آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,168 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,828 |
آرزوی رفتن به جهنم؛ توضیحی دربارة یک داستان در بوستان سعدی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مطالب عمومی، دوره 3، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 107-111 اصل مقاله (739.89 K) | ||
| نویسنده | ||
| وحید سبزیان‌پور | ||
| استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| در بیت پنجم، شیخ آرزو کرده است که کاش جهنم از وجود من پر شود تا جایی برای عذاب دیگران باقی نماند. این آرزوی شیخ که در قالب یک جملة استفهامی بهمنظور خواهش و تمنا آمده است از شطحیات عارفانهای است که با معیارهای مادی و دنیایی سازگاری ندارد و در یک فضای معنوی و عرفانی تفسیر مییابد([i]). از آنجا که چنین مضمونی در فرهنگ اسلامی و قرآنی وجود ندارد لازم است، سرچشمههای فکری آن را در منابع ایرانی جست‌وجو کنیم. این آرزو یادآور داستان زندگی بزرگمهر و به زندان رفتن اوست ([i]) در این آرزو با وجود لطافت و والایی بینظیر، یک درک غلط و بشری از صفات حضرت حق دیده میشود. اینکه خداوند را دچار احساس کنیم تا به خواست ما عمل کند، نشانة این است که صفات انسانی را به خداوند نسبت دادهایم، صفاتی که توأم با احساس است و موجب تجدید نظر، بازنگری و درنتیجه تغییر موضع و تصمیم خداوند است. در داستانهای رایج بین مردم که گاه در مقام نصیحت گفته میشود آمده است: نابکاری آخرین شب زندگی را مهمان چوپانی بود. این چوپان هنگام صبح که با جنازة مهمان گناهکار خود روبرو میشود دست به دعا برمیدارد و میگوید: خدایا من در حد وسع و توان خود، یک گوسفند برای این مهمان ذبح کردم. توقع دارم تو هم از او به شایستگی پذیرایی کنی. فردای آن روز فرزندان میت در عالم رؤیا، پدر خود را در اثر توصیة چوپان، بخشوده از همة گناهان، در بهشت دیدند. تأثیر این اندیشه را میتوان در شطحیات عرفانی دید. در تذکرة الأولیاء از بایزید نقل شده: من میگویم که مرید من آن است که بر کنارة دوزخ بایستد و هرکه را به دوزخ برند، دست او بگیرد و به بهشت فرستد و خود به جای او به دوزخ رود (عطار، 1905: 154). گفت: منفعت آن بر خلق تا چه حد است؟ گفتم: تا بدان حد که اگر حق تعالی مرا بهعوض همة عاصیان در دوزخ کند و عذاب کند، روا دارم. (همان: 120) گفت: بار خدایا! اهل دوزخ را عذاب کنی جمله آفریدگان توأند... اگر هر آینه دوزخ را از مردم پر خواهی کرد قادری بر آنکه دوزخ را از من پر کنی و ایشان را به بهشت فرستی (همان: 52) | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جهنم؛ داستان؛ بوستان سعدی | ||
| مراجع | ||
|
- الآبی، ابوسعد منصور بن الحسین (1990)، نثر الدّر، تحقیق منیر محمد المدنی، مراجعه دکتور حسین نصار، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
- الأبشیهى، شهاب‌الدین محمد بن أحمد أبوالفتح (1421)، المستطرف فى کل فن مستظرف، مراجعة و تعلیق محمد سعید، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
- اشه، رهام (1382)، آذرباد مهرسپندان، تهران: مؤسسۀ انتشاراتی تیمورزاده.
- بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1388)، تاریخ بیهقی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات، توضیحات و فهرست ها: محمدجعفر یاحقی، مهدی سیدی، تهران: سخن.
- تنوخی، ابوعلی محسن بن علی بن محمد بن ابی الفهم داود بن ابراهیم علی تنوخی (1363)، فرج بعد از شدت، ترجمه و تألیف حسین بن اسعد دهستانی، با مقابله و تصحیح اسماعیل حاکمی، تهران: اطلاعات.
- التّوحیدی، أبوحیان، علی بن محمّد بن العباس (1408)، البصائر والذّخائر، المحقق: ودّاد القاضی، بیروت: دار صادر.
- دهخدا، علیاکبر (1352)، امثال و حکم، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
- سبزیان‌پور، وحید (1392)، «نقدی بر روایت دکتر معین از تاریخ بیهقی دربارۀ زندان بزرگمهر حکیم»، گزارش میراث، مرداد، شمارۀ پیاپی 52-53، 116-119.
- سعدی، مصلحالدین (1363) بوستان، شرح و توضیح از محمد خزائلی، چاپ پنجم، تهران: جاویدان.
- سعدی، مصلحالدین (1387)، گلستان، شرح و توضیح غلامحسین یوسفی، چاپ هشتم، تهران: خوارزمی.
- عطار نیشابوری، فریدالدین (1905)، تذکرة الأولیاء، محقق و مصحح رینولدآلین نیکلسون، لیدن: مطبعة لیدن.
- عوفی، سدیدالدین محمد (1384)، جوامع الحکایات و لوامع الروایات، به کوشش جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 315 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 104 |
||