آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,188 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,852 |
طنز موقعیت چشمه دیگری از نبوغ حافظ | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 2، تیر 1402، صفحه 31-64 اصل مقاله (1.92 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.2751 | ||
| نویسنده | ||
| قهرمان شیری* | ||
| استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| طبیعی‌ترین نوع طنز، طنز رفتاری است که بدون هیچ‌گونه هنرنمایی‌های ادبی و زبانی، موجب طیبت و تعجب و حیرت می‌شود. حافظ برخلاف شاعران همعصر خود در اواخر ایلخانیان و عهد تیموریان که تنها به بازی‌های زبانی و صناعت‌های ادبی در شعر اهمیت می‌دادند، دو عنصر صورت و محتوا را به‌طور هم‌زمان در کانون تمرکز خود قرار می‌دهد. به این سبب طنزهای موقعیتی در اشعار او بیشتر از طنزهای ادبی است. حافظ معمولاً به جای انتقاد از سیاست حکومت‌ها، رفتارهای بی‌هنجار حکومتیان و طرف‌داران آن‌ها را که اغلب درآمیخته با تزویر و ریا است به‌طور صریح به تصویر می‌کشد تا از تقابل و تعارض آن‌ها با رفتارهای منطقی و متعارف انسانی، موقعیت‌های تمسخرآمیز و مضحک پدید آورد. یا آن‌که رفتارهای ریاکارانه را در برابر رفتارهای شفاف عرفی قرار می‌دهد تا از این طریق موقعیت‌های تقابل‌دار و طنزآمیز بیافریند. برخی از گونه‌های طنز موقعیت در اشعار حافظ عبارت‌اند از: صراحت‌گویی، خودزنی/ تظاهر به فسق و دگراندیشی، وارونه‌کاری/ وارونه‌گویی، تناقض‌گویی و تقابل‌آفرینی، تکبر و طلب‌کاری، طنز تراژیک، اغراق و مبالغه، خودکمبینی، دلیل‌آوری توجیه‌گرانه، شوخ‌طبعی. در این مقاله فقط سه گونۀ نخست را به بررسی گذاشته‌ایم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حافظ؛ طنز؛ طنز موقعیتی؛ صراحت‌گویی؛ دگراندیشی؛ خودزنی | ||
| مراجع | ||
|
بهزادی اندوهجری، حسین (1378)، طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: صدوق.
پورنامداریان، تقی (1382)، گمشدۀ لب دریا: تأملی در معنی و صورت شعر حافظ، تهران: سخن.
خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۶۸)، چارده روایت، مجموعه مقاله دربارۀ شعر و شخصیت حافظ، چاپ دوم، تهران: کتاب پرواز.
خرمشاهی، بهاءالدین (1382)، حافظ، حافظۀ ماست، تهران: قطره.
حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد (1378)، حافظ به سعی سایه، تهران: کارنامه.
حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد (1390)، دیوان حافظ، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
زرینکوب، عبدالحسین (1379)، شعر بیدروغ شعر بینقاب، چاپ هشتم، تهران: علمی.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1384)، «طنز حافظ»، مجلّۀ حافظ، شمارۀ 19، مهر 1384: 39 ـ42.
طبری، احسان (2001)، برخی بررسیها دربارۀ جهان‌بینی‌ها و جنبشهای اجتماعی در ایران، انجمن دوستداران احسان طبری، 2001، www.tabari.blogsky.com
مصفا، ابوالفضل (1369)، فرهنگ دههزار واژه از دیوان حافظ، 2 ج، تهران: پاژنگ.
مطهری، مرتضی (1360)، تماشاگه راز، قم: دفتر جامعۀ مدرسین قم.
مطهری، مرتضی (1384)، عرفان حافظ، چاپ بیستودوم، تهران: صدرا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 113 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 124 |
||