آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,229 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,892 |
تحلیل ساختار حس‌آمیزی در غزلیات شمس | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 2، تیر 1401، صفحه 1-20 اصل مقاله (2.18 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| مهرداد اکبری گندمانی* | ||
| استادیار و عضو هیأت علمی، رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران | ||
| چکیده | ||
| نظام دلالت در متن مغلوب، باز و قلمروی معنایی آن گشوده است. شاعر یا نویسنده، متأثر از بافت زبانی در این متون، به ادراکاتی تازه و کشف ارتباطهایی جدید دست مییابد که در پی انتقال از یک سطح به سطح دیگر، گاه اخلالی در سطوح انتزاع جدید رخ میدهد. ریزش، پاشیدگی معانی (از اصطلاحات ژاک دریدا)، چندبعدی‌شدن کلام و... مهمترین خصلتهای شاخص متن مغلوب هستند. غزلیات شمس نیز، از جملة این متون است. مولانا در بسیاری از اوقات، مغلوب حال خویش است؛ لذا شعر او گاه، خودبهخود دچار تناقض میشود و تنش میان اندیشه و صورت منحرفشده را فاش میکند. بهدلیل شناوربودن پیوندها، تغییری که با دخالت سوژه در حدود مرزها و ساختارهای مرسوم، بر متن یا اُبژة در جایگاه متن ایجاد میشود، میتواند انحراف از سطوح پیشین و سنتشکنی از آن را در بر داشته باشد. انحرافی که در حسآمیزیها نیز رخ میدهد، از یک سو وابسته به سطح پیشین است و از سوی دیگر، با ساخت یک سطح انتزاعی تازه، در پی کسب بیانی با هویتی نیمهمستقل است. در پژوهش پیش رو نحوۀ ساختیابی حس‌آمیزی بررسی است. بر طبق پژوهشی که صورت گرفته است، مشاهده شد که از میان شیوه‌های مختلفی که منجر به پیوندهای جدید و انحراف در سطوح انتزاع میشود، کانونیشدن یک حس، استعاری‌شدن زبان، تأویلپذیرساختن دلالتها، عامیانه و گفتاری‌ساختن زبان، از جملة شیوههایی هستند که در خلق حسآمیزیها در غزلیات شمس، سهم بسیار چشمگیری داشتهاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حس‌آمیزی؛ سطوح انتزاع؛ اخلال در سطوح انتزاع؛ پیوند در نظام زبان | ||
| مراجع | ||
|
- آسابرگر، آرتور (1387)، روشهای تحلیلِ رسانهها، ترجمۀ پرویزِ اجلالی، چاپِ سوّم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
- ابدالی، فرهاد و امیرعلی نجومیان (1392)، «خودواسازیِ تقابل دوگانة حافظ/ زاهد در غزلیاتِ حافظ (خوانشِ دریدایی)»، پژوهش‌های ادبی، سالِ 10، شمارة 41، 30-9.
- اختیار، منصور (1348)، معنیشناسی، تهران: دانشگاه تهران.
- اسداللهی، خدابخش و مهدی عبدی (1396)، «بررسی استعارۀ مفهومی زندگی در اشعار فروغ فرخزاد برپایۀ زبانشناسی شناختی»، فصلنامة مطالعات نظریه و انواع ادبی، دورة 2، شمارة 1.
- بهمنی مطلق، یدالله؛ مریم سیوندی (1394)، «نگاهی به هنجارگریزی در شعر نیما»، علوم ادبی، سال پنجم، شمارة ۷،124-101.
- بهنام، مینا (1389)، «حس‌آمیزی: سرشت و ماهیت»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة 19، 92- 67.
- پورجوادی، نصرالله (1367)، «رندی حافظ»، نشر دانش، سال9 ، شماره اول، آذرماه و دیماه.
- پورنامداریان، تقی (1374)، سفر در مه، تهران: زمستان.
- جبری، سوسن (1387)، «استعاره در زبان عرفانی میبدی»، فصلنامة کاوشنامه، سال نهم، شمارۀ 17، 58-29.
- جرجانی، عبدالقاهر (1361)، اسرارالبلاغه، ترجمه جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران.
