آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,229 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,892 |
زیباشناسی محتوایی مرثیه‌های عاشورایی شریف رضی و نصرت اردبیلی | ||
| کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 3، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، فروردین 1401، صفحه 21-48 اصل مقاله (1.72 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jccl.2021.4746.2047 | ||
| نویسندگان | ||
| مهین دایی چین1؛ محمدابراهیم مالمیر* 2؛ غلامرضا سالمیان3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 3دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. | ||
| چکیده | ||
| اشتراکهای متعدّد فکری، فرهنگی، دینی و مذهبی و بهرهگیری از منابع مشترک معرفتی و اسلوب اختصاصی کاربرد و ارائه آن‌ها در ارتباطات کلامی زبان فارسی و عربی، در آثار علمی و ادبی گویندگان آن‌ها، وجوهی از همانندیها، ناهمانندیها و اثرپذیریها و ویژگیها و سبکهای اختصاصی را به‌وجود میآورد. یکی از مصادیق بارز این مدّعا موضوع ادبیّات عاشورایی و مرثیه‌سرایی در این دو زبان است. بر این باور، این مقاله به شیوه تطبیقی و برمبنای روش توصیفی و مبتنی بر کاوش کتابخانهای به مقایسه سنجشی چندسویه مرثیه‌های نصرت اردبیلی، از شاعران عارف‌مسلک عهد قاجار و سیّد رضی پرداخته و به این نتایج کلّی دست یافته است که مرثیه‌های این دو شاعر شیعی دارای همانندیهایی متأثّر از منابع واحد در بیان ابعاد مختلفی از واقعۀ کربلا مثل توصیف شجاعتها، مظلومیتها، مرارتها و احوالات امام حسین (ع) و یاران او و ویژگیهای سپاهیان یزید هستند و به اعتبار ویژگیهای هنری و زبانی و رویکردهای توصیفی و تصویرسازیهای فردی، ناهمانندیهایی دارند که از آن جملهاند: نوع قالبهای شعری، ترفندهای آرایهای، صور معانی و فضاهای احساسی حاکم بر اندیشۀ شاعر و هر یک از آن‌ها نیز به موضوعهای خاص و ویژهای پرداختهاند که رویکرد فردی و اسلوب هنری و زوایای باوری و عاطفی - اعتقادی هر یک را به‌نمایش گذاشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شریف رضی؛ نصرت اردبیلی؛ ادبیات تطبیقی؛ زیباشناسی محتوایی؛ مرثیه | ||
| مراجع | ||
|
آل‌بویه لنگرودی، عبدالعلی (1392). بررسی مفهومی قصیده مهدی بحرالعلوم و مقایسه با ترکیب‌بند محتشم کاشانی. کاوش‌نامه ادبیّات تطبیقی، 3 (10)، 1-23.
ابن ابی الحدید، فخرالدین ابو حامد (1965). شرح نهج البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن خلکان، ابوالعباس شمس الدین (بیتا). وفیات الأعیان، بیروت: دار صادر.
ابن عساکر، ابوالقاسم علی (1414). ترجمة ریحانة رسول‌الله ص (الإمام الحسین ع). تحقیق محمدباقر محمودی. قم: مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة.
اژدری فایقی، سعیده (1389). دعبل و محتشم سرآمد مرثیه‌‌سرایان. کیهان فرهنگی، تهران: ش 288-289.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367). تاریخ منتظم ناصرى. تصحیح محمد اسماعیل رضوانى. تهران: دنیاى کتاب.
افسری کرمانی، عبدالرضا (1371). نگرشی بر مرثیه‌سرایی در ایران. تهران: اطلاعات.
افشار، ایرج؛ دانشپژوه، محمدتقی (1354). فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه ملی ملک. جلد 2. تهران: دانشگاه تهران.
امامی، نصرالله (1369). مرثیه‌سرایی در ادبیّات فارسی ایران. تهران: دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی.
امیدعلی، احمد (1396). امام حسین در شعر شیعی شریف رضی. معارف حسینی، 2 (5)، 142-161.
