آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,171 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,835 |
چندمعنایی و گونه‌های آن در غزلیات خواجو | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 2، تیر 1402، صفحه 65-83 اصل مقاله (1.72 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.8952.1149 | ||
| نویسندگان | ||
| مجید عزیزی‌هابیل1؛ علی نوری* 2؛ علی حیدری3؛ سعید زهره وند4 | ||
| 1دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
| 3استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
| 4استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان، خرمآباد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| خواجوی کرمانی در غزلیات خود از تمهیدات و ابزار‌های بلاغی مختلفی برای گسترش دامنۀ معنا استفاده کرده است که در بلاغت معاصر آن‌ها را زیرمجموعۀ صنعت ایهام میدانند و می‌توان گفت با مقوله‌های تزئینی ایهام، از جمله ایهام تناسب، ایهام تبادر، ایهام تضاد، ایهام ترجمه، ایهام ترادف و... تفاوت دارند. گونه‌های مختلف این شگردها عبارتاند از: ایهام لفظی، ایهام مجازی، ایهام کنایی، ایهام ساختاری، ایهام چندگانه‌خوانی، ایهام اضافی و ایهام استخدامی. مسألهای که در این مقاله به روش تحلیلی‌‌توصیفی بدان پرداخته میشود، آن است که خواجوی کرمانی، در غزلیات خود از کدام گونه‌های ایهام برای بالابردن ظرفیت معنایی سخنانش سود جسته است؟ و ترتیب فراوانی استفاده از این شگردهای ایهامی در کلام او چگونه است؟ پس از ارائۀ تعاریف ایهام در بلاغت گذشته و معاصر و بررسی گونه‌های ایهامی منجر به چندمعنایی، بر مبنای بررسی جامع غرلیات خواجو، این نتایج به دست آمد: نخست، خواجو در غزل‌هایش، به‌جز ایهام چندگانه‌خوانی، از همۀ گونه‌های معناساز ایهام، استفاده کرده است؛ دوم، از میان انواع ایهام چندمعنایی، استخدام را بیشتر و ایهام اضافی را کمتر از گونه‌های دیگر به کار برده است. دیگر گونه‌های ایهامی به‌کاررفته در غزلیات خواجو، به ترتیب، عبارتاند از: ایهام لفظی، ایهام کنایی، ایهام ساختاری، ایهام مجازی و ایهام اضافی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ایهام؛ چندمعنایی؛ خواجو؛ سبک عراقی؛ غزل؛ مکتب تلفیق | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آزاد بلگرامی، میرغلام‌علی (1382)، غزلان‌‌الهند، تصحیح سیروس شمیسا، چاپ اول، تهران: صدای معاصر.
آق‌اولی، عبدالحسین ناشر حسام‌العلما (1340)، دُرَر‌الادب، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی طبع کتاب.
امیری‌خراسانی، احمد و آرزو پوریزدانپناه کرمانی (1391)، «سهم ایرانیان در تکامل و تحول علم بلاغت»، پژوهشنامۀ نقد ادبی، دورۀ 1، شمارۀ 1: 1-28.
بسحاق حلاج‌شیرازی، جمال‌الدین (1302)، دیوان اطعمۀ مولانا ابواسحاق اطعمۀ شیرازی، چاپ اول، استانبول: چاپخانۀ ابوالضیا.
تاج‌الحلاوی، علی‌بن محمّد (1383)، دقایق‌الشعر، تصحیح محمّد‌کاظم امام، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
تقوی، نصرالله (1371)، هنجار گفتار، چاپ اول، تهران: چاپخانۀ مجلس.
ثروتیان، بهروز (1369)، بیان در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: برگ.
ج. م. عبدالجلیل (1376)، تاریخ ادبیات عرب، ترجمۀ آذرتاش آذرنوش، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.
چناری، امیر (1392)، «نگاهی نو به ایهام در بدیع فارسی»، پژوهشنامۀ نقد ادبی و بلاغت، سال 2، شمارۀ 2: 115-134.
حافظ‌شیرازی، شمس‌الدّین محمّد (1387)، دیوان حافظ، به تصحیح علّامه قزوینی و قاسم غنی، با اهتمام عبدالکریم جربزه‌دار، چاپ هفتم، تهران: اساطیر.
حقشناس، علی‌محمد (1388)، آواشناسی، چاپ دوازدهم، تهران: آگاه.
خواجوی‌کرمانی، محمودبن‌علی (1391)، کلیّات‌اشعار، به اهتمام و تصحیح احمد سهیلی‌خوانساری، چاپ اول، تهران: سنایی.
