آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,186 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,850 |
طنزهای داستانی و موقعیتی در مثنوی مولوی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، خرداد 1400، صفحه 39-75 اصل مقاله (1.01 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| قهرمان شیری* | ||
| استاد گروه بان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان | ||
| چکیده | ||
| مثنوی مولوی از نظر صورت و محتوا یکی از تفکّربرانگیزترین منظومه های عرفانی‌ـ‌داستانی در زبان فارسی است که به رغم تعلّق به سدۀ هفتم هجری، همچنان از جذابیت بسیاری در بین اندیشمندان و ادیبان برخوردار است. در این منظومه که عرفان اسلامی با استفاده از حکایتها و تمثیل‌های کوتاه و بلند و گاه تو در تو به تحلیل و تبیین گذاشته شده از انواع طنزها نیز به فراوانی استفاده شده است، تا آنجا که این منظومه را به‌دلیل تحلیل جزء به جزء داستانها و بهره گیری کامل از انواع طنزهای داستانی و موقعیتی، می توان یکی از کتابهای بی رقیب در حوزۀ ادبیات و عرفان به‌شمار آورد. گرایش مولانا به این دو نوع طنز و به مقدار کمتر به طنزهای زبانی و ادبی، همانند سایر شاعران به قصد طنزپردازی انجام نمی‌گیرد. او به‌دلیل اعتقاد به احسن بودن نظام خلقت و حکیمانهبودن آفرینش همۀ پدیدههای هستی، با نوعی رفتار طبیعی و به دور از هر گونه تعمّد به تصویر واقعیتهای زیستی و اجتماعی میپردازد و به تبعیت از این رفتار، طنز نیز که بخشی از کنشهای همیشگی انسانها در زندگی روزمرّه است به روایت‌های او وارد می شود. به بیان دیگر، مولوی در مثنوی به‌دلیل نگرش واقعیت گرایانه به انسان و اجتماع و پرهیز از افسانه های جنّ و جادو و انتخاب داستانهای به نسبت معمولی از دنیای انسانها که طنز نیز با آنها درآمیخته، هم به آموزههای صوفیانه و عرفان نظری، تا حدّ امکان جنبۀ عملی و باورپذیر می دهد و هم اثبات میکند که ذات زندگی همواره درآمیخته با مجموعه ای از طنزهای طبیعی است که زبان و ادبیات نقش چندانی در آفرینش آنها ندارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مولوی؛ مثنوی؛ طنز موقعیتی؛ طنز داستانی؛ عرفان | ||
| مراجع | ||
|
- ارسطو (1343)، فن شعر، ترجمۀ عبدالحسین زرین کوب، چاپ دوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- اصلانی، محمّدرضا (1385)، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: کاروان.
- افلاکی العارفی، شمس الدین احمد (1362)، مناقب‌العارفین، به کوشش تحسین یازیجی، 2 جلد، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب.
- پارسانسب (غلام)، محمّد (1386)، «ساختارشناسی داستانهای طنزآمیز مثنوی»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی، شمارۀ 16، تابستان 1386: 33-56.
- تقوی، محمد (1386)، «قصۀ میدان عمل، نقد و نظری دربارۀ قصه‌پردازی با عرفان عملی در مثنوی»، مجموعه مقاله‌های همایش داستان‌پردازی مولوی، به کوشش محمد دانشگر، تهران: مؤسسۀ خانۀ کتاب با همکاری انجمن زبان و ادبیات فارسی، ۱۳۸۶: ۱۶۵–۱۸۱.
- توکّلی، حمیدرضا (1391)، از اشارتهای دریا، بوطیقای روایت در مثنوی، چاپ دوم، تهران: مروارید.
- زرّینکوب، عبدالحسین (1386)، بحر در کوزه: نقد و تفسیر قصه ها و تمثیلات مثنوی، چاپ دوازدهم، تهران: علمی.
- زرّینکوب، عبدالحسین (1366)، سرّ نی، 2 جلد، چاپ دوم، تهران: علمی.
- سعدی شیرازی، مشرفالدین مصلح بن عبدالله (1376)، گلستان، به کوشش خطیب رهبر، چاپ یازدهم، تهران: صفیعلیشاه.
- سنایی، مجدود ابن آدم (1354)، دیوان سنائی، تصحیح مدرس رضوی، تهران: کتابخانۀ سنایی.
- شمس تبریزی (1391)، مقالات شمس تبریزی، چاپ چهارم، تهران: خوارزمی.
- شمیسا، سیروس (1369)، فرهنگ تلمیحات، چاپ دوم، تهران: فردوسی.
- صفا، ذبیح الله (1354)، مقدمه‌ای بر تصوف تا عهد مولوی، بررسی‌هایی دربارۀ مولوی، ذبیح الله صفا و جلال الدین همایی و دیگران، تهران: شورای عالی فرهنگ و هنر.
- عبدالحکیم، خلیفه (1375)، عرفان مولوی، ترجمۀ احمد محمدی و احمد میرعلایی، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
- فروزانفر، بدیعالزمان (1362)، مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی، تهران، امیرکبیر، 1362.
- مولوی، جلالالدین محمد بلخی (1923ـ1933م)، مثنوی معنوی، تحقیق نیکلسون، هلند، لیدن.
- مولوی، جلالالدین محمد بلخی (1362)، مثنوی معنوی، به اهتمام دکتر محمد استعلامی، تهران: کتابفروشی زوار.
- همایی، جلالالدین (1376)، مولوی چه می گوید، 2 جلد، چاپ نهم، تهران: مؤسّسۀ نشر هما. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 388 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 313 |
||