آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,247 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,906 |
نگرشی انتقادی به خیامانه‌ها بر مبنای نظریۀ اضطراب تأثیر هرولد بلوم | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 3، مهر 1401، صفحه 89-105 اصل مقاله (1.12 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2022.2444 | ||
| نویسنده | ||
| هادی نورمحمدی کمال* | ||
| دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بیش از یک قرن است که بحث رباعیات منسوب به خیام، به‌ویژه رباعیات عرفانیِ منسوب به او، مسئلۀ موردتوجه خیام‌پژوهان است. در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که چرا تفکر عرفانی، رباعیات خیام را به نفع خود مصادره کرده است؟ خوانش انتقادی متون بر مبنای نظریۀ اضطراب تأثیر هرولد بلوم، میتواند در این زمینه راهگشا باشد. در این نظریه به تأثیر شاعر متقدم و واکنشهای شاعران متأخر در برابر او توجه میشود. «بدخوانی خلاق» و «تغییر افق انتظار»، از مباحث مهمِ مطرح در نظریۀ اضطراب تأثیر هستند. این دو مبحث به بررسی واکنشهای شاعر متأخر می‌پردازند که ما در رباعیات الحاقی در مورد آن بحث کردهایم. بدین‌ترتیب این نظریه کمک میکند که دریابیم عرفان چرا و چگونه این کار را کرده است. پس از بررسی نمونههایی از رباعیات اصیل و مقایسۀ آن با رباعیات عارفانهای که در اصل از عطار و باباافضل کاشانی است، به این نتیجه رسیدهایم که تلفیق عرفان با فلسفۀ خیام که در اصل جمع ضدین تلقی میشود، در فرهنگ ایرانی پذیرفته شده است. با توجه به وجود چالش میان تفکر خیامی و گفتمان عرفانی، گفتمان عرفانی مستقیماً نتوانسته است به انتقاد از اندیشۀ خیامی بپردازد، بلکه از طریقِ تغییر افق انتظارِ مخاطب و با واردکردن رباعیات عرفانی در رباعیات خیام، پس از قرنها چهرۀ عارفانهای از خیام معرفی کرده که حتی از خیامِ فیلسوف نیز محبوبیت بیشتری دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هرولد بلوم؛ اضطراب تأثیر؛ رباعیات خیام؛ بدخوانی خلاق | ||
| مراجع | ||
|
- احمدی، بابک (1370)، ساختار و تأویل متن، جلد 2، چاپ اول، تهران: مرکز.
- تسلیمی، علی (1391)، رباعیهای خیام و نظریه کیمیّت زمان، چاپ نخست، تهران: کتاب آمه.
- تلخابی، مهری (1389)، «شعر حافظ، واحۀ آزادی و آفرینش»، (جستاری پساساختارگرایانه)، فصلنامۀ تخصصی عرفان، 6 (23)، 41-13.
- حدیدی، جواد (1373)، از سعدی تا آراگون، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- حسامپور، سعید و کاووس حسنلی (1388)، رویکردهای پنجگانه در خیامشناسی، کاوشنامۀ زبان و ادبیات فارسی، 10 (18)، 200-183.
- خیام، عمر بن ابراهیم (1390)، رباعیات خیام، بهتصحیح و تحشیۀ محمدعلی فروغی و قاسم غنی، چ پنجم، تهران: اساطیر.
- دشتی، علی (1344)، دمی با خیام، چاپ سوم، تهران: چاپخانۀ صنوبر.
- رشیدی تبریزی، یاراحمد ابن حسین (1367)، رباعیات خیام (طربخانه)، بهتصحیح جلالالدین همایی، چ دوم، تهران: هما.
- شهوری، احمد (1392)، در جست‌وجوی رباعیهای اصیل حکیم عمر خیام نیشابوری، چ اول، تهران: احمد شهوری.
- طاهری، قدرتالله و سودابه فرخی (1392)، «رابطۀ نیما با سعدی بر اساس نظریۀ «اضطراب تأثیر» هرولد بلوم»، پژوهش‌های ادبی، 10 (42)، 80-53.
- عطار نیشابوری، فریدالدین (1358)، مختارنامه [مجموعۀ رباعیات]، تصحیح و مقدمه از محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: توس.
- فرکلاف، نورمن (1389)، تحلیلِ انتقادیِ گفتمان، گروه مترجمان، چاپ سوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعه رسانهها.
- قاسمی، شهین (1394)، «انسان آرمانی در اندیشۀ عطار نیشابوری با رویکرد به عرفان اسلامی»، عرفان اسلامی، 11 (44)، 107-79.
- قنبری، محمدرضا (۱۳۸۴)، خیامنامه، چ دوم، تهران: زوار.
- نوری، سونیا و فروغ صهبا (1399)، «بررسی تأثیر تغییر ژانر در جهتدهی افق انتظار مخاطب بهعنوان یکی از نمودهای بدخوانی خلاق در دو رمان خشم و هیاهو و سمفونی مردگان»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، 25 (1)، 124-101.
- هدایت، صادق (۲۵۳۶)، ترانههای خیام، چاپ جدید، تهران: جاویدان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 180 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 132 |
||