آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,238 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,898 |
بررسی تأثیر نهج‌البلاغه در مثنوی با رویکردی تطبیقی بر اساس مبحث توحید افعالی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 2، تیر 1401، صفحه 39-57 اصل مقاله (1.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| سارا جاویدمظفری* 1؛ ماندانا علیمی2 | ||
| 1گروه دروس عمومی، مدرس (مربی) دانشگاه علوم پزشکی آبادان، ایران. | ||
| 2گروه زبان و ادبیات فارسی، (استادیار) واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران | ||
| چکیده | ||
| توجّه به توحید از اصولی است که همواره تمامی مسلمانان با تمامی گرایشهای فرعی به آن معتقدند. بحث از توحید افعالی به‌عنوان یکی از مراتب سهگانۀ توحید (توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی) نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این پژوهش، تلاش شده است تا به شیوۀ توصیفی‌‌تحلیلی و با تکیه بر رویکرد تطبیقی به اثرپذیری مثنوی از نهج‌البلاغه، (بهدلیل اشتراک و نوع همگونی دیدگاهی) در مبحث توحید افعالی پرداخته شود. این اشتراک دینی در دو سوی عالم و در دو زمان ناهمگون، انسانها را به اشتراک دیدگاهی در مبحث توحید افعالی آشنا میسازد. هر دو برای اثبات یگانگی پروردگار و مراتب کمال انسانی، مراحلی قائلاند. هدف این نوشتار از برسی تطبیقی در دو اثر نهج‌البلاغه و مثنوی، بررسی تأثیر و تأثر، تطبیق و روشنسازی ابعاد توحید افعالی در موضوعات خردتر چون خالقیت، ربوبیت و مالکیت و ذکر بسامد و شباهتهای دیدگاهی و گفتاری آن دو بزرگ (در برخی موارد، تفاوتها) در ابعاد فوق است. نتایج بررسی حاکی از آن است که بهطور قطع، مثنوی مولانا از نهج‌البلاغه تأثیر پذیرفته است. همچنین لازم به ذکر است که بیشترین تأکید مولانا در بحث توحید افعالی، بر «توحید در ربوبیت» بوده و در این حوزه، مطالب گستردهتری در مقایسه با نهج‌البلاغه دربارۀ توحید در مالکیت ذکر کرده است. و در آخر میتوان گفت تأکید امام‌علی (ع) در نهج‌البلاغه نیز بیشتر در بحث «توحید در خالقیت» متمرکز بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توحید افعالی؛ نهج‌البلاغه؛ مثنوی؛ ربوبیت؛ خالقیت؛ مالکیت | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم.
- ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، الطبعة الثالثة.
- ابنعربی، محیالدین (1370)، فصوصالحکم، تهران: الزهراء.
- خانلو، کاظم و شیلان آویهنگی (1396)، «بررسی وحدت وجود در مثنوی معنوی» دومین کنگرۀ بینالمللی علوم انسانی، مطالعات فرهنگی.
- دامغانی، محمود (1383)، الهیات در معارف اسلامی، چاپ اوّل، تهران: نیکتاب با همکاری مرکز آموزش عالی سروش.
- دهخدا، علیاکبر (1377)، لغتنامه، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
- زبیدی، مرتضی (۱۴۱۴)، تاج العروس من جواهر القاموس، تصحیح: علی هلالی، بیروت: دارالفکر، الطبعة الاولی.
- زمانی، کریم (1378)، شرح جامع مثنوی، چاپ سوم، تهران: اطلاعات.
- زمانی، کریم (1393)، میناگر عشق، شرح موضوعی مثنوی مولوی، تهران: نی.
- سبحانی، جعفر (1361)، مبانی توحید از نظر قرآن، قم: توحید.
- سیّدان، جعفر (1386)، «توحید در بیان امام‌علی بن ابی‌طالب»، نشر 19، مجلۀ قبسات.
- شجاری، مرتضی (1378)، «توحید افعالی در عرفان مولوی و کلام اشعری»، فلسفه و کلام، نشریۀ اندیشۀ نوین دینی، زمستان، شمارۀ 1، 69-96.
- شیمل، آن ماری (1377)، ابعاد عرفانی اسلام، ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- طباطبایی، محمّدحسین (1422 ق)، نهایةالحکمت، چاپ شانزدهم، تهران: اسلامی.
- عرب یوسفآبادی، فائزه؛ زهرا اختیاری؛ سیدجواد مرتضایی و سمیرا بامشکی (1392)، «ترامتنیت در مقامات حمیدی»، دوفصلنامۀ پژوهشهای ادبیات تطبیقی، شمارۀ 1، 139-121.
- علی ابن ابی‌طالب (1384)، نهج‌البلاغه، ترجمة محمّد دشتی، چاپ بیستونهم، قم: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
- قریشی، سیداکبر (1352)، قاموس قرآن، مشهد: فردوسی.
- کاکایی، قاسم (1385)، وحدت وجود به روایت ابنعربی و مایستر اکهارت، تهران: هرمس.
- کاکایی، قاسم و آمنه یزدانپناه (1394)، «تأثیر اعتقاد به توحید افعالی بر پذیرش علیت از دیدگاه محمد غزالی و ابنعربی»، فلسفه و کلام: نشریۀ اندیشۀ دینی، بهار، شمارۀ 5، 47-64.
- کاکایی، قاسم (1383)، خدامحوری در تفکر اسلامی و فلسفۀ مالبرانش، تهران: حکمت.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1370)، توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام، چاپ دوم، تهران: شفق.
- مطهری، مرتضی (1354)، سیری در نهج‌البلاغه، تهران: صدرا.
- مطهری، مرتضی (1370)، مجموعة آثار، چاپ دوم، تهران: صدرا.
- مطهری، مرتضی (1387)، آشنایی با علوم اسلامی 2 (کلام عرفان و حکمت عملی)، تهران: صدرا.
- مولانا، جلالالدّین (1388)، مثنوی معنوی، به کوشش کاظم دزفولیان، بر اساس نسخة اصلی رینولد الین نیکلسون، چاپ دوم، تهران: طلا.
- نامورمطلق، بهمن (1386)، «ترامتنیت مطالعۀ روابط یک متن با متنهای دیگر»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ 56، 98-83.
- هوشیار، هما (1365)، «وحدت وجود در مثنوی معنوی»، فصلنامۀ عرفانیات در ادب فارسی، دورۀ 7، شمارۀ 25. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 161 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 180 |
||