تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,166 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,827 |
عناصر انسجام بخش متن در دو حکایت بلند از بوستان و گلستان سعدی | ||
پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
مقاله 7، دوره 1، شماره 2، شهریور 1399، صفحه 101-117 اصل مقاله (1.13 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
نویسندگان | ||
عیسی نجفی* 1؛ فریبرز دارابی2 | ||
1استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
چکیده | ||
نظریۀ زبانشناسی نقشگرای هلیدی امروزه در تحلیل و نقد متون ادبی کاربر فراوانی دارد. او و همسرش رقیه حسن در سال 1976 نظریۀ «انسجام متن» را مطرح کردند؛ ارتباط معنایی، لفظی، نحوی و منطقی اجزای متن را «انسجام» و هماهنگی کلّی آنها را در محور عمودی «پیوستگی» نامیدند. اساس این نظریه بر لفظ و معناست و با روشی علمی ثابت میکند که آثار ادبی تا چه حدّ از انسجام و پیوستگی برخوردارند. طبق این نظریه عناصر انسجام بخش متن به سه دستۀ دستوری، واژگانی و پیوندی تقسیم و زیرمجموعههایی چون ارجاع، حذف، تکرار، باهمآیی، ادات ربط و... را شامل میشوند. سعدی با تسلّط بر زبان فارسی و آشنایی با واژگان و ظرفیّتهای آن، در حکایتهای منظوم و منثور خود از شگردهای انسجامی به نحو مطلوبی بهره بردهاست. عناصر انسجامبخش در حکایات بلند او چشمگیرتر است؛ زیرا انسجام در این حکایات ضرورت بیشتری دارد. در این پژوهش شگردهای سعدی در کاربرد عناصر انسجام آفرین در دو حکایت بلند منظوم و منثور او بررسی و تحلیل گردیده است. حکایتهای مورد بررسی یکی باب سوم گلستان حکایت جوان مشتزن و دیگر باب نخست بوستان حکایت تدبیر و تأخیر در سیاست است. براساس نتیجۀ پایانی سعدی به عناصر انسجام آفرین متن، بهویژه در حکایتهای بلند توجه داشته است، از بین آنها عناصر ارجاع، تکرار و باهمآیی (تناسب) را بیشتر به کار برده و در آفرینش انسجام در متن حکایتهای خود موفق عمل کرده است. | ||
کلیدواژهها | ||
هلیدی و حسن؛ عناصر انسجام؛ بوستان و گلستان سعدی | ||
مراجع | ||
احمدزاده، مصطفی (1387). «تفسیر زبانشناختی سورۀ عصر»، مطالعات قرآنی :علوم قرآن و حدیث، سال چهلم، شمـاره پیاپی 3/ 81 : 11- 35 . امیری خراسانی، احمد و علینژاد، حلیمه (1394). «بررسی عناصر انسجام متن در نفثهالمصدور، براساس نظریۀ هلیدی و حسن»، متن پژوهی ادبی، س19، ش63 : صص 7 - 32. انوری، حسن و احمدی گیوی، حسن (1390). دستور زبان فارسی 2، ویرایش چهارم. تهران : فاطمی. ایشانی، طاهره (1395). نظریۀ انسجام و پیوستگی و کاربست آن در تحلیل متون (غزل حافظ و سعدی) تهران: دانشگاه خوارزمی. بهار (ملک الشعرا)، محمّدتقی (2535). سبک شناسی (تاریخ تطوّر نثر فارسی)، ج3، تهران: امیرکبیر. خلود، العموش (1388). گفتمان قرآن، بررسی زبانشناختی پیوند متن و بافت قرآن، ترجمۀ سید حسین سیدی، تهران: سخن. خلیلی جهانتیغ، مریم (1380). سیب باغ جان، تهران: سخن. داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: مروارید. سعدی، مصلح الدین (1384). بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ هشتم، تهران: خوارزمی. ____________ (1369). گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، چاپ دوم، تهران: خوارزمی. ﺷﻔﯿﻌﯽﮐﺪﮐﻨﯽ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ (1370). موسیقی ﺷﻌر، چاپ اول، تهران: آگاه. هلیدی، مایکل و رقیه حسن (1393). زبان، بافت و متن (جنبههایی از زبان در چشم اندازی اجتماعی ـ نشانهشناختی). ترجمه مجتبی منشیزاده و طاهره ایشانی، تهران: علمی. همایی، جلالالدین (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ چهارم، تهران: اهورا. جهانگیری، نادر و زکیپور، شهربانو (1384). «انسجام واژگانی در داستانهای کوتاه فارسی برای کودکان»، 15. جستارهای اد (دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد)، شماره151: صص1-20. حسینی، مریم (1383). «تحلیل ساختاری حکایت جدال سعدی با مدعی»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره سوم: صص69-79. سارلی، ناصرقلی و ایشانی، طاهره (1390). «نظریۀ انسجام و هماهنگی انسجامی و کاربست آن در یک داستان کمینۀ فارسی (قصۀ نردبان)»، زبان پژوهی دانشگاه الزهراء، سال دوم، ش4: صص51-77. ستاری، رضا و حقیقی، مرضیه (1395). «بررسی شگردهای ایجاد انسجام در اشعار قیصر امینپور با تکیه بر نظریۀ زبانشناسی هلیدی»، فنون ادبی، سال هشتم، ش پیاپی 14،صص101-118 . غلامحسینزاده، غلامحسین و نوروزی حامد (1389). «نقش تکرار آوایی در انسجام واژگانی شعر عروضی فارسی»، ادب و زبان ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان، ش27،پیاپی 24: صص251-281. فروزنده، مسعود و بنی طالبی، امین (1393). «ابزارهای آفریننده انسجام متنی و پیوستارهای بلاغی در ویس و رامین»، بوستان ادب، سال ششم، ش2: صص107-134. معینالدینی، فاطمه (1382). «شگردهای ایجاد انسجام متن در کلیله و دمنه»، فرهنگ، ش46و47: صص303-326. وفایی، عباسعلی، اسپرهم، داوود وکاردل ایلواری، رقیه (1396). «بررسی انسجام متن و روابط واژگانی در داستان گیومرت»، متن پژوهی ادبی، سال21، شماره 73: صص 29-52. یاحقی، محمد جعفر و فلاحی، محمد هادی (1389). «انسجام متنی در غزلیات سعدی و بیدل دهلوی؛ بررسی و مقایسۀ ده غزل سعدی و ده غزل بیدل»، ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان، ش 27، پیاپی 24: صص 327- 346. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 358 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 277 |