- جرجانی، عبد القاهر (1368)، دلائل الاعجاز فی القرآن، ترجمه سیدمحمد رادمنش، تهران: آستان قدس رضوی.
- چندلر، دانیال (1394)، مبانیِ نشانهشناسی، ترجمه مهدی پارسا و زیرِ نظر فرزانِ سجودی، تهران: سوره مهر.
- حسنلی، کاووس (1386)، گونههای نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
- حق‌شناس، علی‌محمد (1370)، مقالات ادبی، زبان‌شناختی، تهران: نیلوفر.
- الخطیب، علی احمد عبدالهادی (2001)، فی ریاضالأدب الصوفی، القاهره، دار النهضه الشرق.
- الخفاجی، عبدالمنعم (بیتا)، الأدب فی تراث الصوفی، القاهره، مکتب غریب.
- خلیل، موسی (2003)، بنیه القصیده العربیه، دمشق، اتحاد الکتاب العرب.
- دیچز، دیوید (1366)، شیوه‌های نقد ادبی، غلامحسین یوسفی و محمدتقی صدقیانی، تهران: علمی.
- ذوالفقار علامی و طاهره کریمی (1395)، «تحلیل شناختی استعاره مفهومی جمال در مثنوی و دیوان شمس»، دوفصلنامۀ زبان و ادبیات، سال 24، شماره 80، 159-137.
- ذوالفقاری، اختر و نسرین عباسی (1394)، «استعاره مفهومی و طرح‌واره‌های تصویری در اشعار ابنخفاجه»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی و بلاغی، سال سوم، شماره سوم، 120-105.
- رشیدیان، عبدالکریم (1393)، فرهنگ پسامدرن، تهران: نشر نی.
- رضی، احمد و مهدیه فیض (1385)، «تحلیل عناصر داستانی در قصه‌های مقالات شمس تبریزی»، نشریه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 6: 68-51.
- روزبه، محمدرضا (1388)، ادبیات معاصر شعر، تهران: روزگار.
- زرینکوب، عبدالحسین (1359)، پله‌پله تا ملاقات خدا، تهران: علمی.
- زکینژادیان، سید محسن؛ محمدرضا صالحی مازندرانی و پروین گلیزاده (1396)، «کارکرد کنایه در غزلیات شمس»، نشریه پژوهش‌های ادب عرفانی گوهر گویا، دورة 11، شماره: 2، 118-95.
- سجودی، فرزان (1380)، ساختارگرایی و نظریه ادبی، تهران: نشر حوزة هنری.
- سراج طوسی، ابونصر عبداللهبنعلی (1388)، اللمع فی التصوف، تصحیح و تحشیه رینولد آلن نیکلسون، ترجمه مهدی محبتی، تهران: اساطیر.
- سمیعی گیلانی، احمد (1389)، نگارش و ویرایش، چاپ11، تهران: سمت.
- شارون، جوئل (1379)، ده پرسش از دیدگاهِ جامعهشناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نی.
- شامیان ساروکلایی، اکبر (1397) آیینه معنی (تمثیل در بلاغت فارسی و عربی)، تهران: علمی فرهنگی.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1366)، صور خیال در شعر فارسی: تحقیق انتقادی در ایماژهای شعر پارسی و سیر نظریۀ بلاغت در اسلام و ایران، چاپ سوم، تهران: آگاه.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370)، موسیقی شعر، چاپ چهارم، تهران: آگاه.
- شمیسا، سیروس (1376)، بیان، چاپ 6، تهران: فردوسی.
- صفوی، کوروش (1383)، از زبانشناسی به ادبیات، ج 1، تهران: سوره مهر.
- ضرابیها، محمدابراهیم (1384)، زبان عرفان، تهران: بیدل.
- علوی مقدم، مهیار (1386)، «کاربرد تحلیل‌های هرمنوتیکی و تأویلگرایانه در شعر حافظ»، نشریه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد، مشهد: 123-110.
- فتوحی، محمود (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- فتوحی، محمود (1391)، سبک‌شناسی، نظریهها، رویکردها و روشها، تهران: سخن.
