آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,165 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,826 |
کارکردهای حسن تعلیل در منطق الطیر عطار | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 13-27 اصل مقاله (1.3 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا امیدبخش* 1؛ سمانه منصوری آلهاشم2 | ||
| 1استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران ایران | ||
| 2دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدرّس دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
| چکیده | ||
| در آثار ادبی، سخنور به‌مقتضای حال مخاطب، با استفاده از شگردهای ادبی متعدد و درخور، سخن را بر قوۀ تخیل بنیان نهاده، در نهایت با بهکارگیری آرایههای بدیعی بر گیرایی و لطف کلام میافزاید. حسن تعلیل بهعنوان آرایۀ بدیعی نهتنها در حسن و زیبایی کلام مؤثر است، از ارکان اصلی تخیل در کلام نیز بهحساب میآید و شاعر زمانی از آن بهره میگیرد که بخواهد قوانین رایج علی و معلولی را بر هم بزند و مخاطب را همراه خویش، وارد دنیای خیالی و شاعرانه کند. در پژوهش حاضر به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی با نگاهی به منطق‌الطیر از دریچۀ حسن تعلیل، ضمن بیان نمونههای بارز کاربرد آن در کلام عطار، کارکردهای آن نیز به‌روشنی بیان میشود تا افق روشنی در مقابل دیدگان مخاطبان و علاقهمندان آثار عرفانی، بهویژه کلام عطار قرار بگیرد و در نهایت نیز به این نتیجه رهنمون میشود که هرچند حسن تعلیل در منطق‌الطیر بسامد بالایی ندارد، اما همین مقدار بهرهگیری از آن، برای بیان مفاهیم هنری و ادبی، عرفانی، اجتماعی و روانشناسی و... سبب برجستهسازی و تأثیر مضاعف رویۀ معنایی کلام میشود و اینگونه شاعری که با نگاهی متفاوت به جهان و قوانین آن مینگرد، مخاطب غرق در دنیای عادی و تکراری را با دنیای خیال آشنا میسازد؛ دنیایی که برخلاف انتظار اوست و همین عادتشکنی، تشخص ویژهای به کلام میبخشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بلاغت؛ بدیع؛ حسن تعلیل؛ منطق‌الطیر؛ عطار | ||
| مراجع | ||
|
- آرزو، سراج‌الدین علی‌بن حسام‌الدین (1381)، عطیۀ کبری و موهبت عظمی (نخستین رسالات به زبان فارسی در بیان و معانی)، مقدمۀ سیروس شمیسا، چ اول، تهران: فردوس.
- بادکوبه‌ای، واصف (1392)، در محضر عارفان، چ اول، تهران: قدسیان.
- خطیب قزوینی محمد عبدالرحمن (بیتا)، ایضاح فی علومالبلاغه، بیروت: دار الکتب اسلامی.
- رازی، نجمالدین (1391)، مرصادالعباد من المبدأ الی المعاد، تصحیح محمدامین ریاحی، چ پانزدهم، تهران: علمی و فرهنگی.
- رجایی، محمدخلیل (1359)، معالمالبلاغه در علم معانی، بیان و بدیع، چ سوم، شیراز: دانشگاه شیراز.
- رزمجو، حسین (1370)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چ اوّل، مشهد: آستان قدس رضوی.
- روسو، ژان ژاک (1366)، قرارداد اجتماعی یا اصول حقوق سیاسی، ترجمۀ منوچهر کیا، تهران: گنجینه.
- زرینکوب، حمید (1367)، مجموعه مقالات، تهران: معین‌ـ‌علمی.
- زرینکوب، عبدالحسین (1362)، ارزش میراث صوفیه، چ پنجم، تهران: امیرکبیر.
- سجادی، سیدجعفر (1383)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، چ هفتم، تهران: طهوری.
- طایفی، شیرزاد؛ کریمزاده، ابراهیم (1400)، «نقد حکایت شیخ صنعان عطار بر مبنای نظریۀ سیستمهای پیچیده»، متنشناسی ادب فارسی، سال سیزدهم شمارۀ چهارم، 33-51.
- عطار، فریدالدین (1384)، منطق‌الطیر، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
- عطار، فریدالدین (1378)، صدای بال سیمرغ: دربارۀ زندگی و اندیشه عطار، چ اول، تهران: سخن.
- علویمقدم، محمد و رضا اشرفزاده (1379)، معانی و بیان، چ دوم، تهران: سمت.
- علیزاده، حمید (1383)، آلفرد آدلر: گسترۀ نظریۀ شخصیت و رواندرمانی، تهران: دانژه.
- قطب راوندی، سعیدالدین هبهاالله (1380)، شفابخش و مشکلگشا، ترجمۀ حسین قهستانی، قم: نهاوندی.
- قلیپور گیلانی، مسلم (1380)، تلخیص جواهرالبلاغه در معانی بیان و بدیع، چ اول، قم: قم.
- کریستی، آنتونی (1373)، اساطیر چین، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
- کویاجی، جهانگیر کوروجی (1353)، آیینها و افسانههای ایران و چین باستان، ترجمۀ جلیل دوستخواه، تهران: کتابهای جیبی.
- محرمی، رامین و سمانه منصوری آلهاشم (1400)، «انس و هیبت و وجوه تعلیمی آن دو در حدیقۀ سنایی و مثنوی معنوی»، فصلنامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، دورۀ 13، شمارۀ 49، 271-301.
- مستملی بخاری، اسماعیل بن محمد (۱۳۶۳)، شرحالتعرف لمذهب التصوف، تصحیح: محمد روشن، چاپ اول، تهران: اساطیر.
- منصوری، سمانه (1391)، بررسی صنایع بیانی و بدیع معنوی در دیوان سعید خان مولتانی، پایانامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زاهدان، استاد راهنما: مریم خلیلی جهانتیغ.
- همایی، جلالالدین (1368)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ ششم، تهران: هما.
- واعظ کاشفی سبزواری، میرزاحسین (1369)، بدایعالافکار فی صنایعالاشعار، ویراستۀ میرجلالالدین کزازی، چاپ اول، تهران: مرکز.
- وحیدیان کامیار، تقی (1383)، بدیع از دیدگاه زیباییشناسی، تهران: نیل. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 220 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |
||