسم، «ت: 538»؛ (1412)؛ ربیع الأبرار ونصوص الأخبار، بیروت: مؤسسة الأعلمی.

40. -------------------- (1987)؛ المستقصى فی أمثال العرب، بیروت: دار الکتب العلمیة.

41. سبزیان­پور، وحید؛ نسرین عزیزی (1393)؛ تأثیر اندیشه­های ایران باستان بر دو کتاب الأدب الصغیر و الأدب الکبیر، تهران: یاردانش.

42. السلمی الشافعی، یوسف بن یحیى بن علی، «ت: 658»؛ (1410)؛ عقد الدرر فی أخبار المنتظر وهو المهدی علیه السلام،‌ حققه وراجع نصوصه وعلق علیه وخرج أحادیثه: الشیخ مهیب بن صالح بن عبد الرحمن البورینی، الاردن: مکتبة المنار، الزرقاء.

43. شمس الدین، عبد الامیر (1991)؛ ‌الفکر التربوی عند ابن المقفّع، الجاحظ، عبد الحمید الکاتب، لبنان: مکتبة المدرسة دار الکتاب العالمی.

44. ضیف، شوقی (1431)؛ تاریخ الأدب العربی، ج 3، قم: ذوی القربی.

45. الطرطوشی، أبو بکر محمّد بن محمّد، «ت: 520»؛ (1289)؛ سراج الملوک، مصر: من أوائل المطبوعات العربیة.

46. العاکوب، عیسی (1374)؛ تأثیر پند پارسى بر ادب عرب، ترجمه‏: عبدالله شریفى خجسته، تهران: علمى و فرهنگی.

47. العاملی، محمّد بن حسین بن عبد الصمد، «ت: 1031»؛ (1418)؛ الکشکول، لبنان: دار الکتب العلمیة.

48. عبّاس، احسان (1993)؛ ملامح یونانیه فی الأدب العربی، الموسسه العربیه للدراسات و النشر.

49. العسکری، أبو أحمد، «ت: 382»؛‌ (1984)؛ المصون فی الأدب، المحقق: عبد السلام محمّد هارون، الناشر: مطبعة حکومة الکویت.

50. العسکری، أبو هلال، «ت: 395»؛ (1419)؛ الصناعتین، المحقق: علی محمّد البجاوی ومحمّد أبو الفضل إبراهیم، بیروت: المکتبة العنصریة.

51. ------------------------- (بی­تا)؛ دیوان المعانی، بیروت: دار الجیل.

52. الغفرانی، محمّد، (1965)؛ عبدالله بن مقفّع، الناشر: الدار القومیه للطباعه و النشر بمصر.

53. الفاخوری، حنا، (1386)؛ تاریخ ادبیّات زبان عربی، ترجمه عبدالمحمّد آیتی، تهران: توس.

54. القلقشندی، أحمد بن علی بن أحمد، «ت: 821»؛ (بی­تا)؛ صبح الاعشى فی صناعة الانشاء، بیروت: دار الکتب العلمیة.

55. المؤید العلوی،‌ یحیى بن حمزة بن علی، «ت: 745»؛ (1423)؛ الطراز لأسرار البلاغة وعلوم حقائق الإعجاز، بیروت: المکتبة العنصریة.

56. الماوردی، أبو الحسن علی بن محمّد بن محمّد، «ت: 450»؛ (1986)؛ أدب الدنیا والدین، الناشر: دار مکتبة الحیاة.

57. المبرد، أبو العبّاس، «ت: 285»؛ (1421)؛ الفاضل،‌ القاهرة: دار الکتب المصریة.

58. مجلسی، محمّد باقر بن محمّد تقی (1403)؛ بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

59. المیدانی، أبو الفضل أحمد بن محمّد بن إبراهیم، «ت: 518»؛ (بی­تا)؛ مجمع الأمثال، المحقق: محمّد محیى الدین عبد الحمید، لبنان: دار المعرفة.