- فشارکی، محمد (1379)، نقد بدیع، ج 1، تهران: سمت.
- قاسم‌زاده، حبیب‌الله (1379)، استعاره و شناخت، تهران: فرهنگان.
- قشیری، عبد الکریمبنهوازن (1388)، رس‍ال‍ه ق‍ش‍ی‍ری‍ه، م‍ت‍رج‍م اب‍وع‍ل‍ی‌ح‍س‍ن‌ب‍ن‌اح‍م‍د ع‍ث‍م‍ان‍ی؛ ت‍ص‍ح‍ی‍ح‍ات و اس‍ت‍دراک‍ات ب‍دی‍ع‌ال‍زم‍ان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی،.
- قوامی، بدریه (1390)، «هنر زبانی مولوی در کلیات شمس»، فصلنامة علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، سال سوم، دورة ششم، 206-179.
- کاردگر، یحیی و فاطمه صادقتبار (1397)، «بررسی صور خیال در شعر نابینایان با تأکیدبر شعر شوریدة شیرازی و مهین زورقی»، نشریة شعرپژوهی زبان و ادبیات فارسی، شمارة19، 92-67.
- کریمی، پرستو (1387)، «حواس پنج‌گانه و حس‌آمیزی در شعر»، نشریه گوهر گویا، سال دوم، شماره هشتم، 150-117.
- کریمی، طاهره؛ ذوالفقار علامی مهمان‌دوستی و محبوبه مباشری (1392)، «تحلیل حس چشایی در آثار مولوی»، دو فصلنامه ادبیات عرفانی، دانشگاه الزهرا، سال 5، شمارۀ 9.
- کریمی، فرزاد و سعید حسامپور (1394)، «وقتی نویسنده متن میشود»، فصلنامة نقدِ ادبی، س8، ش31، 183-167.
- گلچین، میترا و سمیه رشیدی (1389)، «جایگاه پارادوکس و حس‌آمیزی و انواع آن‌ها در مثنوی مولانا»، نشریة ادب فارسی، دورۀ جدید، شمارة 5-3: 230-205.
- لویزن، لئونارد (1397)، فراسوی ایمان و کفر، شیخ محمود شبستری، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز.
- مباشری، محبوبه (1382)، «وحدت قوا در اشعار مولوی»، مجله دانشگاه الزهرا، سال سیزدهم و چهاردهم، شماره48 و 49، 211-181.
- محمدی کلهسر، علیرضا (1393)، «نقش تأویل در گسترش عرفان»، نشریه پژوهش‌های ادبی عرفانی (گوهر گویا)، سال هشتم، شماره دوم، پیاپی 27، 122-99.
- محمودی، علیرضا و فاطمه راشکی (1395)، «بررسی حس‌آمیزی در نصرالله مردانی»، نشریه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة تبریز، سال 69، شمارة مسلسل 233، 200-181.
- معتمدی، غلامحسین و محمدتقی یاسمی (1368)، «وحدت حواس و آفرینش هنری»، ماهنامة دنیای سخن، شمارة 27، 57-51.
- مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (1381)، کلیات دیوان شمس تبریزی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (مولوی)، ویرایش محمدحسن فروزانفر، تهران: پارسامنش.
- نجومیان، امیرعلی (1382)، «درآمدی بر شالودهشکنی»، کتابِ ماهِ ادبیات و فلسفه، اردیبهشت، 59-50.
- نجومیان، امیرعلی (1385)، نشانه از نگاه دریدا، پژوهشنامه فرهنگستان هنر.
- نوریس، کریستوفر (1385)، شالودهشکنی، ترجمه پیامِ یزدانجو، تهران: مرکز.
- وهبه، مجد (1977)، مجمع مصطلحات الادب، چاپ اول، بیروت: بینا.
- هاشمی، زهره (1389)، «نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، نشریه ادبپژوهی، شماره دوازدهم، 140-119.
- هاوکس، ترنس (1377)، استعاره، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
- هوشنگی، حسین؛ سیفی پرگو، محمود (1388)، «استعارههای مفهومی در قرآن از منظر زبانشناسی شناختی»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال اول، شماره سوم، 34-9. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 203 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 177 |
||