الأمین، حسن (1409). مستدرکات أعیان الشیعة. سوریه: دار التعارف للمطبوعات.
بامداد، مهدی (1378). شرح‌حال رجال ایران در قرون 12 و 13 و 14 هجری. تهران: زوّار.
تربیت، محمدعلی (بیتا). دانشمندان آذربایجان. تبریز: بنیاد کتاب‌فروشی فردوسی.
الثعالبی، ابو منصور عبد الملک (1403). فی محاسن اهل العصر. بیروت: دارالکتب العلمیة.
جعفری، محمّدمهدی (1375). سیّد رضی. تهران: بنیانگذاران فرهنگ امروز.
جهانگیر میرزا (1384). تاریخ نو. تصحیح عباس اقبال آشتیانى، تهران: نشر علم.
حائری، محمدحسین (1993). دائرة المعارف الشیعیة العامة. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
حجازی، علی‌رضا (1425). حسین بن علی در آینۀ شعر فارسی. قم: فارس حجاز.
حسنلی، کاووس؛ کافی، غلامرضا (1386-1385). ویژگیهای شعر عاشورایی از قرن چهارم تا پایان قرن نهم. مجلّة علمی - پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهراء، 17-16 (62-61)، 31-69.
خزعلی، انسیه (1383). امام حسین در شعر معاصر عربی. تهران: چشم و چراغ.
خوارزمی، ابوالمؤید الموفق (1418). مقتل الخوارزمی. تحقیق شیخ محمد سماوی. قم: انوار الهدی.
خورموجى، محمدجعفر (1344). تاریخ قاجار (حقایق الاخبار ناصرى). تصحیح: حسین خدیو جم. تهران: زوّار.
دانشپژوه، محمدتقی (1340). فهرست نسخههای خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. جلد 10. تهران: دانشگاه تهران.
دانشپژوه، محمدتقی (1345). فهرست نسخههای خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. جلد 15. تهران: دانشگاه تهران.
دانشپژوه، محمدتقی (1346). فهرست نسخههای خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. جلد 16. تهران: دانشگاه تهران.
دانشپژوه، محمدتقی؛ علمی انواری، بهاءالدین (1359). فهرست کتب خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. (سنای سابق، جلد 1). تهران: انتشارات کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
دولتآبادی، عزیز (1377). سخنوران آذربایجان. تبریز: ستوده.
دیوان بیگی شیرازی، احمد (1366). حدیقة الشعراء (ادب و فرهنگ در عصر قاجار). تصحیح و تکمیل و تحشیه عبدالحسین نوائی. تهران: زرین.
زارع مهرجوری، محبوبه (1396). ترجمه و شرح اشعار شریف رضی. تهران: کتاب اطهر.
سبحانی، جعفر (1361). سرنوشت از دیدگاه علم و فلسفه. قم: توحید.
الشریف الرضی، محمد بن حسین (1415). دیوان الشریف الرضی. تصحیح یوسف شکری فرحات. بیروت: دار الجیل.
شمیسا، سیروس (1393). انواع ادبی. تهران: میترا.
شمیم، علی‌اصغر (1387). ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: بهزاد.
شیرازی، محمد معصوم (1349). طرائق الحقائق. به‌اهتمام محمدجعفر محجوب. تهران: کتابخانه سنایی.
شیروانی، زین‌العابدین (1315). بستان السیاحه. تهران: چاپخانه احمدی.
صدرائی خوئی، علی (1376). فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. جلد 26. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
صدرائی خوئی، علی (1377). فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. جلد 37. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
صدرائی خوئی، علی (1389). فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی. جلد 44. تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
صفا، ذبیح‌الله (1355). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: امیرکبیر.
الصفدی، صلاح الدّین (1420). الوافی بالوفیات. تحقیق: أحمد الأرناؤوط وترکی مصطفى. بیروت: دار إحیاء التراث.
صوفی، ل. (1381). زندگی‌نامة شاعران ایران. تهران: جاجرمی.
