آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 383 |
| تعداد مقالات | 3,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,760,826 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,950,061 |
شگردهای سبکی علامی در مکاتبات | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 3، مهر 1402، صفحه 91-114 اصل مقاله (1.26 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.9526.1179 | ||
| نویسندگان | ||
| فرزانه رضائی* 1؛ محمدرضا موحدی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در قرن دهم تا میانۀ قرن دوازدهم، نثر فارسی به‌سرعت به‌سمت انحطاط و پستی حرکت می‌کند. در این زمان ابوالفضل علامی (958-1011ق)، به‌عنوان قدیم‌ترین کسی که به فساد نثر فارسی پی برده است، اصلاح و تغییر سبک نثر را آغاز می‌کند. او با احاطه به زبان فارسی و آثار پیشینیان به سبکی نزدیک به سبک عراقی باز‌می‌گردد و از نثر عهد صفوی دور می‌شود و سبکی را به‌وجود می‌آورد که می‌توان به آن سبک ابوالفضل گفت. در این مقاله، به شیوۀ سبک‌شناسی لایه‌ای در پنج سطح آوایی، لغوی، نحوی، بلاغی و فکری به بررسی سبک خاص نثر ابوالفضل علامی و شاخصه‌های ممتاز و پرتکرار آن در مکاتبات علامی پرداخته‌ایم. ازآنجاکه درآمیختگی مختصات کهن و جدید از مهم‌ترین ویژگی‌های سبک عراقی است، سبک ابوالفضل ممزوجی از نثر فنی مسجع و سادۀ مرسل، با غلبۀ نثر ساده است. اجتناب او از تکلفات و تصنعات منشیانه در سطوح آوایی و بلاغی سبب سادگی و روانی نثر او شده و می‌توان گفت، تنها ضعف انشای او غلبۀ برخی عیوب دستوری خاص این دوره در برخی مواضع نثر است. از لحاظ فکری ایدئولوژی صلح کل، به‌عنوان پی‌رنگ فکری مکاتبات، وجهی حکمی به نثر او بخشیده است. این شاخصۀ فکری در کنار فارسی‌گرایی و ترکیب‌سازی‌های لغوی که وجه بارز و شاخصۀ اصلی نثر علامی محسوب می‌شود، سبب تشخص نثر او شده است؛ ازاین‌رو اصل در تشخص شیوۀ نثر علامی، فکر نو در قالب طرزی متمایز با سبک رایج عصر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سبک نثر؛ ابوالفضل علامی؛ مکاتبات علامی؛ سلطانیات؛ اخوانیات | ||
| مراجع | ||
|
احمدرازی، امین (1378)، تذکرۀ هفت‌اقلیم، تصحیح محمدرضا طاهری، چ1، تهران: سروش.
اصغر، آفتاب (1364)، تاریخ‌نویسی فارسی در هند و پاکستان، لاهور: خانۀ فرهنگ جمهوری اسلامی ایران.
بهار، محمدتقی (2535)، سبک‌شناسی؛ تاریخ تطور نثر فارسی، دورۀ سه‌جلدی، چ4، تهران: امیرکبیر.
حسن‌خان بهادر، محمدصدیق (1385)، تذکرۀ شمع انجمن، تصحیح و تعلیقات محمدکاظم کهدویی، چ1، یزد: دانشگاه یزد.
خلیلی، کامیاب (1385)، فرهنگ‌واژه‌سازی در زبان فارسی، ج1، چ1، تهران: قصیده‌سرا.
رخشان، غلامعلی و فیض‌الله بوشاب‌گوشه (بهار1397)، «تاریخ‌نگاری، ترجمه، تذکره‌نویسی و نامه‌نگاری فارسی در حکومت مغولان کبیر از بابر تا پایان اورنگ‌زیب»، تاریخ‌نامۀ خوارزمی، س6، ش21، 42-67.
رضایی، حمید (1392)، «بررسی سبکی نثر ترسل و انشا در عصر صفوی با تأکید بر نامه نامی»، بهار ادب، س6، ش2، پ20، 225- 241.
شاهنوازخان، صمصام‌الدوله (1890)، مآثرالامرا، به تصحیح مولوی میرزا اشرف ملی و مولوی عبدالرحیم، کلکته: ایشیاتیک سوسایتی بنگاله.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1366)، شاعر آینه‌ها، تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس (1387)، سبک‌شناسی نثر، چ12، تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1373)، کلیات سبک‌شناسی، چ2، تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله (1370)، تاریخ ادبیات در ایران، ج3/5، چ1، تهران: فردوس.
صفا، ذبیح‌الله (1364)، تاریخ ادبیات در ایران، ج4، چ3، تهران: فردوس.
صفرزایی، عبدالله؛ سرافرازی (بهار1394)، «تأثیر تاریخ‌نگاری ایرانی بر گونه‌های تاریخ‌نویسی تیموریان هند»، مطالعات شبه‌قاره، س7، ش22، 25-48.
علامی، ابوالفضل (2005)، آیین اکبری، تصحیح سر سید احمد علیگر: سر سید اکیدمی.
علامی، ابوالفضل (1372)، اکبرنامه، به کوشش غلامرضا طباطبایی‌مجد، ج1، چ2، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی پژوهشگاه.
علامی، ابوالفضل (1881)، اکبرنامه، به تصحیح مولوی عبدالرحیم، کلکته: ایشیاتیک سوسایتی بنگال.
علامی، ابوالفضل (ق11)، مکاتبات علامی، ش1320، تهران: مجلس.
غنی، قاسم (1380)، تاریخ تصوف در اسلام، تهران: زوار.
فتوحی، محمود (1390)، سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.
فرشیدورد، خسرو (1382)، دستور مفصل امروز، چ1، تهران: سخن.
فهرستوارۀ دست‌نوشته‌های ایران؛ دنا، به کوشش مصطفی درایتی (1389)، ج9، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
گاوان، عمادالدین‌محمود (1381)، مناظرالانشاء، به‌تصحیح معصومه معدن‌کن، چ1، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
معزی، مهتاب (1393)، «تأثیرات دین الهی اکبر شاه بر اتحاد شبه‌قاره»، پارسه، ش22، 97-111.
موسوی قوام‌آباد، آذر و محمدرضا معصومی (تیر1399)، «معرفی تحفۀ فتحیه اثر ابوالفضل علامی و نگاهی به ویژگی‌های سبکی آن»، بهار ادب، س13، ش50، 291-307.
مهدی‌زاده، مهدی (1378)، «تاریخچۀ منشآت در ادب فارسی»، کیهان فرهنگی، ش154، 64-67.
نخجوانی، محمدبن‌هندوشاه (1395)، دستورالکاتب فی تعیین‌المراتب، به‌تصحیح علی‌اکبر دارانی، چ1، تهران: میراث مکتوب.
نعمتی، نورالدین و محمد شیخ‌الاسلامی (1396)، «بررسی اندیشه‌های تاریخی و ادبی شیخ ابوالفضل علامی در اکبرنامه»، نامۀ فرهنگستان، س16، ش2، 9-26.
نوشاهی، عارف و رضا الله‌شاه (1396)، فهرست نسخه‌های خطی پاکستان،ج3، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
نوشاهی، عارف و رضا الله‌شاه (1391)، کتاب‌شناسی آثار فارسی چاپ‌شده در شبه‌قاره، ج2، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 164 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 177 |
||