آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,203 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,857 |
کاربرد رمز در شعر خزعل الماجدی و نسیم شمال بر اساس نظریۀ زیبایی-شناسی انتقادی | ||
| کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 6، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، خرداد 1402، صفحه 107-130 اصل مقاله (1.41 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jccl.2021.6516.2266 | ||
| نویسندگان | ||
| تورج سهرابی* 1؛ یحیی معروف2؛ محمدنبی احمدی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 3دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران. رایانامه | ||
| چکیده | ||
| ادبیات هر دورهای متأثّر از اوضاع و شرایطی است که با آن تعامل دارد. شعر خزعل ماجدی (متولّد 1951) و نسیم شمال (1313- 1249) نیز متأثّر از شرایطی است که از دیرباز، دشمنان برای عراق و ایران پدید آورده بودند. این دو شاعر در ابعادی گسترده و با نگرشی سلبینگر، وضعیت جامعۀ خود را نقد کردهاند. نظریۀ زیبایی‌شناسی انتقادی به‌عنوان محصول مکتب فرانکفورت در قرن بیستم پا به عرصۀ وجود گذاشت و عمدهترین هدفش را میتوان مخالفت با وضعیت موجود و درنهایت رهایی انسان معاصر به‌عنوان موجودی آزاد دانست. جریان ادبی شعر عربی و فارسی بهدلیل اشتراک در شرایط اجتماعی – فکری - سیاسی، تجربههای مشترکی را رقم زد که این تحوّل تقریباً هم در محتوا و هم در فرم آثار ادبی دو ملّت قابل مشاهده است. یکی از مهمترین عناصر شعری مشترک خزعل ماجدی - به‌عنوان شاعر عراقی - و نسیم شمال - شاعر ایرانی - روح و فضای انتقادی است که بر اشعارشان سایه افکنده است. شیوۀ بهکار گرفته‌شده در نوشتار پیش رو، تطبیق اشعار دو شاعر ایرانی و عراقی براساس مکتب آمریکایی و برمبنای تحلیل و تفسیر کتابخانهای است. این دو ادیب همچون نظریهپردازان مکتب فرانکفورت و نظریۀ زیبایی‌شناسی انتقادی، ایدئولوژیکی بودن هر نوع اثر ادبی و غیر ادبی را نفی میکنند و اصالتش را در استقلال آن میدانند. پژوهش حاضر بر آن است تا اصلیترین دغدغههای فکری هردو شاعر را از چهار جنبۀ مشترک: رمز سیاسی، رمز اجتماعی، رمز اسطوری و رمز تاریخی که دارای بار نمادین است؛ ازنظر زیبایی‌شناسی انتقادی مقایسه و تحلیل کند. از تحلیل اشعار ایشان چنین استنباط می‌شود که ریشۀ تمام مشکلات ایران و جهان عرب براساس این نظریه، سلطۀ سیاسی حاکم است و راه ایجاد آزادی در جامعه، حذف سلطهگری در کشور است. خزعل ماجدی و نسیم شمال به‌طور رمزی اندیشههای ضدّ استعماری خود را بیان نموده و برای تجسّم‌بخشیدن به واقعیت کشور و تهییج جامعه از رمزهای اجتماعی و سیاسی و اسطوری و تاریخی کمک گرفتهاند تا بدین‌وسیله اهداف و ارزشهای مورد نظر خود را رواج دهند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خزعل الماجدی؛ نسیم شمال؛ مکتب فرانکفورت؛ زیبایی‌شناسی انتقادی | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک (1376). خاطرات ظلمت (دربارۀ سه اندیشگر مکتب فرانکفورت). چاپ ششم. تهران: مرکز.
اسلامی شهرام؛ امیری، کاظم (1374). نظریۀ زیبایی‌شناسی تئودور آدورنو، مجلۀ بوطیقای نو، 1 (1)، 10–21.
باتامور، تام (1394). مکتب فرانکفورت. حسینعلی نوذری. تهران: نی.
بنیامین، والتر؛ آدورنو، تئودور؛ مارکوزه، هربرت (1388). زیبایی‌شناسی انتقادی. ترجمۀ امید مهرگان، تهران: گام نو.
پورنامداریان، تقی (1376). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی (تحلیلی از داستانهای عرفانی، فلسفی ابن سینا و سهروردی). چاپ دوّم. تهران: علمی و فرهنگی.
حسنپور آلاشتی، حسین؛ عباسی، رضا (1389). تحلیل زبانی اشعار فرخی یزدی براساس نظریۀ زیبایی‌شناسی انتقادی (با تکیه بر غزل و چند رباعی). پژوهش زبان و ادبیات فارسی، (17)، 113-149.
حسینی، سید اشرف‌الدین (نسیم شمال) (1355). باغ بهشت.
حسینی، علیرضا؛ باقرزاده، جمشید؛ اسمعیلی، پوریا (1396). بازتاب اوضاع سیاسی عراق پس از جنگ جهانی اول در اشعار معروف الرصافی. مجله زبان و ادبیات عربی، (17)، 57-84.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغتنامه. زیر نظر: دکتر محمّد معین و دکتر سیّد جعفر شهیدی. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
رخشنده‌نیا، سیّده اکرم (1391). هنجارشکنی شاعران معاصر عربی در کاربرد داستانهای دینی پیامبران، پژوهشهای نقد و ترجمه زبان و ادبیات عربی، 2 (5)، 161-180.
السامرائی، ماجد احمد (1983). التیار القومی فی الشعر العراقی الحدیث. بغداد: دائرة الشؤون الثقافیة والنشر.
ستاری، جلال (1381). اسطوره و رمز در اندیشه میر چاه الیاده. تهران: مرکز.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387). شعر معاصر عرب. چاپ دوم. تهران: سخن.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
غفاری جاهد، مریم (1386). ادبیات سیاسی عصر مشروطه. کتاب ماه ادبیات، (4)، 32-20.
کریمى حکاک، احمد (1384). طلیعه تجدّد در شعر فارسى. ترجمة مسعود جعفرى. چاپ اول. تهران: مروارید.
الماجدی، خزعل (2008). الأعمال الشعریة. بیروت: منشورات المؤسسة العامة للدراسات والنشر.
الماجدی، خزعل (2011). أحزان السّنّة العراقیّة. الطبعة الأولی. لبنان: الغاوون.
مارکوزه، هربرت (1388). بعد زیباشناختی. ترجمة داریوش مهرجویی. چاپ چهارم. تهران: هرمس.
محسنی، مرتضی (1392). تحلیل غزلیات حافظ براساس نظریۀ زیبایی‌شناسی انتقادی (مکتب فرانکفورت). جامعهشناسی هنر و ادبیات، 5 (2)، 306-287.
میرصادقی، میمنت (1376). واژهنامه هنر شاعری. چاپ چهارم. تهران: کتاب مهناز.
نصر، عاطف جوده (1978). الرمز الشعری عند الصوفیه. الطبعة الثالثة. بیروت: دارالأندلس للطباعه و النشر.
نوذری، حسینعلی (1384). نظریۀ انتقادی مکتب فرانکفورت در علوم اجتماعی و انسانی. تهران: آگه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 202 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 179 |
||