آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 383 |
| تعداد مقالات | 3,039 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,762,496 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,950,833 |
باورهای سیف فرغانی، گرایش به گفتمان تشیّع و نقد سیاسی-اجتماعی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 2، تیر 1401، صفحه 59-77 اصل مقاله (1.25 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسندگان | ||
| سهند سلطاندوست* 1؛ مهدی کشاورز افشار2 | ||
| 1دانش‌آموختۀ دکتری، گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| سیف‌الدین فرغانی از شاعران کمتر شناخته‌شدۀ شعر دورۀ عراقی است. او در قرون هفتم و هشتم هجری، مقارن با عصر استیلای مغول، می‌زیسته و غالب عمرش را بیرون از مرزهای ایران‌زمین در آقسرا سپری کرده است. مسئلۀ مقالۀ حاضر، جست‌وجوی دلایل و زمینه‌هایی برای وجوه امتیاز اوست در قیاس با بسیاری از شاعران، خاصه قصیده‌سرایان از جمله تعهد او به جامعه در مقام منتقد و مصلح اجتماعی و پرهیز او از شعر مدحی و شغل درباری. در این مقاله، نخست به زندگی‌نامۀ سیف پرداخته می‌شود و سپس گزارشی از باورهایش می‌آید که می‌تواند در قالب پیش‌زمینه‌ای در شناخت شخصیت و آثار او مفید باشد. در ادامه، بحث اصلی در سه بخش می‌آید: نخست، خلاصهای از وضع پریشان زمانۀ او می‌گوییم؛ دوم، به واکنش سیف در قبال آن وضعیت در قالب نقد سیاسی‌ـ‌اجتماعی مندرج در اشعارش می‌پردازیم که از منظر ارتباط شاعر با جامعه اهمیت دارد و سوم، سلوک اخلاقی و هنری وی را با توجه به مطالب پیش‌گفته ترسیم می‌کنیم. روش تحقیق توصیفی‌ـ‌تحلیلی و به‌سبب کمبود شدید منابع دست اول، مراجعۀ مستقیم به متن دیوان سیف (قصاید او) و استخراج نکات است. جلب توجه منتقدانِ بُعدِ سیاسیِ شعر سنتی فارسی به شاعری نادر و لایق از اهداف جنبی تحقیق است. از نتایج تحقیق می‌توان به ناهم‌خوانی برخی باورهای سیف، از جمله دشمنی او با عقل و فلسفه و پیشینۀ تاریخی ایران با وجه مترقی شخصیت وی اشاره کرد، اما تأثیر تعلق خاطر سیف به حقیقت تصوف و تشیّع در پیگیری راهی اشاره دارد که در نهایت به گمنامی نسبی او ختم شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سیف فرغانی؛ شعر دورۀ عراقی؛ نقد سیاسی-اجتماعی؛ شعر مدحی؛ عصر مغول؛ تشیع | ||
| مراجع | ||
|
- اشپولر، برتولد (۱۳۵۱)، تاریخ مغول در ایران، ترجمۀ محمود میرآفتاب، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- اقبال، عباس (۱۳۸۴)، تاریخ مغول از حملۀ چنگیز تا تشکیل دولت تیموری، تهران، امیرکبیر.
- پارساپور، زهرا (۱۳۸۹)، «سیف، شاعری صوفی و نقادی بی‌پروا»، نشریۀ تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، ۲ (۴)، ۶۷-۸۶.
- ترابی، محمد (۱۳۶۵)، «به دنبال شعر بی‌دروغ در دیوان سیف فرغانی»، چیستا، ۲۸، ۶۲۰-۶۱۲.
- جهانشاهی افشار، علی؛ روستا، جمشید (۱۳۹۲)، «هجوم مغول به ایران و مؤلفه‌های پایداری در اشعار سیف فرغانی»، نشریۀ ادبیات پایداری، ۵ (۹)، ۹۳-۱۱۷.
- دری، زهرا و هادی، زینب (۱۳۸۹)، «ابعاد مختلف نقد اجتماعی در دیوان سیف‌الدین محمد فرغانی»، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، ۲ (۵)، ۱۱۹-۱۴۶.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۵)، از گذشتۀ ادبی ایران، چاپ سوم، تهران، سخن.
