آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,177 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,838 |
روش های قصّه‌گویی و تمثیل پردازی در آثار منظوم عطّار نیشابوری | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| مقاله 6، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 44، تیر 1402، صفحه 139-164 اصل مقاله (734.83 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2021.6179.1361 | ||
| نویسندگان | ||
| حسن ذوالفقاری1؛ مسلم نادعلی زاده* 2 | ||
| 1استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، تهران، ایران. | ||
| 2استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بینالمللی اهل بیت(ع)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| قصه و تمثیل دو ابزار مهم و راه‌گشا برای شرح و تبیین مسائلی است که بیان آنها به زبان معمول دشوار است یا مخاطب نمی تواند آنها را به درستی درک کند؛ به همین دلیل شاعران و نویسندگان در طول تاریخ از این دو ابزار برای دست‌یافتن به مقاصد خود بسیار استفاده کرده‌اند. ازجملۀ این اشخاص، می‌توان فریدالدین عطار نیشابوری را نام برد که در جایگاه یک شاعرِ عارف با هدف تفهیم مفاهیم عرفانی به مخاطبان، از قصه و تمثیل در آثار خود بسیار بهره برده است. در نوشتار حاضر، روش‌های بهرهمندی عطّار از حدود دو هزار قصه و تمثیل در موضوعات مختلف تعلیمی و اخلاقی، عاشقانه و همچنین تاریخی در بیان اندیشه‌های عرفانی خویش بررسی شده و مشخّص گردیده است که او به‌عنوان یکی از الگوهای ادبیّات عرفانی، چگونه مفاهیم مورد نظر خود را به‌صورتی ملموس و با بیانی ساده به مخاطبانش منتقل میسازد و در پایان هر داستان، آموزههای خویش را بیان می‌کند. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی ابتدا به جایگاه قصه در تبیین مسائل عرفانی پرداخته شده و پس از گونه‌شناسی قصه های تمثیلی، نُه روش عطار در داستانگویی و نقل حکایات به‌دست آمده است که عبارت‌اند از: بهره‌گیری از قصه‌های مشهور و تمثیل سازی با آنها؛ 2. بهره گیری از شیوه «قصه در قصه»؛ 3. بیان طنزآمیز؛ 4. نتیجه گیری در آغاز یا پایان قصه؛ 5. بهره‌گیری از افسانه های عامیانه؛ 6. بهره گیری از تیپهای گسترده و مردمی؛ 7. قصه گویی به زبان مردم؛ 8. بازگذاردن راه تأویل؛ 9. بهره گیری از روش قصه گویی خداوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قصه‌گویی؛ تمثیل‌پردازی؛ قالب و معنا؛ عطار نیشابوری؛ ادبیات عامه | ||
| مراجع | ||
|
اشرف زاده، رضا. (1390) «آیا داستان زن صالحه عطار ایرانی است؟». فصلنامة زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، زمستان، شماره 32 ، صص 40 - 55.
پورمند، حسنعلی؛ روزبهانی، رؤیا. (1397) «تحلیل کهن‌الگویی الهینامۀ عطار (داستان زن صالحه) بر اساس نظریات یونگ». شعرپژوهی، بهار، شماره 35، صص 23 - 44.
پورنامداریان، تقی. (1372) دیدار با سیمرغ، چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تسوجی، عبداللطیف. (1386) هزارویک شب. تهران: هرمس.
حبلهرودی. محمّدعلی. (1390) جامعالتمثیل. تصحیح حسن ذوالفقاری. تهران: معین.
حلّاج، حسین بن منصور. (1305 ق). دیوان. بمبئی: چاپخانۀ علوی.
خانهبیگی، سرور؛ جمالی، شهروز. (1393) «بررسی تمثیلات مشترک میان مثنویهای عطار و مثنوی معنوی مولوی». عرفانیات در ادب فارسی، ش 19، تابستان، صص86-61.
الخرکوشی، ابوسعد عبدالملک بن محمد. (1427 ق) تهذیب الاسرار فى أصول التّصوف. بیروت: دار الکتب العلمیه.
دقایقی مروزی، شمسالدّین محمّد. (1345) راحةالارواح؛ بختیارنامه. به تصحیح ذبیحالله صفا. تهران: دانشگاه تهران.
دولتشاه سمرقندی. (1318 ق) تذکرة الشعرا. به تصحیح ادوارد براون. لندن: بریل.
ذوالفقاری، حسن. (1392)یک‌صد منظومه عاشقانه فارسی. تهران: چرخ.
زمانی، کریم. (1372) شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر اول. تهران: اطلاعات.
السراج، ابونصر. (1914) اللّمع فی التصوف.تحقیق نیکلسون، رینولد الن. تهران: جهان.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1388) الهی نامه. مقدّمه. تهران: سخن.
صنعتینیا، فاطمه. (1369) مآخذ قصص و تمثیلات مثنویهای عطّار.تهران: زوّار.
عباسی، حبیبالله. (1387) «حکایتهای عرفانی و نقش آنها در گفتمان منثور صوفیانه». پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ 58: صص 144-123.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1358) مختارنامه (مجموعۀ رباعیات)، تصحیح و مقدمه از محمّدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: توس.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1384) منطق الطّیر. تصحیح و مقدمه از محمّدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1386) مصیبت‌نامه. تصحیح و مقدمه از محمّدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1388) اسرارنامه. تصحیح و مقدمه از محمّدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1388) الهی‌نامه. تصحیح و مقدمه از محمّدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
عطار نیشابوری، فرید الدین.(1361) اسرارنامه. تصحیح: سید صادق گوهرین. تهران: صفی علیشاه.
عطّار نیشابوری؛ فریدالدین. (1368) دیوان، چ 5. تصحیح تقی تفضلی. تهران: علمی فرهنگی.
عوفی، سدیدالدّین محمّد. (1352) جوامعالحکایات و لوامعالرّوایات. با مقابله و تصحیح و مقدّمه امیر بانو بانو کریمی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
فتوحی، محمود. (1386) بلاغت تصویر. تهران: سخن.
گراوند، علی. (1393) «ریخت‌شناسی قصّههای غزلیّات عطّار». فنون ادبی، دوره 6، شماره 1، تابستان ، صص97-114.
محمّد بن منوّر. (1386) اسرار التّوحید فی مقامات الشّیخ ابی‌سعید. با تصحیح و مقدمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.
مولوی، جلالالدّین محمّد. (1390) مثنوی معنوی، چاپ اوّل. با مقدّمه و توضیحات احمد خاتمی.تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
مؤیّد، حشمت. (1377) سرگذشت زن پارسای عطّار، جشن نامه استاد ذبیح الله صفا، به کوشش سیّد محمّد ترابی. تهران: نشر شهاب.
یوسفی، غلامحسین. (1363) روانهای روشن. تهران: یزدانی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 157 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 851 |
||