تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 368 |
تعداد مقالات | 2,890 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,566,188 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,853 |
بررسی و نقد شیوۀ نگارش و محتوای اخلاقی تاریخ جهانگشای جوینی | ||
پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
دوره 4، شماره 2، تیر 1402، صفحه 13-30 اصل مقاله (2.97 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.8962.1150 | ||
نویسندگان | ||
رضا رفایی قدیمی مشهد* 1؛ سعید بزرگ بیگدلی2 | ||
1دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
تاریخ جهانگشای جوینی، علاوه بر اینکه یکی از مهمترین آثار تاریخی دورۀ مغول بهشمار میآید، از جنبۀ ادبی نیز یکی از شاهکارهای ادبیات پارسی است. در این پژوهش، جلوهها و جنبههای گوناگونی اخلاقی کتاب تاریخ جهانگشا تحلیل و بررسی شده است. مدعای اصلی پژوهش حاضر این است که تاریخ جهانگشا علاوه بر ارزشهای تاریخی، از جهت اشاعۀ مسائل اخلاقی و تعلیمی نیز یک اثر برجسته در عصر مغول، دورهای دشوار برای فرهنگ ایرانی، بهشمار میآید. بهمنظور بررسی این مدعا، مسائل اخلاقی تاریخ جهانگشا در دو نوع ایجابی و سلبی دستهبندی و در ادامه، انواع شیوههای بیان عطاملک جوینی در مسائل اخلاقی واکاوی شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که جوینی در مقام یک منتقد اخلاقی و مروج اخلاق در عصر مغول، با شیوهای خلاقانه بیشتر متمایل به ترغیب افراد به امور نیک اخلاقی و اجتماعی بوده و به دلایلی همچون تلاش برای حفظ فرهنگ ایرانی، بیم از گزند مغولان در صورت نفی اعمال ایشان و ایدئولوژی ویژۀ او در باب اهمیت خوشبینی و امید، نهی از امور منفی، جایگاهی پایینتر در اندیشۀ او داشته است. همچنین بهنظر میرسد تعدد روشهای نویسنده در بیان مسائل اخلاقی حاکی از اهمیت تعلیم و اخلاق در نظام اندیشگانی او باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
ادبیات تعلیمی؛ نثر تعلیمی؛ محتوای اخلاقی؛ عطاملک جوینی؛ تاریخ جهانگشا | ||
مراجع | ||
قرآن کریم.
اقبال اشتیانی، عباس (1364)، تاریخ مغول، تهران: امیرکبیر.
بهار، محمدتقی (1349)، سبکشناسی؛ تاریخ تطور نثر فارسی، ج 3، تهران: امیرکبیر.
بیهقی، محمد بن حسین (1383)، تاریخ بیهقی، تصحیح علیاکبر فیاض، مشهد: دانشگاه فردوسی.
جوینی، عطاملک علاءالدینبن بهاءالدین (1387)، تاریخ جهانگشا، تصحیح علامه محمد قزوینی، تهران: هرمس.
چهری، طاهره؛ غلامرضا سالمیان و روحالله بهرامی (1399)، «تبیین گفتمانِ متناقض جوینی مبتنی بر ردّ و قبول مغول در جلد اوّل تاریخ جهانگشا بر اساس نشانههای (واژگان، صور خیال، عبارات، جملات و اشعار) گفتمانمدار»، جستارهای تاریخی، دورۀ 11، شمارۀ 1: 1-40.
خطیبی، حسین (1390)، فن نثر در ادب پارسی، تهران: زوار.
دستغیب، عبدالعلی (1367)، هجوم اردوی مغول به ایران، تهران: علم.
دهخدا، علیاکبر (1352)، لغتنامه، زیر نظر محمد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
رزمجو، حسین (1374)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.
رستگار فسایی، منصور (1390)، انواع نثر فارسی، تهران: سمت.
زرینکوب، عبدالحسین (1374)، دفتر ایام، تهران: علمی.
زرینکوب، عبدالحسین (1382)، نقد ادبی.تهران: امیرکبیر.
سلماسیزاده، محمد (1379)، «همای اقبال یا صدای ادبار»، مجموعه مقالات اولین سمینار تاریخی هجوم مغول به ایران و پیامدهای آن، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
سلیمانی، زهرا (1392)، «بازتاب آموزههای تعلیمی امثال قرآنی در تاریخ جهانگشای جوینی»، فصلنامۀ تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 17: 85-100.
شرفی، محبوبه (1392)، «بازتاب اندیشه مشیّت الهی در تاریخ نگاری عصر ایلخانی (با تأکید بر تاریخ جهانگشا و تاریخ وصّاف)»، نشریۀ جستارهای تاریخی، سال 4، شمارۀ 2 (پیاپی8): 91-69.
صادقی مریم (1395)، «بررسی دیدگاههای سیاسی - دینی در تاریخ جهانگشا»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی، شمارۀ ۱۳ (۵۱): ۳۳-۶۰.
صفا، ذبیحالله (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
علویزاده، فرزانه؛ سلمان ساکت و عبدالله رادمرد (1389)، «نقش ابیات شاهنامه در انسجام متنی تاریخ جهانگشا»، فصلنامۀ جستارهای ادبی، شمارۀ 171: 108-67.
مرتضوی، منوچهر (1358)، مسائل عصر ایلخانان، تبریز: مؤسسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.
مشرف، مریم (1389)، جستارهایی در ادبیات تعلیمی ایران، تهران: سخن.
نراقی، احمد بن محمدمهدی (1393)، معراجالسعاده، تهران: پیام مقدس.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1371)، اخلاق ناصری، تهران: علمیۀ اسلامیه.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1314)، هفتپیکر، تصحیح وحید دستگردی، تهران: ارمغان. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 208 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 126 |