- سرّامی، قدمعلی و دیار رفاعی (۱۳۹۱)، «سیف فرغانی و انتقادهای اجتماعی»، فصلنامۀ عرفانیات در ادب فارسی، ۳ (۱۲)، ۱۱-۲۸.
- سلمانزاده، سیدمحمدعلی و دیگران (۱۳۹۶)، «بررسی و تحلیل تشبیهات درباری در قصاید سیف فرغانی»، فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، ۱۰ (۴)، ۱۸۵-۲۰۶.
- سمرقندی، دولتشاه (۱۳۸۲)، تذکرةالشعرا، به اهتمام و تصحیح ادوارد براون، تهران، اساطیر.
- سیف فرغانی، محمد (۱۳۹۲)، دیوان سیف فرغانی، با تصحیح و مقدمۀ ذبیح‌الله صفا، چاپ دوم، تهران، فردوس.
- شفیعیکدکنی، محمدرضا (۱۳۹۰)، با چراغ و آینه، تهران، سخن.
- شمیسا، سیروس (۱۳۷۰)، سیر غزل در شعر فارسی، تهران، فردوس.
- شهبازی، مازیار (۱۳۹۸)، «اوضاع اجتماعی در قصاید سیف‌الدین فرغانی»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، ۳۲ (۳): ۲۲-۲۶.
- صفا، ذبیح‌الله (۱۳۳۱)، مختصری در تاریخ تحول نظم و نثر پارسی، تهران، چاپخانۀ دانشگاه.
- صفا، ذبیح‌الله (۱۳۶۹)، تاریخ ادبیات ایران، چاپ هفتم، تهران، فردوس.
- عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر (۱۳۸۸)، گزیدۀ قابوس‌نامه، انتخاب و شرح نرگس روان‌پور، چاپ هشتم، تهران، قطره.
- فروزنده، مسعود؛ زهرا فدایی دهچشمه و ستار صادقی دهچشمه (۱۳۹۹)، «بررسی اعتماد اجتماعی در دیوان سیف فرغانی از منظر جامعه‌شناختی»، فنون ادبی، ۱۲ (۴)، ۱۱۱-۱۳۲.
- کرمی، مهناز و سیداحمد حسینی کازرونی (۱۳۹۴)، «پیشینۀ عصیان سیاسی و نقد قدرت در اشعار سیف فرغانی و عبید زاکانی» فصلنامۀ علمی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، ۶ (۲۲)، ۳۳-۵۳.
- کوپال، عطاءاللّه (۱۳۷۲)، «سیف فرغانی، شاعری پرشور»، شعر، ۸، ۴۹-۴۶.
- متحد، شیوا (۱۳۹۵)، «نقد زیبایی‌شناسی غزل‌های سیف فرغانی»، فصلنامۀ هنر زبان، ۱ (۱)، ۳۷-۵۸.
- مشهدی، محمدامیر؛ عبداللّه واثق عباسی و فاطمه ثواب (۱۳۹۲)، «نقد و بررسی تشبیه در قصاید سیف فرغانی»، فنون ادبی، ۵ (۲)، ۱۲۳-۱۴۸.
- مشهدی، محمدامیر؛ عبداللّه واثق عباسی و محمدرضا مشهدی (۱۳۹۰)، «بررسی و مقایسۀ موسیقی بیرونی غزل‌های سیف فرغانی و سعدی»، مطالعات زبانی و بلاغی، ۲ (۳)، ۱۳۷-۱۵۸.
- نفیسی، سعید (۱۳۴۳)، سرچشمۀ تصوف در ایران، تهران، کتاب‌فروشی فروغی.
- نفیسی، سعید (۱۳۴۴)، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، تهران، کتاب‌فروشی فروغی.
- وزیرنیا، سیما (۱۳۶۹)، «شاعر غریب (بررسی احوال و آثار سیف فرغانی)». ادبستان فرهنگ و هنر، ۵، ۴۸-۴۶. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,965 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 707 |
||