آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,165 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,826 |
نقد مقامات حمیدی با رویکرد نشانه شناسی اخلاق | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 3، مهر 1401، صفحه 71-87 اصل مقاله (1.21 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2022.2438 | ||
| نویسندگان | ||
| شیرزاد طایفی* 1؛ محمدحسن حسن‌زادۀ نیری1؛ عباس رضوانی2 | ||
| 1دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| با اتخاذ رویکردی بینارشته‌ای در مطالعة آثار ادبی به‌عنوان یکی از ابزارهای مؤثر نمایش جریان‌های اندیشه در جامعه، می‌توان در کنار لذت هنری، با کشف عناصر اخلاقی و اجتماعی و آگاهی از دلیل و نحوة وقوع آن‌ها، به تقویت زیربنای اخلاق و فرهنگ جامعه پرداخت. این نقطۀ اشتراک ادبیات و دیگر رشتههای علوم انسانی را می‌شود نشانهشناسی اخلاق نامید: محافظت از چرخة حیات در جهان. پژوهش پیشِرو با پرداختن به مقامات حمیدی و تحلیل کمّی و کیفی عناصر اخلاقی آن به این نتیجه رسیده که الف) نویسنده/ متن 1. با روشی نسبتاً محتاطانه و سبکی بین توصیف و ترغیب و با توجه کمتر به جزئیات روایت، تصویری از شرایط اجتماعی و حکومتی دوران خود و 2. با بیان ویژگیهای اخلاقی شخصیت‌های مقامهها، تصویری از شرایط اخلاقی افراد یا خصوصیات مورد نظر خود را دربارة زیست اخلاقی انسانها نمایش داده است. ب) میزان توجه به اخلاقیات در مقامات به اندازهای است که می‌توان نویسنده را دارای نگرانیهای اخلاقی و اجتماعی دانست و کتاب یا دست‌کم بخش‌هایی از آن را نیز محاکاتی از واقعیات دوران خود. ج) بیشترین نشانههای اخلاقی فردی به طیفهای عقلانیت/جهالت و صداقت/بیصداقتی و بیشترین نشانههای اخلاقی اجتماعی به طیفهای رفاه/فقر و عدالت/ظلم اختصاص دارد. د) واقعیتهای مشهود یا درلفافة مقامات (و نه حتماً حقیقت ذاتی انسان) اثباتکننده این ادعاست که انسان در شرایط مختلف و به دلایل متفاوت، بسیار به دروغ پناه میبَرد. دقت به پیامدهای زیانبار این مسئله میتواند دست‌کم در خلوت انسان، محرّکی باشد برای اهتمام به ساختن جهانی با رنجهای کمتر و زیباییهای بیشتر. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مقامات حمیدی؛ نشانهشناسی؛ نشانهشناسی اخلاق | ||
| مراجع | ||
|
- ارشاد، فرهنگ (۱۳۹۱)، کندوکاری در جامعهشناسی ادبیات، تهران: آگه.
- اکو، امبرتو(۱۳۹۷)، نشانهشناسی، ترجمۀ پیروز ایزدی، چاپ پنجم، تهران: ثالث.
- ایزوتسو، توشیهیکو (۱۳۹۴)، مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن مجید، ترجمة فریدون بدره‌ای، چاپ سوم، تهران: فرزان روز.
- بلخی، قاضی حمیدالدین ابوبکر (۱۳۹5)، مقامات حمیدی، تصحیح رضا انزابینژاد، چاپ پنجم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- جوادی، محسن (۱۳۹۰)، آشنایی با متون اخلاق اسلامی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه پیام نور.
- چندلر، دانیل (۱۳۹۷)، مبانی نشانهشناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، چاپ ششم، تهران: سورۀ مهر.
- دوفوشه کور، هانری (۱۳۷۷)، اخلاقیات، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- زمانیان، علی (۱۳89)، «علت‌شناسی آسیب‌های اخلاقی در ایران»، پژوهشنامة اخلاق (۱)، منتشرشده از سوی پژوهشکدة تحقیقات استراتژیک در سال ۱۳۸۹، 136-111.
- سارتر، ژان پل (۱۳۵۶)، ادبیات چیست، ترجمۀ ابوالحسن نجفی، تهران: کتاب زمان.
- شعیری، حمیدرضا (۱۳۹۵)، نشانه‌معناشناسی ادبیات، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
- شفیعیکدکنی، محمدرضا (۱۳52)، «انواع ادبی و شعر فارسی»، خرد و کوشش، (11 و 12)، 117-96.
- شمیسا، سیروس (۱۳90)، سبکشناسی نثر، چاپ اول ویرایش دوم، تهران: میترا.
- صفوی، کوروش (۱۳۹۱)، نوشته‌های پراکنده (دفتر دوم)، تهران: علمی.
- صفوی، کوروش (۱۳۹۱)، آشنایی با زبان‌شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران: علمی.
- صفوی، کوروش (۱۳۹۵)، فرهنگ توصیفی مطالعات ادبی، تهران: علمی.
- طوسی، خواجه نصیرالدین(۱۳۹۱)، اخلاق ناصری، به‌تصحیح مجتبی مینوی و علی‌رضا حیدری، چاپ هفتم، تهران: خوارزمی.
- فنایی، ابوالقاسم (۱۳۸۴)، دین در ترازوی اخلاق، تهران: صراط.
- کاوندی، سحر (۱۳۹۰)، «مبانی اندیشه‌های تربیتی فارابی»، معرفت اخلاقی، مؤسسة آموزشی و پژوهش امامخمینی، 3 (1)، 64-45.
- کوبلی، پاول (۱۳۹۶)، سیر نشانهشناسی، ترجمۀ راحله قاسمی، تهران: سیاهرود.
- گیرو، پی‌‌یر (۱۳۹9)، نشانهشناسی، ترجمۀ محمد نبوی، ویراست دوم، چاپ اول، تهران: آگه.
- مرداک، آیریس (۱۳۸۷)، سیطره خیر، ترجمۀ شیرین طالقانی، تهران: شور.
- ملکیان، مصطفی (۱۳۸۹)، حدیث آرزومندی، تهران: نگاه معاصر.
- ون لئووِن، تئو (۱۳۹۵)، آشنایی با نشانهشناسی اجتماعی، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: علمی.
- هلیدی، مایکل و رقیه حسن (۱۳۹۳)، زبان، بافت و متن، ترجمۀ محسن نوبخت، تهران: سیاهرود. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 835 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 522 |
||