آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,231 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,892 |
بررسی پایداری و اثرات متقابل خصوصیات فیزیکی - شیمیایی مارن حساس به فرسایش و پوشش گیاهان مرتعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک (مطالعه موردی: شهرستان شاهرود) | ||
| جغرافیا و پایداری محیط | ||
| دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 42، فروردین 1401، صفحه 57-74 اصل مقاله (2.81 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ges.2022.7322.2499 | ||
| نویسندگان | ||
| ابراهیم یوسفی مبرهن* 1؛ حمیدرضا پیروان2 | ||
| 1بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سمنان، ایران. | ||
| 2پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| سازندهای مارنی در اغلب مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل خصوصیات خاص فیزیکی و شیمیایی، پوشش گیاهی اندکی دارند و استقرار پوشش بر روی آنها با محدودیتهای متعددی روبهرو است. جهت درک صحیح وضعیت اکوسیستم‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک، شناخت رابطه پویای بین پوشش گیاهی و خاک لازم است. این تحقیق باهدف شناسایی گونه‌های گیاهی استقراریافته و بررسی اثرات متقابل خصوصیات فیزیکی - شیمیایی مارن حساس به فرسایش و پوشش گیاهان مرتعی در سازندهای مارنی سه منطقه (جاده طرود، بکران و ریآباد) شهرستان شاهرود انجام گرفت. به‌طوری‌که پس از تحدید اراضی مارنی بر روی نقشههای توپوگرافی و با استفاده از نقشههای زمینشناسی، نمونهبرداری از خاک برای تعیین خصوصیات و اندازهگیری تاج پوشش گیاهی انجام شد. میزان فرسایشپذیری متوسط در سازندهای مارنی سه منطقه جاده طرود، بکران و ریآباد با استفاده از مدل BLM صورت گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان میدهد به‌طورکلی وضعیت فرسایش به روش BLM در منطقه بکران با بالاترین درصد پوشش گیاهی در طبقه کم و در منطقه جاده طرود و ریآباد در طبقه متوسط قرار میگیرد. نتایج همبستگی بین شاخص‌های فیزیکوشیمیایی خاک و پوشش گیاهی نشان داد عامل تاج پوشش گیاهی با عوامل خاکی شامل درصد گچ (CaSo4) و درصد رس به ترتیب در سطح اطمینان ۹۹ درصد و ۹۵ درصد ارتباط داشته و از همدیگر متأثر میشوند در ضمن گچ و رس موجود در خاک مارنی شهرستان شاهرود از مهم‌ترین عواملی است که در میزان استقرار پوشش گیاهی نقش بسزایی ایفا می‌کنند. نکته مهم آن است که در هر سه منطقه، گونه فراوان و غالب درمنه دشتی بوده و بدون تردید این‌گونه مرتعی را میتوان سازگارترین گونه گیاهی در نواحی تحت پوشش سازندهای مارنی در نظر گرفت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تیپ گیاهی غالب؛ روش BLM؛ سازندهای مارنی؛ فرسایشپذیری؛ مارن گچی | ||
| مراجع | ||
|
آقارضی، حشمتالله؛ میرداودی، حمیدرضا؛ پیروان، حمیدرضا؛ داودی راد، علی‌اکبر (1397). شناخت گیاهان حفاظتی در سطوح شیب‌دار سازندهای مارنی (مطالعه موردی مناطق مارنی بازرجان تفرش). هفتمین همایش ملی سامانه‌های سطوح آبگیر باران، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری.
امامی، سید نعیم. (1398). بررسی نقش حفاظتی گونه‌های مرتعی مستقر بر روی سازندهای مارنی استان چهارمحال‌وبختیاری (مرحله 1 شهرستان بروجن). گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، 103.
امامی، سید نعیم؛ پیروان، حمیدرضا (1400). شاخص‌های فیزیک و شیمیایی مؤثر بر رسوب‌‌‌زایی مارن‌های پهنه زمین‌ساختی زاگرس، مطالعه موردی: استان چهارمحال و بختیاری. مهندسی و مدیریت آبخیز، 13(2)، 310-327.
باقریان کلات، علی؛ فیله‌کش، اسماعیل؛ مجیدی، علیرضا (1399). بررسی ویژگی‌های خاک‌شناسی و پوشش گیاهی سازندهای مارنی، مطالعه موردی: مارن‌های منطقه سبزوار. مهندسی و مدیریت آبخیز، 12(4)، 929-940.
باقریانکلات، علی (1388). بررسی رابطه ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک با پوشش گیاهی بر روی سازندهای مارنی منطقه سبزوار. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، 105.
