آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,240 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,898 |
بردار کردن رُستَم (بررسی فرایند دگرگشت شخصیت تَهمتن در «غُرَرُ الملوک» ثعالبی در قیاس با شاهنامه فردوسی) | ||
| کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، خرداد 1402، صفحه 85-105 اصل مقاله (1.01 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jccl.2022.6328.2251 | ||
| نویسنده | ||
| شهرام دلشاد* | ||
| دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی، مدرّس مدعو گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه گیلان، گیلان، ایران | ||
| چکیده | ||
| رستم از بارزترین شخصیتهای ادبیات حماسی ایران است که در متون حماسی ادبیات فارسی به‌ویژه شاهنامة فردوسی منزلت و جایگاه درخور ویژهای دارد، امّا این بدین معنا نیست که آثار دیگری که در راستای گزارش پهلوانان حماسی ایران به نگارش درآمدهاند، به همان اندازه در تبیین جایگاه وی کوشیدهاند. این اهمال و بیتوجّهی به‌وسیلة بسیاری از نویسندگان عربی - اسلامی که در زمینههای دینی و فرهنگی جدید سر برآوردهاند، پدیدهای عجیب و شگفتانگیز نیست، امّا دگرگشت و اهمال آن در شاهنامه ثعالبی که نزدیکترین متن عربی - اسلامی به شاهنامه است و توسّط ادیبی از نیشابور که در خراسان میزیسته و از منابع مشترکی با ابوالقاسم فردوسی در تدوین تاریخ حماسی ایران بهره برده و از جهتهای زیادی همچون نامها، توصیفات، رویدادها با آن مشترک است، شگفتانگیز و جای بحث و بررسی دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد، به‌نقد و ارزیابی فرایند کاستهشدن جایگاه رستم و دگرگشت شخصیت تهمتن در کتاب غرر الملوک ثعالبی بپردازد و علّتها و جلوههای آن را در مقایسه با شاهنامه فردوسی به بوتة نقد و تطبیق بکشاند. براساس یافتهها، با تکیه بر فرضیة بازآفرینی رستم در شاهنامه و اشتراک منابع فردوسی و ثعالبی، عواملی همچون مغایرت مبنایی شرح پهلوانی فردوسی با کتاب شرح شاهان ثعالبی، رویکرد تاریخی و دینی وی، تضاد گفتمانی و نگرشی میان شاعر و مورخ در رابطه با تجسّم ابرقهرمانان حماسی، در دگرگشت این شخصیت حماسی در متن عربی، مورد بحث نقش بسزایی دارد. لازم به ذکر است که روش به‌کاررفته در نوشتار پیش رو، توصیفی - تحلیلی برپایة مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| غرر الملوک؛ شاهنامه؛ رستم؛ دگرگشت؛ ادبیات تطبیقی | ||
| مراجع | ||
|
آیدنلو، سجاد (1383). تأمّلاتی دربارۀ منابع و شیوۀ کار فردوسی. نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز، 47 (192)، 85-147.
آیدنلو، سجاد (1387). مقدّمهای بر رستمنامه. تهران میراث مکتوب.
ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1351). الفهرست. محمدرضا تجدد. تهران: اساطیر.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1374). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. چاپ ششم. تهران: آثار.
پاتر، آنتونی (1384). نبرد پدر و پسر در ادبیات جهان. ترجمة محمود کمالی، تهران: ایدون.
پیزا، جوآنی (1382). رقص خورشید. ترجمة سیروس شاملو. تهران: نگاه.
ثعالبی، محمد بن اسماعیل (1367). تاریخ ثعالبی. ترجمة محمد فضائلی. تهران: نقره.
ثعالبی، محمد بن اسماعیل (1900). غرر أخبار ملوک الفرس وسیرهم. تحقیق زوتنبرگ: پاریس
خالقی مطلق، جلال (1389). یادداشتهای شاهنامه. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
خورناتسی (خورنی)، موسی (1380). تاریخ ارمنیان. ترجمه و حواشی ادیک باغداساریان. چاپ اول. تهران: خود مترجم.
دوبرو، هدر (1398). ژانر. ترجمة فرزانه طاهری، چاپ سوم. تهران: نشر مرکز.
ربابعه، بسام علی؛ طایفی، شیرزاد (1386). بررسی و تحلیل داستان «رستم و شغاد» براساس روایات ثعالبی و فردوسی. نشریة زبان و ادب فارسی، 11 (33)، 89-108.
رحمانیان، کریم (1373). رستم و سهراب، داستانی پر آب و چشم. گلچرخ، (10).
رستگار فسایی، (1379)، اژدها در اساطیر. تهران: توس.
سرّامی، قدمعلی (1368). از رنگ گل تا رنج خار. تهران: علمی و فرهنگی.
سرکارتی، بهمن (1385). سایه‌های شکارشده. تهران: طهوری.
عطایی رازی، عمید (1384). حماسه برزونامه. علیمحمدی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
طبری، محمد بن جریر (1990). تاریخ الطبری. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: دار المعارف.
فاضلی، محمد (1356). نگاهی به داستان رستم و شغاد از خلال «غرر السیر» و «شاهنامه فردوسی» و ترجمه بنداری. مجلّة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه، 23 (1 و 2)، 337-364.
فردوسی، ابوالقاسم (1393). شاهنامه. بهکوشش سید محمد دبیرسیاقی. چاپ سوم. تهران: قطره.
کمبل، جوزف (1380). قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.
متینی، جلال (1369). شاهنامه و شریعت. مجلّة ایرانشناسی، 2 (2)، 379-399.
مسکوب، شاهرخ (1375). سوگ سیاوش. چاپ ششم. تهران: خوارزمی.
ملک، احمد (1380). غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم (تاریخ ثعالبى) در مقایسه با شاهنامه فردوسى. کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، (49)، 60-67.
نولدکه، تئودور (1395)، حماسة ملی ایران. ترجمة بزرگ علوی. تهران: نگاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 288 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 205 |
||