60. النویری، أحمد بن عبد الوهاب بن محمّد بن عبد الدائم القرشی التیمی البکری، «ت: 733»؛ (1423)؛ نهایة الأرب فی فنون الأدب، القاهرة: دار الکتب والوثائق القومیة.

61. الوشاء، محمّد بن أحمد، «ت: 325»؛ ‌(1371)؛ الموشى، المحقق: کمال مصطفى، مصر: مکتبة الخانجی.

62. الوطواط، أبو إسحق برهان الدّین محمّد بن إبراهیم، «ت: 718»؛ (1429)؛ غرر الخصائص الواضحة وعرر النقائض الفاضحة، لبنان: دار الکتب العلمیة.

63. الیوسی، الحسن بن مسعود بن محمّد، أبو علی، «ت: 1102»، (1401)؛ زهر الأکم فی الأمثال والحکم، المحقق: محمّد حجی، محمّد الأخضر، المغرب: الدار البیضاء.

ب: مجلّه­ها­

64. آذرنوش، آذرتاش (1385 الف)؛ «ابن مقفّع»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی به سرپرستی محمّد کاظم موسوی بجنوردی، ج 4، صص 662-670.

65. ------------- (1385 ب)؛ «ابن قتیبه»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی به سرپرستی محمّد کاظم موسوی بجنوردی، ج 4، صص 447-460.

66. انزابی­نژاد، رضا، (1384)؛ «ابن‏مقفّع»، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی به سرپرستی اسماعیل سعادت، ج 1، صص 108 ـ 112.

67. رسولی، حجّت، (1377-1378)؛ «منشأ فصاحت و بلاغت عبد الله بن المقفّع»، مجلّۀدانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ‌پیاپی 148-149، دورۀ سی و هفت، ‌صص 121-135.

8. زریاب،‌ عبّاس، (1385)؛ «ابن مقفّع»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 4، صص 670-680.

69. سبزیان پور، وحید ‌(1387)؛ «بررسی ریشه­های ایرانی کلیله و دمنه»، مجلّۀ علوم انسانی، فصلنامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا، (س)، سال هیجدهم، شماره 73، صص 77-104.

70. ------------- (1387)؛ «تأثیر کلام علی (ع) در الأدب الصّغیر و الأدب الکبیر»، مقالات و بررسی­ها، دفتر 88، تابستان 1387، صص 57-74.

71. ------------- (1390)؛ «تأثیر حکمت­های نهج البلاغه در ترجمۀ عربی کلیله و دمنه»، فصلنامۀ نقد و ادبیّات تطبیقی، سال اوّل، شماره 1، صص 75-100.

72. ------------- (1390)؛ «تأثیر کلام علی (ع) در آثار ابن مقفّع»، کتاب ماه، ماهنامۀ تخصّصی نقد و بررسی کتاب، سال پانزدهم، شماره 175، صص 82-87.

73. ------------- (1391)؛ «خوشه­ای از خرمن اندیشه­های ایرانی در کتاب الأدب الصّغیر (مطالعه موردپژوهانه: حکمت­های بزرگمهر در الأدب الصّغیر)»، دو فصلنامۀ ادب عربی، سال چهارم، شماره 4، صص 47-67.

74. ------------- (1391)؛ «تأثیر کلام علی (ع) در آثار ابن مقفّع و نقدی بر مقالۀ الأدب الصّغیر و الکبیر در دایرة المعارف بزرگ اسلامی»، ماهنامۀ کتاب ماه دین، شماره 175، صص 82-98.

75. ------------- (1385)؛ «تأثیر ترجمۀ عربی کلیله و دمنه بر ادب عربی»، مجلّۀ معارف، دورۀ 22، شمارۀ  1 و 2، صص 85-113.

76. -------------؛ حدیث دارابی؛ روناک سلکانی (1392)؛ «ستیز اجتماعی در تقابل فرهنگی-ادبی ایرانیان و اعراب (نقدی بر کتاب مضاهاة امثال کلیله و دمنه ابوعبدالله یمنی)»، فصلنامۀ مطالعات اجتماعی تاریخ اسلام، سال اوّل، شماره 3، صص 89-112.