آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,168 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,829 |
بازتاب باورهای نجومی در اشعار عماد فقیه کرمانی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، خرداد 1400، صفحه 1-22 اصل مقاله (1.38 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| فرشاد اسکندری شرفی* 1؛ وحید مبارک2 | ||
| 1کارشناسی‌ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه | ||
| 2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه | ||
| چکیده | ||
| درهم‌تنیدگی دانش نجوم با احکام و باورهای نجومی، در گذشته، عامل گرایش عامۀ مردم به این دانش و کاربرد فراوان آن در زندگی روزمرۀ آنان بوده است. توجه ایرانیان به باورهای نجومی، در شعر فارسی به‌خوبی بازتاب یافته است؛ زیرا شاعران پارسی‌گوی، افزون بر این‌که خود اغلب با نجوم آشنایی داشته‌اند، از درون جامعه‌ای سر برآورده‌اند که به اعتقادات نجومی سخت پایبند بوده‌اند. بنابراین تأمل در شعر پیشینیان تا حدی ما را با سیر تغییر و تحول باورهای نجومی در فرهنگ و زندگی ایرانی آشنا می‌سازد. عماد فقیه کرمانی از گویندگان نامی قرن هشتم هجری است که در قالب‌های گوناگون شعری طبع‌آزمایی کرده و اشعار فراوانی از وی در دیوان و مثنوی‌هایی پنج‌گانه، موسوم به پنج‌گنج، بر جای مانده است. در این پژوهش که رویکردی توصیفی‌ـ‌تحلیلی دارد و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته، اشعار عماد فقیه کرمانی از نظر کاربرد و کارکرد باورهای نجومی بررسی و تحلیل شده است. نتیجۀ پژوهش گواه این است که در شعر این شاعر، باورهای نجومی تنوع و بازتاب بسیار دارد که از میان آن‌ها اعتقاد به آباء علوی و اُمهات سفلی، تأثیر افلاک در سرنوشت آدمیان، گردش و مدور‌بودن آسمان، طالع و کوکب بخت و خنیاگری اختر زهره (ناهید) پُربسامدتر است. عماد در شعر خود از این باورها برای مضمون‌پردازی در قصاید مدحی، تحمیدیه‌ها، نعتیّه‌ها، شکواییه‌ها و... بهره برده است. کاربرد فراوان باورهای نجومی در شعر عماد نشانگر نفوذ و رواج آن‌ها در عصر وی و توجه او به فرهنگ و باورهای عامه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نجوم؛ باورهای نجومی؛ آسمان؛ شعر فارسی؛ عماد فقیه کرمانی | ||
| مراجع | ||
|
- اعظمیان، جمیله؛ امیرحسین ماحوزی و محمود طاووسی (1399)، «جمشید و خورشید یا جام جم در شعر خواجو و حافظ»، پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال 16، شمارۀ 1 (پیاپی 29)، صص 41- 73.
- انوری، حسن (۱۳۹۰)، فرهنگ بزرگ سخن، جلد ۸، چاپ هفتم، تهران: سخن.
- انوری، علی بن محمد (1372)، دیوان، به اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، جلد 1. چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
- بیات، حسین (1394)، «نسبیت زبانی و درک رنگ آسمان در شعر فارسی»، نقد ادبی، سال 8، شمارۀ 32، صص 29- 52.
- بیرونی خوارزمی، ابوریحان محمدبن‌احمد (1351)، التفهیم لاوائل صناعه التنجیم، به کوشش جلال‌الدین همایی، چاپ دوم، تهران: انجمن آثار ملی.
- بیرونی خوارزمی، ابوریحان محمدبن‌احمد (1386)، آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمۀ اکبر داناسرشت، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
- تفضلی، احمد (1389)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، چاپ ششم، تهران: سخن.
- جامی، عبدالرحمان بن احمد (1389)، مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، چاپ اول، تهران: مهتاب.
- حافظ، شمس‌الدین محمد (1392)، دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ پنجاه و دوم، تهران: صفی‌علیشاه.
- خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل (1393)، دیوان، ویراستۀ دکتر میرجلال‌الدین کزازی، جلد 1، چاپ سوم، تهران: مرکز.
- ذوالفقاری، حسن (1398)، باورهای عامیانۀ مردم ایران، با همکاری علی‌اکبر شیری، چاپ ششم، تهران: چشمه.
- سعدی، مصلح بن عبدالله (1389)، دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، جلد 1، چاپ یازدهم، تهران: مهتاب.
- سنایی، مجدود بن آدم (1389)، دیوان، با مقدمه، تصحیح و توضیحات مظاهر مصفا، به کوشش شاهرخ حکمت، چاپ اول، تهران: زوار.
- شمیسا، سیروس (1370)، سیر غزل در شعر فارسی (از آغاز تا امروز)، چاپ سوم، تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس (1387)، فرهنگ اشارات ادبیات فارسی (اساطیر، سنن، آداب، اعتقادات، علوم...)، 2 جلد، ویرایش دوم، چاپ اول، تهران: میترا.
- شهیدی، سیدجعفر (1382)، شرح لغات و مشکلات دیوان انوری، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.
- صفا، ذبیح‌الله (1389)، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، جلد 1، چاپ نوزدهم، تهران: فردوس.
- صفا، ذبیح‌الله (1390)، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، جلد 1/3، چاپ شانزدهم، تهران: فردوس.
- صفا، ذبیح‌الله (1390)، تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی، جلد 2/3، چاپ پانزدهم، تهران: فردوس.
- عماد فقیه کرمانی (1348)، دیوان قصاید و غزلیات، به تصحیح رکن‌الدین همایونفرخ، چاپ اول، تهران: بن‌سینا.
- عماد فقیه کرمانی (2536)، پنج‌گنج، به اهتمام رکن‌الدین همایونفرخ، چاپ اول، تهران: دانشگاه ملی ایران.
- فرشاد، مهدی (1365)، تاریخ علم در ایران، جلد 1، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.
- کزازی، میرجلال‌الدین (1392)، گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، چاپ هشتم، تهران: مرکز.
- ماهیار، عباس (1394)، نجوم قدیم و بازتاب آن در ادب پارسی، چاپ دوم، تهران: اطلاعات.
- محقق، مهدی (1390)، شرح سی قصیده از حکیم ناصر خسرو قبادیانی، چاپ هجدهم، تهران: توس.
- مصفی، ابوالفضل (1357)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، چاپ اول، تبریز: موسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
- معین، محمد (1388)، فرهنگ فارسی، جلد 4، چاپ بیستوپنجم، تهران: امیرکبیر.
- معین، محمد (1391)، تحلیل هفت‌پیکر نظامی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
- ناظرزاده، کرمانی (1394)، تحلیل دیوان و شرح حال عمادالدین فقیه کرمانی، به کوشش فرهاد ناظرزاده کرمانی، چاپ دوم، تهران: سروش.
- نظامی، الیاس بن یوسف (1394)، لیلی و مجنون، تصیح برات زنجانی، چاپ چهارم، تهران: دانشگاه تهران.
- یاحقی، محمدجعفر (1391)، فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی، چاپ چهارم، تهران: فرهنگ معاصر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 223 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 198 |
||