آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,217 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,875 |
دلایل توسعه طنز در دوره‌ی سلجوقیان | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 3، شماره 4، دی 1401، صفحه 55-97 اصل مقاله (1.37 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2022.2646 | ||
| نویسنده | ||
| قهرمان شیری* | ||
| استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| رشد انواع طنزهای ادبی، زبانی، داستانی با موضوعات فکری، فلسفی، اجتماعی و سیاسی از خصوصیات عصر سلجوقی است. در این عهد، از یک‌سو پادشاهان و اهل تصوف گرایش به جانب‌داری از فرهنگ عوام پیدا کردند و از سوی دیگر شاعران و نویسندگان، به‌دلیل رشد سواد جامعه به ارتقای زبانی و ادبی هنر خود پرداختند و آثار دشواری پدید آوردند. از آن جایی که پادشاهان و عامۀ مردم ذهنیت ساده‌ای داشتند، شاعران از عنصر طنز و داستان‌های منظوم برای برقراری ارتباط با آنان استفاده کردند. در این میان انواع هزل و هجو نیز که از خواسته‌های مشترک شاهان و توده‌های مردم بود به‌عنوان یکی از انواع تفنن‌ها و تفریحات و نیز به‌عنوان یک وسیلۀ داوری دربارۀ دوران، توجه شاعران و شاهان را به خود جلب کرد. کارکردهای دیگر هجو و هزل در این دوره عبارت است از: ابزار نشان‌دادن ناخرسندی شاعران از بی‌توجهی حاکمان به هنر آن‌ها، وسیله‌ای برای رقابت شغلی بین شاعران و نیز نشان‌دادن واقعیت‌های روزگار، انتقاد از خساست‌ها و تبعیض‌ها و هم‌چنین انتقام‌گیری از پدید آورندگان نابه‌سامانی‌ها. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| طنز؛ سلجوقیان؛ خساست؛ آرامش؛ آزادی | ||
| مراجع | ||
|
_ انوری ابیوردی (1337)، دیوان انوری، 2 ج، به‌اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
_ بهزادی اندوهجردی، حسین (1383)، طنزپردازان ایران، تهران: دستان.
_ جاجرمی، محمّد بن بدر (1350)، مونس‌الاحرار فی دقائق‌الاشعار، مقدّمۀ محمّد قزوینی، به‌کوشش میرصالح طبیبی، 2 ج، تهران: انجمن آثار ملّی.
_ جمال‌الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی (1320)، دیوان استاد جمال‌الدین، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، تهران: چاپخانۀ ارمغان.
_ جوادی، حسن (1384)، تاریخ طنز در ادبیات فارسی، تهران: کاروان.
_ حلبی، علی اصغر (1377)، تاریخ طنز و شوخ‌طبعی در ایران و جهان اسلام، تهران: بهبهان.
_ خاقانی شروانی، بدیل بن علی (1382)، دیوان خاقانی، تصحیح ضیاء الدین سجادی، تهران: زوار.
_ خیام نیشابوری، عُمر (1339)، رباعیات حکیم خیام نیشابوری، به‌اهتمام محمدعلی فروغی و قاسم غنی، تهران: نشر.
_ راوندی، محمد بن علی بن سلیمان (1386)، راحة الصدور و آیة السرور در تاریخ آل سلجوق، به سعی و تصحیح محمد اقبال، با مقدّمۀ بدیع‌الزمان فروزانفر [و] مجتبی مینوی، تهران: اساطیر.
_ سنایی غزنوی، حکیم ابوالمجد مجدودبن آدم (1362)، دیوان اشعار سنایی، به سعی و اهتمام محمدتقی مدرس رضوی، تهران: سنایی.
_ سنایی غزنوی، حکیم ابوالمجد مجدودبن آدم (1336)، دیوان حکیم سنایی، به کوشش مظاهر مصفا، تهران: امیرکبیر.
_ سنایی غزنوی، حکیم ابوالمجد مجدودبن آدم (1359)، حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقه، تصحیح و تحشیه محمدتقی مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
_ سوزنی سمرقندی (1338)، دیوان حکیم سوزنی سمرقندی، تصحیح ناصرالدین شاه‌حسینی، تهران: امیرکبیر، 1338.
_ شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390)، تازیانه‌های سلوک، نقد و تحلیل چند قصیده از حکیم سنایی، چاپ یازدهم، تهران: آگاه.
ـ شیری، قهرمان (1398)، تکوین و تکامل نثر فارسی، تهران: نشر ورا.
ـ صفا، ذبیح الله (1363)، تاریخ ادبیات در ایران، ج1، چاپ ششم، تهران: فردوسی.
ـ صفا، ذبیح الله (2536)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد۲، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
ـ عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری (1386)، مصیبت‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
ـ عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم نیشابوری (1387)، الهی‌نامه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
ـ عنصر المعالی کیکاوس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار (1335)، قابوس‌نامه، با تصحیح عبدالمجید بدوی، تهران: کتابفروشی ابن‌سینا.
ـ عوفی، محمّد (1906)، لباب الالباب، به سعی و اهتمام و تصحیح ادوارد برون انگلیسی و مقدّمه به قلم محمّد قزوینی، 2 ج، لیدن.
ـ فروزانفر، بدیع الزمان (1387)، سخن و سخنوران، تهران: زوار.
ـ کارگر جهرمی، فاطمه؛ عباس احمدوند و زهیر صباحیان گرجی (1395)، «طنزپردازان و شیوه‌های طنزپردازی در ایران عصر سلجوقیان»، مجلّۀ مطالعات تاریخ فرهنگی، پژوهش‌نامۀ انجمن ایرانی تاریخ، سال هشتم، شمارۀ بیست و نهم، پاییز 1395: 23 ـ 48.
ـ مهستی گنجوی (1985)، رباعیات، ترتیب‌دهنده و مقدمه: رفائیل حسینوف، زیر نظر: محمد آقاسلطان‌زاده، باکو.
ـ نظامی عروضی سمرقندی (1327ق)، احمد بن عمر بن علی، چهارمقاله، به سعی و اهتمام و تصحیح محمد قزوینی، با شرح لغات و عبارات و توضیح نکات ادبی به‌کوشش محمد معین، لیدن هلند. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 93 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 178 |
||