آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,227 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,890 |
پیامدهای شناختی تعمیم پذیری حکایت در کلیله ودمنه، مرزبان‌نامه، گلستان و بهارستان | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| مقاله 4، دوره 11، ویژه نامه - شماره پیاپی 42، دی 1401، صفحه 75-100 اصل مقاله (610.74 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2022.2398 | ||
| نویسنده | ||
| سوسن جبری | ||
| دانشیار زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| حکایت، تمثیلی است برساخته برای معنادادن به یک تجربۀ جمعی با هدف تعمیم گستردۀ آن به‌عنوان درکی فراگیر از آن تجربه. پرسش پژوهش حاضر این است که کاربرد حکایت با توان تعمیم فراگیر و قابلیتهای کاربردیش زمینۀ چه پیامدهای شناختی را در خود دارد؟ بررسی علل تعمیمپذیری در زبان و عناصر روایی در کلیلهودمنه، مرزبان‌نامه، گلستان و بهارستان نشان میدهند؛ که زبان حکایت از: واژگان پرکاربرد، ساده و دارای معنای عام، گروه های اسمی کوچک و جملات کوتاه آفریده شدهاست. ساختار روایی حکایت، کوچک و پیرنگ ساده و کاملی دارد، تیپهای شخصیتی که با کاربرد اسم عام و صفت پردازش می شوند. حادثه پردازی با رخدادهایی اندک که در افعال جملات بسیار کوتاه گنجانده شده اند. صحنه، اغلب با قیدهای زمان و مکان کلی و مبهم پردازش شده است. راوی دانای کل درونمایۀ کلی و عام حکایت را در اوج روایت می‌گنجاند؛ بنابراین حکایت به سبب زبان و ساختارش چنان توان تعمیم پذیری پیداکرده که مصداقهایش می توانند به همۀ انسانها در همۀ زمانها و همۀ مکانها تعمیم یابند. افزون براین ویژگیهای زبانی و روایی تعمیم پذیر، قابلیتهای کاربردی به حکایت بخشیده است. ازجمله؛ قابلیت به‌خاطرسپاری، قابلیت نقل شفاهی، قابلیت مفهوم سازی، قابلیت کاربرد تمثیلی عناصر روایی، قابلیت پذیرش گستردۀ معانی ضمنی، قابلیت معنادارکردن تجربه، قابلیت خیال پردازی خلاقانه، قابلیت اقناعی، قاعده سازی. توان تعیم پذیری و قابلیتهایی که حکایت دارد، زمینۀ کاربرد فراگیر آن را فراهم کرده است و کاربرد فراگیر برخی پیامدهای شناختی را در خود دارد. ازجمله؛ کلنگری، هویت همگون، ماندگاری باورها، تقلیل گرایی در شناخت، دید یک بُعدی به پدیده ها، مطلق انگاری و پیشداوری‌های ذهنی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تعمیمپذیری؛ حکایت؛ کلیلهودمنه؛ مرزبان‌نامه؛ گلستان؛ بهارستان | ||
| مراجع | ||
|
آسابرگر، آرتور. (1380) روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره، ترجمه محمدرضا لیراوی، چ1، تهران: سروش.
آویشن، الف. (1370) «قیدها در تعمیم‌های معنایی»، ایران‌شناسی، شمارۀ 11، صص589 تا 598.
برونز، مایکل. (1386) «داستان نویسی به سبک مینی مالیستها». ترجمه کامران پارسی‌نژاد. ادبیات داستانی، شمارۀ 110، صص 108-109.
پاینده، حسین. (1385) «ژانر ادبی داستانک و توانمندی آن برای نقد فرهنگ». پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 12-13، صص 37- 48.
جامی، عبدالرحمن. (1367) بهارستان، تصحیح اسماعیل حاکمی. تهران: مؤسسۀ اطلاعات.
جبری، سوسن. (1379) بررسی حکایات گلستان با الهام از اصول داستاننویسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه فردوسی: مشهد.
جبری، سوسن. (1390) «حکایت و جهان‌بینی صوفیانه». بوستان ادب. دانشگاه شیراز، سال سوم، شمارۀ دوم، پیاپی 8، صص 69-98.
جبری، سوسن. ( 1393) «جستجوی اشکال گوناگون روایی در متون منثور فارسی قرن چهارم تا هفتم هجری». نشریه مطالعات داستانی. دانشگاه پیام‌نور، دوره 3، شماره 2، صص23-40.
جرجانی، عبدالقاهر، (1368)، دلائل الاعجاز فی القرآن. ترجمه سید محمد رادمنش. مشهد: آستان قدس رضوی.
حقشناس، علیمحمد و دیگران. (1377) زبان فارسی 3 و 4. تهران. شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
خطیبی، حسین. (1366) فن نثر در ادب فارسی. تهران: زوار.
خوانساری، محمد. (1385) دورۀ مختصر منطق صوری. تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دهخدا، علی‌اکبر. لغت نامه.
سجادی، سیدمحمود. (1387) «کوتاه و گزیدهگویی در داستاننویسی». ادبیات داستانی، شماره 114، صص16- 21.
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1373) گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
شریفی، محمد. (1387) فرهنگ ادبیات فارسی. ویراستار محمدرضا جعفری. تهران: فرهنگ نشر نو، معین.
شیری، قهرمان. (1382) داستان نویسی شیوهها و شاخصهها. تهران: پایا.
عسگری، ابوهلال عبدالله بنسهل. (1372) معیارالبلاغه. ترجمۀ محمدجواد نصیری. تهران: دانشگاه تهران.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1389) بلاغت تصویر، چاپ دوم. تهران: سخن.
کامیابی مسک، احمد. (1385) «روند تحول و دگرگونی در آثار هنری». آفرینه، شماره 1، صص 74- 81.
کادن، جی. ای. (1380) فرهنگ توصیفی ادبیات و نقد. ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: شادگان.
کلارک، آرتور سی و دیگران، (1378)، هزار توی داستان. ترجمۀ نسرین مهاجرانی. تهران: چشمه.
محمدی، کامران. (1380) «مینیمالیسم و ادبیات عصر بیحوصلگی». آزما، شماره 13، صص36-40.
منشی، ابوالمعالی نصرالله. (1382) کلیلهودمنه. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر.
محبتی، مهدی. (1386) «سیر تحول قصه در فرهنگ اسلامی- ایرانی از آغاز تا سقوط بغداد). نامۀ پارسی، شمارۀ 44 و 45، صص5-26.
مکاریک، ایرناریما. (1384) دانشنامۀ نظریه های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر؛ محمد نبوی. تهران: آگاه.
میرصادقی، جمال. (1376) عناصر داستان. تهران: سخن.
وات، ایان. (1378) پیدایی قصّه. ترجمۀ ناهید سرمد. تهران: نشر علم.
وراوینی، سعدالدین. (بی‌تا) مرزبان‌نامه. تصحیح محمدبن عبدالوهاب قزوینی. تهران: کتابفروشی بارانی.
یاحقی، محمدجعفر. (1387) جویبار لحظه ها: جریانهای ادبی معاصر ایران. تهران: جامی.
تارنمای فرهنگستان زبان و ادب فارسی http://www.persianacademy.ir | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 101 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 151 |
||