آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,226 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,889 |
بررسی روند تغییرات سطح پوشش برف در حوضه سفیدرود با استفاده از سنجش از دور | ||
| جغرافیا و پایداری محیط | ||
| دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 39، تیر 1400، صفحه 1-18 اصل مقاله (6.4 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ges.2021.6068.2363 | ||
| نویسندگان | ||
| هیرش انتظامی1؛ فیروز مجرد* 1؛ محمد دارند2؛ هیمن شهابی3 | ||
| 1گروه جغرافیا، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 2گروه آب‌وهواشناسی، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| 3گروه ژئومورفولوژی، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| چکیده | ||
| برف خوانها یکی از مهمترین منابع تأمین آب در ایران به شمار میروند. نوشتار پیش رو بر آن است که تغییرات گسترة پوشش برف را در حوضة سفیدرود و زیرحوضه های آن واکاوی کند. برای دستیابی به این هدف از تصاویر سنجندة مادیس محصول MOD10cm در یک بازة زمانی نوزده‌ساله (2000-2019) بهره گرفته شد. پس از تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرمافزار انوی، سطح برف در هر تصویر محاسبه و بر پایۀ آن، مقادیر ماهانه برای تمام دورة آماری استخراج و به محیط نرمافزار آرک جی.آی.اِس. منتقل شد. برای بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی از آزمون من-کندال اصلاح شده و برای برآورد نرخ تغییرات از تخمین گر شیب سن استفاده شد. بر پایة یافته‌ها میتوان دریافت که زمان شروع و پایان برف در حوضة سفیدرود و زیرحوضةهای آن دست‌خوش تغییرات بسیار جزئی بوده است. گسترة برفپوش حوضه از ماه اکتبر آغاز و پس از افزایش به طرف دورۀ سرد سال، در ماه آوریل به کمترین حدّ خود میرسد. ماه بیشینۀ پوشش برف در تمام زیرحوضه ها ژانویه است. طی بازه زمانی مورد واکاوی، گسترة برف در سال آبی 2007-2006 بیشینه و در سال 2010-2009 کمینه بوده است. یافته‌های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من-کندال اصلاح شده روی سری های زمانی سالانۀ گسترة برفی حوضه بیانگر روند کاهشی و البتّه غیر معنی دار در بخش اعظم سطح حوضه است، ولی گاه روندهای افزایشی ملایم نیز دیده میشود. به لحاظ پراکنش مکانی، در مناطق مرکزی و شرقی حوضه روند کاهشی معنی دار گسترة برفی دیده میشود و نرخ کاهش سالانة آن در برخی مناطق یادشده 77/17% بهازای هر دهه است. روندهای فصلی نیز کاهشی است. بیشترین نرخ کاهش مربوط به فصل زمستان است که در برخی مناطق به حدود 33% بهازای هر دهه نیز میرسد. برفخوانها یکی از مهمترین منابع تأمین آب در ایران بهشمار میروند. نوشتار پیش رو بر آن است که تغییرات گسترة پوشش برف را در حوضة سفیدرود و زیرحوضه های آن واکاوی کند. برای دستیابی به این هدف از تصاویر سنجندة مادیس محصول MOD10cm در یک بازة زمانی نوزده‌ساله (2000-2019) بهره گرفته شد. پس از تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرمافزار انوی، سطح برف در هر تصویر محاسبه و بر پایۀ آن، مقادیر ماهانه برای تمام دورة آماری استخراج و به محیط نرمافزار آرک جی.آی.اِس. منتقل شد. برای بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی از آزمون من-کندال اصلاح شده و برای برآورد نرخ تغییرات از تخمینگر شیب سن استفاده شد. بر پایة یافته‌ها می توان دریافت که زمان شروع و پایان برف در حوضة سفیدرود و زیرحوضةهای آن دست‌خوش تغییرات بسیار جزئی بوده است. گسترة برف پوش حوضه از ماه اکتبر آغاز و پس از افزایش به طرف دورۀ سرد سال، در ماه آوریل به کمترین حدّ خود می رسد. ماه بیشینۀ پوشش برف در تمام زیرحوضه ها ژانویه است. طی بازة زمانی مورد واکاوی، گسترة برف در سال آبی 2007-2006 بیشینه و در سال 2010-2009 کمینه بوده است. یافته‌های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من-کندال اصلاحشده روی سریهای زمانی سالانۀ گسترة برفی حوضه بیانگر روند کاهشی و البتّه غیر معنی دار در بخش اعظم سطح حوضه است، ولی گاه روندهای افزایشی ملایم نیز دیده میشود. به لحاظ پراکنش مکانی، در مناطق مرکزی و شرقی حوضه روند کاهشی معنی دار گسترة برفی دیده میشود و نرخ کاهش سالانة آن در برخی مناطق یادشده 77/17% بهازای هر دهه است. روندهای فصلی نیز کاهشی است. بیشترین نرخ کاهش مربوط به فصل زمستان است که در برخی مناطق به حدود 33% بهازای هر دهه نیز میرسد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گسترة برفی؛ سنجندة مادیس؛ آزمون من-کندال اصلاحشده؛ حوضة سفیدرود | ||
| مراجع | ||
|
جهانبخش اصل، سعید؛ ساری صراف، بهروز؛ رضیئی، طیب؛ پرنده خوزانی، اکرم (1399). بررسی تغییرات مکانی و زمانی فصل برفی و تاریخهای آغاز و پایان آن در منطقة کوهستانی زاگرس. نشریۀ علمی – پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز، 12 (1)، 86-106.
خسروی، محمود؛ طاوسی، تقی؛ رئیس پور، کوهزاد و امیدی قلعه محمدی، محبوبه (1396). بررسی تغییرات سطوح پوشش برف در ارتفاعات زردکوه بختیاری با استفاده از سنجشازدور. هیدروژئومورفولوژی، 3 (12)، 25-44.
سلیمانی، کریم؛ درویشی، شادمان؛ شکریان، فاطمه و رشیدپور، مصطفی (1397). پایش تغییرات زمانی – مکانی پوشش برف با استفاده از تصاویر MODIS (مطالعة موردی: استان کردستان). سنجشازدور و GIS ایران، 10 (3)، 77-104.
عزیزی، قاسم؛ رحیمی، مجتبی؛ محمدی، حسین؛ خوش اخلاق، فرامرز (1395). تغییرات مکانی - زمانی پوشش برف دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 49 (3)، 381-394.
فتاحی، ابراهیم؛ مقیمی، شوکت (1398). اثر تغییرات اقلیمی بر روند برف شمال غرب ایران. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 19 (54)، 47-63.
کریمی، نعمت اله (1393)، تحلیل اثرات تغییر اقلیم بر روی یخچالها با استفاده از دادههای سنجش از دور. رسالۀ دکتری، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
نجفی دستنایی، زهرا (1394). پایش سطح پوشش برف در شرایط تغییر اقلیم با استفاده از دادههای سنجش از دور (مورد پژوهش: سراب حوضه زاینده رود). پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 590 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 570 |
||