دادبه، اصغر (1371)، «توازی معنایی در ایهام‌های حافظ»، حافظ‌شناسی، جلد 15، به کوشش سعید نیازکرمانی، تهران: پاژنگ: 9-35.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغتنامۀ دهخدا، چاپ دوم از دورۀ جدید، تهران: دانشگاه تهران.
رادویانی، محمدبن‌عمر (1380)، ترجمان‌البلاغه، تصحیح احمد آتش، به‌کوشش توفیق سبحانی و اسماعیل حاکمی، چاپ اول، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
رازی، شمس‌الدّین محمدبن قیس (1314)، المعجم فی‌معاییر اشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی، تصحیح ثانوی مدرس رضوی، چاپ اول، تهران: مطبعۀ مجلس.
راستگو، سیّدمحمّد (1371)، «ایهام‌نام‌واژه‌ای»، نشریۀ ادبستان فرهنگ و هنر مهر، شمارۀ سی و چهارم: 28-32.
راستگو، سیّدمحمّد (1379)، ایهام در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: سروش.
راستگو، سیّدمحمّد (1382)، هنر سخن‌آرایی، چاپ اول، تهران: سمت.
رامی‌تبریزی، حسن‌بن محمّد (1341)، حقایق‌الحدایق، تصحیح محمدکاظم امام، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
رجایی، محمّدخلیل (1372)، معالم‌البلاغه، چاپ اول، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
سالاری، مصطفی (1385) بررسی و تحلیل ایهام در غزلیات خواجوی کرمانی، به راهنمایی دکتر علی‌محمد پشتدار. تهران: دانشگاه پیام نور
شمیسا، سیروس (1375)، سبک‌شناسی شعر، چاپ دوم، تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس (1381)، نگاهی تازه به بدیع، ویراست دوم، چاپ چهاردهم، تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد سوم، چاپ هفتم، تهران: فردوسی.
صفوی، کورش (1380)، «نگاهی تازه به مسئلۀ چندمعنایی واژگانی»، نشریۀ نامۀ فرهنگستان، دورۀ 5، شمارۀ 2 (پیاپی 18):50-67.
فخری‌اصفهانی، محمّدبن فخرالدّین سعید (1389)، معیار جمالی و مفتاح ابواسحاقی، تصحیح یحیی کاردگر، چاپ اول، تهران: کتابخانۀ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
فرشیدورد، خسرو (1392)، دستور مختصر تاریخی زبان فارسی، چاپ چهارم، تهران: زوار
فرید، طاهره (1376)، ایهامات دیوان حافظ، چاپ اول، تهران: طرح نو.
فشارکی، محمد (1379)، نقد بدیع، چاپ اول، تهران: سمت.
کزازی، میرجلالالدین (1381)، بدیع (زیباشناسی سخن پارسی 3)، چاپ چهارم، تهران: کتاب ماد.
گَرَکانی، محمّدحسین (1377)، ابدع‌البدایع، به‌اهتمام حسین جعفری، با مقدمۀ جلیل تجلیل، چاپ اول، تبریز: احرار.
ماهوتیان، شهرزاد (1384)، دستور زبان فارسی از دیدگاه ردهشناسی، ترجمۀ مهدی سمائی، چاپ چهارم، تهران: مرکز.
مجمل التواریخ و القصص (1318)، تصحیح ملکالشعرای بهار، چاپ دوم، تهران: خاور.
مولوی، جلال‌الدّین محمّد (1376)، کلیات شمس تبریزی، بهانضمام شرح حال مولوی به قلم بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ چهاردهم، تهران: امیرکبیر.
واعظ‌کاشفی سبزواری، میرزاحسین (1369)، بدایع‌الافکار فی صنایع‌الاشعار، ویراستۀ میرجلال‌الدّین کزّازی، چاپ اول، تهران: مرکز.
وحیدیان‌کامیار، تقی (1379)، نوای گفتار (تکیه، آهنگ، مکث) در فارسی، چاپ اول (از ویرایش چدید)، مشهد: دانشگاه فردوسی.
وحیدیان‌کامیار، تقی (1387)، بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی، چاپ سوم، تهران: سمت.
وطواط، رشیدالدّین (1362)، حدایق‌السحر فی دقایق‌الشعر، به تصحیح و اهتمام عباس اقبال آشتیانی، چاپ اول، تهران: سنایی- طهوری.
هدایت، رضاقلی‌خان (1383)، مدارج‌البلاغه، تصحیح حمید حسنی با همکاری بهروز صفرزاده، چاپ اول، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
همایی، جلال‌الدّین (1368)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ ششم، تهران: هما. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 114 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 115 |
||