آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,186 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,848 |
بررسی و مقایسۀ معراج نامۀ مخزن الاسرار و مظهرالاسرار از منظر بلاغی، زبانی و محتوایی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 2، تیر 1402، صفحه 101-122 اصل مقاله (2.01 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.9347.1170 | ||
| نویسنده | ||
| علیرضا نبی لو* | ||
| استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش معراج‌نامۀ پیامبر(ص) در مخزنالاسرار نظامی و مظهرالاسرار عبدیبیگ بررسی و مقایسه شده است. با توجه به تقلید و اقتباس عبدیبیگ از نظامی از طریق این مقایسه به دقایق کلام دو شاعر و هنر توصیف گری و مضمونآفرینی آن دو و نیز ظرایف و زیبایی‌های سخن آنها بهتر می‌توان پی برد. بنابراین هر دو اثر از منظر ساختار مضمونی و درون‌مایه، عناصر بلاغی و آفرینش‌های زبانی مقایسه و تحلیل شده‌اند. این پژوهش نشان می‌دهد که از نظر مضمون و درون‌مایه، مظهرالاسرار تحت تأثیر شیوۀ کلام نظامی در مخزنالاسرار است؛ از نظر بلاغی بسامد استعاره‌های نظامی بیشتر است و در مقابل بسامد تشبیهات عبدیبیگ نیز از نظامی بیشتر است، این مطلب نشانگر استعاره‌گرابودن نظامی در مقایسه با عبدیبیگ است. از نظر آفرینش‌های زبانی و ترکیب‌سازی نظامی بسیار نوآورانه‌تر از عبدیبیگ عمل کرده و حدود 35 ترکیب و عبارت نو آورده و این امر در مظهرالاسرار فقط 13 مورد است. دلیل این تفاوت به سبک دو شاعر برمی گردد، نظامی اغلب از نظر آفرینش‌های زبانی و تصویرگری از مقلدانش نوآورتر و مبدع‌تر است. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی‌ـ‌تحلیلی انجام شده و هدف، بررسی و مقایسۀ معراج‌نامۀ مظهرالاسرار با مخزنالاسرار در سطوح بلاغی، زبانی و محتوایی و مشخصکردن میزان تقلید و نوآوری عبدیبیگ است، همچنین تأثیرگذاری نظامی بر عبدیبیگ و جایگاه کلام و هنر این شاعر مقلد بهتر مشخص میشود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| معراج‌نامه؛ مخزنالاسرار؛ مظهرالاسرار؛ نظامی؛ عبدی بیگ؛ بلاغی؛ زبانی؛ محتوایی | ||
| مراجع | ||
|
آذر بیگدلی، لطفعلی بیگ (۱۳۷۸)، آتشکدۀ آذر، چاپ اول، به کوشش میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
امیرخسرو دهلوی، ابوالحسن،(1362)، خمسه، چاپ اول، به کوشش امیراحمد اشرفی، تهران: شقایق.
جامی، عبدالرحمان (1385)، هفت اورنگ، چاپ اول، به کوشش مرتضی مدرس گیلانی، تهران: اهورا.
حاجیزاده، مجید (1391)، «بازتاب معراج پیامبر (ص) در شعر فارسی از آغاز تا پایان قرن هشتم»، عرفانیات در ادب فارسی، شمارۀ 11، 65–88.
دهخدا، لغت نامه.
زنجانی، برات (1372)، شرح مخزن الاسرار، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
ساممیرزا، ابونصر (1384)، تذکرۀ تحفه سامی، به کوشش رکنالدین همایونفرخ، تهران: اساطیر.
سلیمانی، صدیقه (1398)، «تحلیل عرفانی تجلّی حق و مشاهده حضرت محمد(ص) در معراج (براساس روایت نظامی گنجوی)»، عرفان اسلامی، شمارۀ 59، 439–457.
صفا، ذبیحالله (1383)، تاریخ ادبیات ایران، چاپ نهم، تهران: فردوس.
عبدیبیگ، زین‌العابدین علی (1967)، مجنون و لیلی، چاپ اول، به کوشش هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: ادارۀ دانش شعبۀ ادبیات خاور.
عبدیبیگ، زین‌العابدین علی (1986)، مظهرالاسرار، چاپ اول، به کوشش هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: ادارۀ دانش شعبۀ ادبیات خاور.
محمدزاده، مریم (1399)، «بررسی تطبیقی معراج نبوی در مثنوی های شعر فارسی تا قرن هشتم هجری»، زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 23، 81-100.
مصفا، ابوالفضل (1357)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، چاپ اول، تبریز: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
مهدوی، یحیی (1365)، قصص قرآن مجید، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
میرتقیالدین کاشانی، محمد ابن اشرف (1395)، خلاصه‌الاشعار و زبده‌الافکار، به کوشش سیدعلی میرافضلی، تهران: میراث مکتوب.
نبیلو، علیرضا (1392)، سحر حلال، چاپ اول، قم: دانشگاه قم.
نظامی، الیاس (1383)، مخزن الاسرار، چاپ هفتم، تصحیح حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
نوریان، سیدمهدی و مهدی حاجیزاده (1390)، «جلوۀ معراج پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خمسۀ نظامی گنجوی»، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، شمارۀ 9، 17–42. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 142 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 119 |
||