برخورداری، جلال؛ پیروان، حمیدرضا؛ شادفر، صمد؛ میرجلیلی، علیبمان؛ هاتفی، میثم (1400). بررسی نقش گونه‌های مرتعی در حفاظت سازندهای مارنی از فرسایش در شهرستان اردکان - استان یزد. مجله ترویج و توسعه آبخیزداری ۹(33)، 45-39.
بشیری، مهدی؛ کاوسی داودی، سیده مائده (1396). اثر پوزولان‌های طبیعی و فشردگی خاک در کنترل فرسایش مارنها با استفاده از شبیه‌ساز باران صحرایی (مطالعۀ موردی: منطقۀ اسلام‌قلعه، خراسان رضوی). مرتع و آبخیزداری، 70(3)، 619-632.
پیروان، حمیدرضا؛ اسدی، تورج (1384). مروری بر نقش عوامل فیزیکوشیمیایی مؤثر بر اشکال فرسایش. پهنههای مارنی. مرکز تحقیقات و آبخیزداری، نهمین کنگره علوم و خاک ایران 72.
پیروان، حمیدرضا؛ صمدی‌تبریزی، امیر؛ شادفر، صمد؛ معتمد، احمد (1391). بررسی ویژگی‌های رسوب‌شناسی نهشته‌های نئوژن منطقه سیاه‌کوه و گچ‌آب. مهندسی و مدیریت آبخیز، 4(4)،201-207.
تمرتاش، رضا؛ طاطیان، محمدرضا؛ ریحانی، بهجت؛ شکریان، فاطمه (1388). بررسی رابطه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک‌های مارنی با اجتماعات گیاهی (مطالعه موردی: دشت بیرجند). تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 16(4)، 481-492.
جعفرزاده اسطلخ کوهی، علیرضا؛ رضائی، پرویز (1396). برآورد فرسایش خاک در حوضه سفیدرود با تأکید بر .; نقش لندفرمها. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 17 (44)، 220-201.
جوادی، سیداکبر؛ خان آرمویی، علیرضا؛ جعفری، محمد (1395). بررسی ارتباط فاکتورهای پوشش گیاهی و خصوصیات خاک (مطالعه موردی پارک ملی خجیر). مرتع و آبخیزداری، 69(2)، 353-366.
حشمتی، غلامعلی؛ کریمیان، علی‌اکبر؛ کرمی، پرویز؛ امیرخانی، معصومه (1386). ارزیابی کیفی توانمندی اکوسیستم مرتعی منطقه اینچه برون، استان گلستان. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 14، 174-182.
حشمتی، مسیب؛ پیروان، حمیدرضا؛ قیطوری، محمد؛ احمدی ملاوردی، مجید؛ مرادپور، علی (1399). پراکنش سازندهای مارنی، کاربری اراضی و فرسایش غالب آنها در استان کرمانشاه. جغرافیا و پایداری محیط، 10(4)، 53-72.
سکوتی اسکوئی، رضا (1398). بررسی نقش گونه‌های مرتعی مستقر بر روی سازندهای مارنی در مهار فرسایش، مطالعة موردی (شهرستان خوی). گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ۱۱۲.
سلماسی، رامین؛ پیروان، حمیدرضا (1391). بررسی ارتباط بین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی مارن حساس به فرسایش (M2mg) حوزه آبخیز تلخه‌رود با اشکال مختلف فرسایش. مهندسی و مدیریت آبخیز، 4(3)،160-169.
سلیمان پور، سیدمسعود؛ پیروان، حمیدرضا؛ حسینی مرندی، حمید؛ قهاری، غلامرضا؛ حاتمی، احمد؛ کشاورزی، حسن (1399). شناسایی و بررسی پوشش گیاهی سازندهای مارنی برای تعیین نقش حفاظتی آنها در غرب حوزۀ آبخیز مهارلو. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، 120.
سلیمان پور، سیدمسعود؛ پیروان، حمیدرضا؛ قهاری، غلامرضا؛ حاتمی، احمد؛ حسینی مرندی، حمید (1400). معرفی گیاهان مناسب و تعیین نقش حفاظتی آنها در اراضی مارنی غرب حوزة آبخیز مهارلو. مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 15(53)، 33-45.
شکراللهی، شکوفه؛ مرادی، حمیدرضا؛ دیانتی تیلکی، قاسم علی؛ جابرالانصار، زهرا (1393). بررسی رابطه گونه‌های گیاهی با عوامل ادافیکی و فیزیوگرافی رویشگاه (مطالعه موردی: بخشی از مراتع ییلاقی پلور - مازندران). تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 21(3)، 541-548.
