آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,191 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,855 |
ساختار تقابلی نشانه‌ها در رمانِ «ارمیا» خاستگاه سه دیدگاه | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| دوره 11، شماره 3 - شماره پیاپی 40، مهر 1401، صفحه 117-140 اصل مقاله (935.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2021.6026.1289 | ||
| نویسندگان | ||
| یدالله شکری* 1؛ عبدالله حسن زاده میرعلی2؛ قاسم نامدار3 | ||
| 1استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
| چکیده | ||
| «تقابل‌های دوگانه»، روشی در تحلیل متون بر اساس نشانه‌شناسی ساختگرا، حاصل آموزه‌های «سوسور» و بیانگر آن است که کلیت اندیشگانی اثر بر پایۀ جفت‌های متضاد سامان می‌یابد؛ جفت‌هایی از قبیل «سیاه/ سفید»، «راست/ دروغ»، «فقیر/ غنی». تقابل‌های دوگانه در لایه‌هایِ زیرینِ پدیده‌هایی از قبیل زبان، جامعه، اندیشه، رفتار و فرهنگ مشاهده می‌شود، به آن‌ها معنا می‌دهد و با شکل‌دادن نظام‌های نشانه‌ای و الگوهای خاص، معابر ارتباطی ایجاد می‌کنند. دوگانه‌ها در ساماندهی رمزگان و برجسته‌سازی نشانه‌ها مؤثرند. «ارمیا»، اولین رمان رضا امیرخانی، چالش‌های فکری رزمنده‌ای را در برخورد با برخی واقعیت‌های جامعۀ ایرانِ بعد از قطع‌نامه در فضایی «نشانه»ای و بستری از «دوگانه‌های متقابل» به تصویر می‌کشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی₋ تحلیلی تلاش دارد تصویری از روابط نشانه‌ای رمان مذکور را به منظور رسیدن به لایه‌های پنهان متن ارائه دهد؛ ابتدا سه گروه رمزگان را که در هستۀ مرکزی رمان دست‌مایۀ طرح اندیشه‌های تقابلی‌اند تبیین می‌نماید، سپس دوگانه‌های متقابل را در دو گروه «اشخاص»: «مصطفا/ ارمیا»، «خانوادۀ ارمیا/ ارمیا»، «معمّر/ ارمیا»، «شهین/ ارمیا»، «مصطفا/ دیگر دوستان»، «کاووس/ ارمیا»، «ارمیای دیروز/ ارمیای امروز» و «مکان‌ها»: «جبهه/ شهر»، «شمال شهر/ جنوب شهر»، «سنگر ارمیا/ خانۀ ارمیا»، «جبهه/ دانشگاه»، «شهر/ معدن سنگ» دسته‌بندی، رمزگشایی و تحلیل می‌کند و در نهایت نتیجۀ روابط تقابلی نشانه‌ها را در شکل‌گیری سه دیدگاهِ «انفعالی»، «مسئولانه» و «دغدغه‌مند» تبیین می‌نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ساختگرایی؛ تقابل دوگانه؛ نشانه‌شناسی؛ ارمیا و امیرخانی؛ رمان دفاع مقدس | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک. (1386) ساختار وتأویل متن، چاپ نهم. تهران: مرکز.
احمدی، بابک. (1387) ساختار و هرمنوتیک، چاپ چهارم. تهران: گام نو.
اخوت، احمد. (1392) دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
استریناتی، دومینیک. (1380) مقدمه‌ای بر فرهنگ عامه،ترجمۀ ثریا پاک نظر. تهران: گام نو.
اکو، امبرتو (1397) نشانه تاریخ و تحلیل یک نشانه، ترجمۀ مرضیه مهرابی، چاپ اول. تهران: علمی فرهنگی.
امیرخانی، رضا. (1397) ارمیا، چاپ سی‌ویک. تهران: افق.
ایگلتون، تری. (1388) پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.
بارت، رولان. (1386) لذت متن، ترجمۀ پیام یزدانخواه، چاپ چهارم. تهران: مرکز.
