آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,188 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,854 |
پسوندهای «- زار» «- کده» و «-ِ ستان» فارسی در چارچوب ساخت واژۀ ساختی | ||
| مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران | ||
| دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 32، فروردین 1400، صفحه 21-41 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jlw.2021.4336.1316 | ||
| نویسندگان | ||
| پارسا بامشادی* 1؛ شادی انصاریان2؛ نگار داوری اردکانی3 | ||
| 1دکتری زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار زبان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| جستار پیش رو در پی آن است که الگوهای واژهسازی سه پسوند اشتقاقی «- کده»، «-ِ ستان» و «- زار» فارسی را از دیدگاهی ساخت‌بنیاد واکاوی کرده و سویه‌های گوناگون ساختاری و معنایی آنها را بررسی کند. پژوهش در چارچوب نظریۀ ساختواژۀ ساختی (بوی، 2010 و 2018) انجام گرفته تا الگوهای واژهسازی سه پسوند پیش‌گفته را بر پایۀ مفهوم «ساخت» و «طرحوارههای ساختی» تحلیل نموده و چندمعنایی آنها را به کمک مفهوم «زیرطرحوارههای ساختی» تبیین نماید. دادههای پژوهش برگرفته از پیکرۀ ساختواژی خود نگارندگان (با بیش از دوازده هزار واژۀ مشتق و مرکّب فارسی)، فرهنگ املایی خطّ فارسی (صادقی و زندی‌مقدم، 1391) و فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372) بوده که درمجموع (187) واژۀ مشتق ساخته شده با سه پسوند پیش‌گفته را دربر می‌گیرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که برای تبیین چندمعنایی الگوهای واژهسازی این پسوندها، پذیرش ایدۀ «واژگان پایگانی» و بهره‌گیری از مفهوم زیرطرحوارههای ساختی لازم است تا بتوان هر معنای متمایز مربوط به الگوی اشتقاقی را در قالب یک زیرطرحوارۀ مجزّا نشان داد. خود زیرطرحواره‌ها در سطوح گوناگونی از انتزاع قرار دارند و در نهایت، همگی در زیر یک طرحوارۀ بسیار انتزاعی و کلّی مرتبه بالاتر قرار می‌گیرند؛ این پدیده را چندمعنایی ساختی می‌نامند، یعنی گونهای از چندمعنایی که نه در سطح واژه‌های عینی، بلکه در سطح طرحوارههای ساختی انتزاعی تبیین می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| وندافزایی؛ اشتقاق؛ صرف ساختی؛ چندمعنایی ساختی؛ رویکرد ساخت‌بنیاد | ||
| مراجع | ||
|
بامشادی، پارسا و فریبا قطره (1396). چندمعنایی پسوند «- ی» فارسی: کندوکاوی در چارچوب ساختواژۀ ساختی. جستارهای زبانی، 8 (7)، 265-289. ----------؛ شادی انصاریان و نگار داوری اردکانی (1397). چندمعنایی پسوند «- انه» فارسی: رویکرد ساختواژۀ ساختی. مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، 6 (22)، 21-39. ------------------------------------- (1398). پسوندهای اشتقاقی «- ین» و «- ینه» در چارچوب ساختواژۀ ساختی. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 4 (2)، 121-144. رفیعی، عادل (1391). صرف ساخت‌محور: شواهدی از فرایندهای واژهسازی در زبان فارسی. مجموعهمقالات هشتمین همایش زبان‌شناسی ایران، (صص. 327-336). دانشگاه علامه طباطبایی. سامعی، حسین و ملیحه تفسیری (1393). الگوهای ساخت واژه در زبان فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. صادقی، علیاشرف (1371). شیوه‌ها و امکانات واژهسازی در زبان فارسی معاصر (4). نشر دانش، 13 (69)، 21-25. ------------- و زهرا زندی‌مقدم (1391). فرهنگ املایی خط فارسی. چاپ چهارم. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. کربلائی‌صادق، مهناز و ارسلان گلفام (1395). نگاهی بر واژه‌های مرکّب و مشتق مکان‌ساز در فارسی: رویکرد صرف شناختی. جستارهای زبانی، 7 (3)، 107-127. کشانی، خسرو (1371). اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ---------- (1372). فرهنگ فارسی زانسو. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. کلباسی، ایران (1391). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. References Booij, G. (2010). Construction morphology. Oxford: Oxford University Press. ------------ (2013). Morphology in Construction Grammar. In: Thomas Hoffmann and Graeme Trousdale (Eds.), The Oxford Handbook of Construction Grammar, (pp. 255-274). Oxford: oxford University Press. ------------ & J. Audring (2017). Construction Morphology and the Parallel Architecture of Grammar. Cognitive Science, 41 (S2), 277-302. ------------ (Ed.) (2018). The Construction of Words: Advances in Construction Morphology. Cham: Springer. ------------ & J. Audring (2018). Category change in Construction Morphology. In: E. Coussé, K. van Goethem, M. Norde & G. Vanderbauwhede (Eds.), Category change from a constructional perspective, (pp. 209-228). Amsterdam: John Benjamins. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 286 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 224 |
||