شکل آبادی، محسن؛ خادمی، حسین؛ چرخابی، امیرحسن (1382). تولید رواناب و رسوب در خاک‌های با مواد مادری متفاوت در حوزة آبخیز گل آباد، اردستان. علوم آب‌وخاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی) ، ۷(2)، 85-102.
صدوق، سیدحسن؛ حسین‌زاده، محمدمهدی؛ آزادی، فهیمه (1394). پهنه‌بندی فرسایش در حوضه آبخیز کهمان با استفاده از سه مدل EPM ، BLM و Fargas. هیدرو ژئومورفولوژی، ۲(2)، 137-154.
طاطیان، محمدرضا؛ ذبیحی، علیرضا (1390). تعیین گونه‌های گیاهی معرف برخی خصوصیات خاک در مراتع کوه نمک قم با استفاده از تکنیک رسته‌بندی. محیط‌شناسی، 37(58)، 21-28.
عابدی، مهدی؛ ارزانی، حسین؛ شهریاری، احسان؛ تانگ وی، دیوید؛ امین زاده، منصوره (1385). ارزیابی ساختار و عملکرد قطعات گیاهی اکوسیستم مرتع در مناطق خشک و نیمه‌خشک. محیط‌شناسی، 32(40), 117-126.
عباسی، نوید (1384). بررسی طبقه‌بندی زمینشناسی - فرسایشی مارن‌های حوضه قزل‌اوزن سفلی در استان زنجان. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، 108.
عسگری، شمس اله؛ پیروان، حمیدرضا؛ شادفر، صمد؛ محمدپور، ماشاالله؛ طهماسبی، منوچهر (1401). تأثیر پوشش گیاهی مرتعی بر سازندهای مارنی در محدوده شهرستان ایلام. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۲۲ (۶۷)، ۱۵۱-۱۳۷.
قدسی، مرضیه؛ مصداقی، منصور؛ حشمتی، غلامعلی (1390). بررسی اثر گیاهان با فرم‌های رویشی مختلف بر ویژگی‌های سطح خاک (مطالعه موردی: مراتع نیمه استپی پارک ملی گلستان). پژوهش‌های آبخیزداری (پژوهش و سازندگی)، 24(4)، 63-69.
قدیمی عروسمحله، فریدون؛ پورمتین، افشین؛ قدوسی، جمال (1378). تأثیر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مارنها در ایجاد اشکال فرسایش. اولین کنفرانس زمینشناسی مهندسی و محیط‌زیست ایران، 929 ـ 919.
مددی، عقیل؛ پیروزی، الناز (1395). برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه لای چای. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 16 (42)، 195-177.
مفیدی چلان، مرتضی؛ حشمتی، غلامرضا (1395). تأثیر لکه‌های اکولوژیک مختلف بر ویژگی‌های کیفی سطح خاک مطالعه موردی (حوضه صوفی چای شهرستان مراغه). اکوسیستم‌های طبیعی ایران، ۷(3)، 1-12.
نجفیان، لیلا؛ کاویان، عطاالله؛ قربانیپاشاکلایی، جمشید؛ تمرتاش، رضا (1389). اثر فرم رویشی و مقدار پوشش گیاهی بر تولید رواناب و رسوب اراضی مرتعی منطقه سوادکوه مازندران. مرتع، 4(2)، 334-347.
نوجوان، مهدی؛ محمدی، علیاصغر؛ غلامی، وحید (1391). تعیین شدت فرسایش با استفاده از مدل‌های Fargas و BLM مورد: حوضه آبخیز بندره. جغرافیا و توسعه، 10(29)، 119-130.
واعظی، علیرضا؛ بیات، زهرا؛ فرومدی، مجید (۱۳۹۷). تغییرپذیری فرسایش سطحی و دانه‌بندی ذرات خاک نسبت به جهت و درجه شیب دامنه در منطقه نیمه‌خشک در غرب زنجان. مجله علوم آب‌وخاک، ۲۲ (۲) ،۱۴-۱.
یاری، رضا؛ حشمتی، غلامعلی (1394). بررسی تأثیر ساختار مرتع بر شاخص‌های سطحی و ویژگی‌های عملکردی خاک در مناطق خشک (مطالعه موردی: مراتع روستای فتح‌آباد، شهرستان فردوس). حفاظت زیست‌بوم گیاهان، ۳(7)، 29-39. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 483 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 357 |
||