برتنس، هانس. (1387) مبانی نظریۀ ادبی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
تودروف، تزوتان. (1382) بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی. تهران: آگه.
چندلر، دانیل. (1397) مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه مهدی پارسا، چاپ شش. تهران: سوره مهر.
چهارمحالی، محمد و همکاران. (1398) «تحلیل تقابل دوگانه در داستان جمشید بر پایۀ نظریۀ لوی استروس». متن‌شناسی ادب فارسی، ش اول، صص 15-35.
حجازی، بهجت السادات. (1390) «نقدی بر دو رمان از رضا امیرخانی». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، سال پنجم، ش اول، صص 99-124.
حسن‌زاده میرعلی، عبدالله. (1394) «بررسی و تحلیل مکتب اکسپرسیونیسم در رمان ارمیا». مطالعات داستانی، ش 3، ص 77-92.
رحمدل شرفشادهی، غلامرضا. (1385) «نگاهی دیگر به افسانۀ زال و رودابه». مجله زبان و ادبیات فارسی، سال چهارم، 53-66.
رضایی، محمد؛ خیری، فهیمه. (1396) «بررسی سبک‌شناسانۀ رمان ارمیا اثر رضا امیرخانی». ادبیات پایداری، شمارۀ هفدهم، 134-156.
سجودی، فرزان. (1387) نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سجودی، فرزان. (1398) نشانه‌شناسی: نظریه و عمل. تهران: علم.
سگال، آلن. (1389) اسطوره، ترجمه فریده فرنودفر. تهران: بصیرت.
سوسور، فردینان‌دو. (1382) دورۀ زبان‌شناسی عمومی، ترجمۀ کوروش صفوی. تهران: هرمس.
شجاعی، مهدی. (1373) «رابطۀ تعاملی ادبیات داستانی و جنگ». سمینار بررسی رمان جنگ،کرمانشاه: بنیاد جانبازان انقلاب اسلامی.
شعیری، حمیدرضا. (1396) تجزیه و تحلیل نشانه- معناشناسی گفتمان، ششم. تهران: سمت.
شکردست، فاطمه و همکاران. (1393) «رویکردی در تحلیل و نقد رمان‌های انقلاب اسلامی با تأکید بر نقد رمان‌های رضا امیرخانی»، زبان و ادبیات فارسی،ش33، 183-212.
صفوی، کوروش. (1394). آشنایی با نشانه‌شناسی ادبیات، چ دوم. تهران: علمی.
ضیمران، محمد. (1382) درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر. تهران: قصه.
عظیمی‌فرد، فاطمه. (1392) فرهنگ توصیفی نشانه‌شناسی، چاپ اول. تهران: علمی.
غنی، گلرخ‌سادات؛ احمدی، مینا؛ اکبری، منوچهر. (1394) تحلیل زیبایی‌شناختی چند عنصر داستانی در سه رمان امیرخانی (ارمیا، من او، بیوتن). فصلنامۀ پژوهش های زبان و ادبیات فارسی، ش37، صص183₋212.
فتوحی، محمود. (1390) سبک‌شناسی، نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
قاسمی، شهین. (1398) «الگوهای نوین ساختارگرایی و روایت‌شناسی در تحلیل پیرنگ رمان ارمیا». نشریۀ زبان و ادب فارسی تبریز، ش239، 75₋101.
کمری، علیرضا. (1390) «درآمدی بر مطالعۀ نشانه‌شناختی جنگ/ دفاع مقدس». نام‌آورد (مجموعه مقالات)، دفتر دوم، به اهتمام علیرضا کمری. تهران: سوره مهر، 25-40.
کوپا، فاطمه. (1390) «بن‌مایه‌های نمادین و شگردهای روایی در رمان ارمیا از سری داستان‌های دفاع مقدس». ادبیات پایداری، شمارۀ سوم و چهارم، 479-503.
مکاریک، ایرناریما. (1385) دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
میلنر، اندرو. (1385) درآمدی بر نظریۀ فرهنگ معاصر، ترجمۀ جمال محمدی. تهران: ققنوس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 218 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 202 |
||