آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,179 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,838 |
نقش انسجام در شناخت و تحلیل استعارۀ تهکّمیه در غزلیات حافظ | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 3، مهر 1402، صفحه 147-168 اصل مقاله (1.4 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.9583.1186 | ||
| نویسندگان | ||
| تیمور مالمیر* 1؛ ارکان عبدالله محمود2 | ||
| 1استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| 2دانشجوی دورۀ مشترک دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلیمانیه و دانشگاه کردستان، عضو هیأت علمی دانشگاه سلیمانیه، سلیمانیه، عراق | ||
| چکیده | ||
| مهم‌ترین پیام حافظ و اندیشۀ ژرف او رندی و مبارزه با ارباب زور و تزویر است. زبان رند هنرمند در مبارزه، دارای دو ویژگی ایهام و طنز است. استعارۀ تهکّمیه از زمرۀ ابزار و روش‌های ضروری و مؤثر برای ایجاد طنز است. در این مقاله، برای تبیین اهمیّت دقت در انسجام غزلیات حافظ، به شبکۀ منظم انتخاب الفاظ و تعابیر و تناسب هندسی آن‌ها در ایجاد استعارۀ تهکّمیه دقت کرده‌ایم. بسیاری از مواردی که شارحان حافظ به سبب بیتوجهی به این شیوۀ حافظ، به عرفانی‌بودن آن حکم کرده‌اند و در تفسیر عرفانی آن موارد کوشیده‌اند براساس دقت در شیوۀ کاربرد استعارۀ تهکّمیه مشخص‌می‌شود که بیان رندانه است و با تصوف و زهد تناسبی ندارد بلکه در نقد مدعیان این مسلک است. وقتی صوفی، زاهد، واعظ، شیخ و محتسب و اصحاب قدرت از مقام و جایگاه خود سوءاستفاده می‌کنند و بر اثرِ قدرت تبلیغی و اهرم‌های مقدسی که در اختیار آنان هست، امکان مقابله با آنان و هشدار به خلق به‌صورت عادی میسّر نیست شاعر با این روش به نقد مؤثر کردار آنان می‌پردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انسجام در غزلیات حافظ؛ رندی حافظ؛ استعارۀ تهکّمیه؛ طنز | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابودیب، کمال (1390)، «طبقه‌بندی استعارۀ جرجانی با اشارۀ خاص به طبقه‌بندی استعارۀ ارسطو»، ترجمۀ علی‌محمد حق‌شناس، مقالات ادبی زبان‌شناختی، چاپ دوم، تهران: نیلوفر.
استعلامی، محمد (1386)، درس حافظ (نقد و شرح غزل‌های حافظ)، چاپ دوم، تهران: سخن.
پانتر، دیوید (1397)، استعاره، ترجمۀ محمدمهدی مقیمی‌زاده، چاپ دوم، تهران: علم.
تفتازانی، سعدالدین (1411)، مختصر المعانی، چاپ اول ، قم: دار الفکر.
ثروتیان، بهروز (1380)، شرح غزلیات حافظ، چاپ اول، تهران: پویندگان راه دانش.
جامی، نورالدین عبدالرحمان (1390)، نفحات الانس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، چاپ ششم، تهران: سخن.
جرجانی، عبدالقاهر (1404)، اسرار البلاغة فی علم البیان، به‌کوشش محمّد رشید رضا، قم: منشورات الرضی.
جلالیان، عبدالحسین (1378)، شرح جلالی بر حافظ، چاپ اول، تهران: یزدان.
حاتمی، حافظ (1395)، «زاهد عالیمقام (صنعت تهکّم در شعر حافظ)»، پژوهش‌های ادبی و بلاغی، س4، ش16، 91-101.
حافظ شیرازی، شمس الدین محمد (1367)، دیوان، تصحیح قزوینی و غنی، چاپ اول، تهران: اساطیر.
حافظ‌شیرازی، شمس‌الدین محمد (1390)، دیوان، تصحیح قزوینی و غنی، چاپ دهم، تهران: زوّار.
حمیدیان، سعید (1392)، شرح شوق (شرح و تحلیل اشعار حافظ)، چاپ دوم، تهران: قطره.
خرّمشاهی، بهاءالدین (1367)، حافظ نامه (شرح الفاظ، اعلام، مفاهیم کلیدی و ابیات دشوار حافظ)، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی و سروش.
دادبه، اصغر (1367)، «رندی حافظ»، کیهان فرهنگی، س5، ش8، 52-55.
ذاکری، احمد (1395)، «بررسی استعارۀ تهکّمیّه در غزلیات حافظ»، پژوهش‌نامۀ نقد ادبی و بلاغت، س5، ش10، 72-61.
رستگار فسایی، منصور (1380)، «شعر رندانه و معنی‌گردانی‌های حافظ»، نامۀ انجمن، س1، ش2، 39-63.
رضایی جمکرانی، احمد (1401)، استعاره، چاپ اول، تهران: مروارید.
ریچاردز، آی. ا (1382)، فلسفۀ بلاغت، ترجمۀ علی‌محمّدی آسیابادی، چاپ اول، تهران: قطره.
ریکور، پل (1386)، «استعاره و ایجاد معانی جدید در زبان»، معرفت، س16، ش120، 81-94.
سعدی، مشرف الدین مصلح بن عبدالله (1376)، گلستان، شرح و توضیح خلیل خطیب‌رهبر، چاپ 11، تهران: صفی‌علیشاه.
سیمز، کارل (1400)، پل ریکور، ترجمۀ محمدحسین خسروی، چاپ اول، تهران: کرگدن.
شمیسا، سیروس (1388)، یادداشت‌های حافظ، چاپ اول، تهران: علم.
صفوی، کورش (1397)، تعبیر متن، چاپ دوم، تهران: علمی.
صفوی، کورش (1396)، استعاره، چاپ اول، تهران: علمی.
عبید زاکانی، نظام الدین (1374)، اخلاق‌الاشراف، تصحیح علی‌اصغر حلبی، چاپ اول، تهران: اساطیر.
قطب‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود (1369)، درة التاج، تصحیح ماهدخت بانوهمایی، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
مالمیر، تیمور (1390)، «تصحیح و تبیین برخی دشواری‌های متون کهن براساس گویش لری»، ادب پژوهی، س6، ش20، 33-52.
مالمیر، تیمور (1396)، «کارکرد استعاره‌های طنزآمیز شراب در غزلیات حافظ»، پژوهش‌نامۀ نقد ادبی و بلاغت، س6، ش2، 165-184.
مرتضوی، منوچهر (1365)، مکتب حافظ یا مقدمه بر حافظ شناسی، چاپ دوم، تهران: توس.
هروی، حسینعلی (1367)، شرح غزل‌های حافظ، چاپ اول، تهران: نو. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 199 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 168 |
||