آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,212 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,869 |
تقارن تصاویر (قرینه‌سازی پنهان) در شعر حافظ | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 1-12 اصل مقاله (1.02 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| جمیله اخیانی* ؛ امیر مومنی هزاوه | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| چکیده | ||
| استفاده همزمان از چند عنصر زیبایی‌آفرین در سخن، پدیدهای است که در زبان فارسی سابقه‌ای طولانی دارد و در بحثهای زیباییشناسی با نامهای «تزاحم تصاویر»، «تصویرهای مزاحم» و... از آن یاد شده است. این کار بهدلیل آن‌که حجم ایماژهای متن را بیشتر از ظرفیتهای زبانی آن میکند، ناپسند ارزیابی می‌شود و از اصالت شعر میکاهد، اما در شعر حافظ، بیتهای بسیاری میتوان یافت که در آن‌ها با وجود استفادة همزمان از چند عنصر بدیعی‌ـ‌بیانی در تصویرسازی، نهتنها تزاحم تصاویر پدید نیامده است، بلکه بر اثر همگرایی تصاویر، معنای بیت چندلایه و زیبایی و خیال‌انگیزی آن افزون شده است. علاوه بر آن‌که درنهایت دو تصویر متقارن خلق شده که در نظر اول به چشم نمی‌آید. این هنرنمایی در شعر حافظ که ما آن را در مقابل اصطلاح تزاحم تصاویر، «تقارن تصاویر» نامیدهایم و از نگاه بلاغت‌پژوهان و شارحان حافظ دور مانده است، آنچنان مورد توجه حافظ قرار داشته که میتواند یکی از مشخصههای سبکی او به‌شمار آید. البته استخراج عناصرِ بدیعی‌ـ‌بیانی یادشده، به شکل جدا از هم یا دوگانه در یک بیت، در شعر حافظ سابقه‌ای طولانی دارد، اما شکل تلفیقی آن‌ها بهصورت منشوری که حداقل چهار وجه دارد و در نهایت دو تصویر موازی را شکل می‌دهد، برای نخستینبار است که معرفی می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تقارن تصاویر؛ تزاحم تصاویر؛ حافظ؛ بدیع؛ بیان | ||
| مراجع | ||
|
- برزگر خالقی، محمدرضا (1386)، شاخ نبات حافظ، چاپ سوم، تهران: زوار.
- بیهقی، ابوالفضل (1388)، تاریخ بیهقی، به تصحیح محمدجعفر یاحقی و مهدی سیدی، چاپ اول، تهران: سخن.
- حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد (1390)، دیوان حافظ، به سعی سایه، چاپ پانزدهم، تهران: کارنامه.
- حمیدیان، سعید (1392)، شرح شوق، چاپ دوم، تهران: قطره.
- خرمشاهی، بهاءالدین (1368)، حافظ‌نامه، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهنگی.
- راستگو، سیدمحمد (1379)، ایهام در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: سروش.
- زرقانی، مهدی، (1394)، چشمانداز شعر معاصر ایران، چاپ پنجم، تهران: نشر ثالث.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1397)، این کیمیای هستی، ج 3، چاپ سوم، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ هشتم، تهران: آگاه.
- صرفی، محمدرضا (1388)، «صور بیانی مضاعف در شعر فارسی»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 1، بهار، 107–132.
- طالبیان، یحیی (1387)، صور خیال در شعر شاعران سبک خراسانی، کرمان: عماد کرمانی.
- قاسمیپور، قدرت و پروین گلیزاده (1395)، «صور حسن تعلیل در شعر حافظ»، فنون ادبی، سال هشتم، شمارۀ 1 (پیاپی14)، 189-204.
- کزازی، میرجلال‌الدین (1373)، بدیع، چاپ دوم، تهران: ماد (وابسته به نشر مرکز).
- هروی، حسینعلی (1367)، شرح غزل‌های حافظ، چاپ دوم، تهران: نشر نو. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 197 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 166 |
||