طایفی، شیرزاد (1389). بررسی نمودهای مذهبی در شعر عهد قاجار. ادیان و عرفان، 2 (43)، 99-115.
عباس، احسان (1959). الشریف الرضی. بیروت: دار صادر.
الفاخوری، حنا (1422). الجامع فی تاریخ الأدب العربی. قم: دار ذوی القربی.
فاضل هاشمی، سید محمدرضا (1380). فهرست کتب خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی. جلد 17). مشهد: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
فروخ، عمر (1989). تاریخ الأدب العربی. بیروت: دارالعلم الملایین.
قمی، عباس (1385). در کربلا چه گذشت. ترجمة محمّدباقر کمرهای. قم: مسجد مقدس جمکران.
القیروانی، ابن رشیق (1981). العمدة فی محاسن الشعر وآدابه ونقده. التحقیق محیی الدین عبدالحمید. بیروت: دار الجیل.
کافی، غلامرضا (1386). شرح منظومه ظهری. تهران: مجموعۀ فنی عاشورا.
گلمحمدی، حسن (1366). عاشورا و شعر فارسی در ترکیببندهای معروف شعرای بزرگ. تهران: اطلس.
مبارک، زکی (1938). عبقریة الشریف الرضی. بغداد: مطبعة الجزیرة.
مجاهدی، محمدعلی (1379). شکوه شعر عاشورا. قم: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز تحقیقات اسلامی.
مجتبیزاد، صادق (1390). مشاهیر سخن. تبریز: فن افزار.
محمّدرضایی، علی‌رضا؛ کیا، مریم (1389). جستاری بر مرثیه‌های شریف رضی و محتشم کاشانی. ادبیات تطبیقی دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، (3)، 329-354.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1286). دیوان نصرت اردبیلی (نصرتعلی شاه). نسخة خطی شمارة 7686. تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1288). دیوان نصرت. نسخه خطی شماره 3/15977. تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1297). دیوان نصرت علیشاه. نسخه خطی شماره13727. تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1298). دیوان نصرت علیشاه. نسخة خطی شمارة 7510-5. تهران: کتابخانة ملّی ایران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1303). دیوان. نسخة شمارة 6024. تهران: کتابخانه دانشگاه تهران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1312). دیوان. نسخه شماره 1-2819. تهران: کتابخانه دانشگاه تهران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1313). دیوان نصرت. نسخه شماره 5097. تهران: کتابخانه و موزه ملک.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (1324). دیوان. نسخة شمارة 1-5056. تهران: کتابخانه دانشگاه تهران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (اواخر قرن 13). دیوان اشعار. نسخه شماره 16111. مشهد: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (قرن 13). دیوان نصرت اردبیلی. نسخه شماره 23584-5. تهران: کتابخانة ملّی ایران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (قرن 13). دیوان نصرت اردبیلی. نسخة شمارة 23571-5. تهران: کتابخانة ملّی ایران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (قرن 14). دیوان نصرت اردبیلی، نسخة شمارة 22993-5. تهران: کتابخانة ملّی ایران.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (قرن 14). دیوان نصرت کرمانشاهی. نسخه شماره 1/1407 س. تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
نصرت اردبیلی، میرزا نصرالله صدرالممالک (قرن 14). دیوان نصرت کرمانشاهی. نسخه شماره 2/1407 س. تهران: کتابخانة مجلس شورای اسلامی.
هدایت، رضا قلیخان (1382). مجمع الفصحاء. تهران: امیرکبیر.
ولیزاده، حمید و تقیلو، حافظ (1395). سوگواره سرایی در قصاید شریف رضی، ترجیعبند فراهانی و حدیقة السعدای فضولی. ادبیات تطبیقی دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، 8 (14)، 294-314.
یوسف، نورالدین (1958). الشعراء الثلاثة (أبوطیب المتنبی- أبوالعلاء المعری – الشریف الرضی). بیروت: دار الانصاف للتألیف والطباعة والنشر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 311 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 209 |
||