آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 383 |
| تعداد مقالات | 3,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,760,822 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,950,059 |
تأملی در شرح چند بیت از قصاید خاقانی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 4، دی 1402، صفحه 1-18 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.9596.1189 | ||
| نویسنده | ||
| جمیله اخیانی* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
| چکیده | ||
| قصاید خاقانی از دشوارترین و دیریاب‌ترین اشعار فارسی است و از دیرباز تاکنون شروح فراوانی بر آنها نوشته شده است. دربارة عوامل این دیریابی و آنچه موجب دشواری فهم دقیق اشعار او شده است، بسیار گفته شده و تلاش‌های فراوانی برای رفع این دشواری‌ها انجام گرفته است. با وجود این و علی‌رغم تلاش‌های ارزشمند شارحان و خاقانی‌پژوهان، همچنان گره برخی از ابیات قصاید خاقانی ناگشوده مانده است و معانی ارائه‌شده از سوی شارحان برای این ابیات، قانع‌کننده به نظر نمی‌رسد. بخشی از این ابهام‌ها مربوط به شیوة خاص خاقانی در ساختن واژه‌ها و ترکیب‌ها و برخی دیگر مربوط به شیوة خاص وی در به کار بردن واژه‌ها، فعل‌ها و عبارت‌ها و... است که طرزی غریب به وجود آورده است؛ اما ابهام برخی دیگر از ابیاتش، ناشی از خوانشِ نادرست آنهاست. در مقالة حاضر کوشیده‌ایم با کمک شواهدی از ادب فارسی و شعر خاقانی و در یک بیت استفاده‌شده در یکی از متون توصیفی موازی، ابهام برخی از ابیات قصاید وی را برطرف کنیم. بر این اساس به توضیح و تشریح چند بیت که با وجود توضیحات شارحان معنای آنها همچنان مبهم مانده است، می‌پردازیم. نیز با اصلاحِ خوانش یک بیت که از رهگذر بدخوانی دچار ابهام شده است، می‌کوشیم معنای قابل‌قبولی برای آن ارائه کنیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاقانی؛ قصیده؛ شرح؛ بدخوانی | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌بطوطه، محمد بن عبدالله (1370)، سفرنامة ابن‌بطوطه، ترجمة محمدعلی موحد، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: آگاه.
ابن‌بطوطه، محمد بن عبدالله (1997)، رحلة ابن بطوطة، تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار، عبدالهادی التازی، المجلد الاول، الرباط: اکادیمیة المملکة المغربیة.
احمدپور، محمدامین و قدرت‌الله ضرونی (1391)، «شرح، تحلیل و تصحیح چند بیت دشوار از خاقانی شروانی»، متن‌شناسی ادب فارسی، سال چهارم، شمارۀ 3، 113-126.
استعلامی، محمد (1387)، نقد و شرح قصاید خاقانی، چاپ اول، تهران: زوار.
اشرف‌زاده، رضا (1385)، گزیدة اشعار خاقانی شروانی، چاپ اول، تهران: اساطیر.
امامی، نصرالله (1387)، ارمغان صبح، چاپ چهارم، تهران: جامی.
انوری، حسن، (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، چاپ اول، تهران: سخن.
برزگر خالقی، محمدرضا (1390)، شرح دیوان خاقانی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: زوار.
ترکی، محمدرضا (1398)، سر سخنان نغز خاقانی، جلد اول، چاپ اول، تهران: سمت.
جهانبخش، جویا (1378)، راهنمای تصحیح متون، چاپ سوم، تهران: میراث مکتوب.
خاقانی، افضل‌الدین بدیل (1316)، دیوان خاقانی شروانی، به تصحیح و تحشیة علی عبدالرسولی، چاپخانة سعادت.
خاقانی، افضل‌الدین بدیل (1374)، دیوان خاقانی شروانی، به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ پنجم، تهران: زوار.
خاقانی، افضل‌الدین بدیل (1387)، دیوان خاقانی، ویراستة میرجلال‌الدین کزازی، چاپ دوم، تهران: مرکز.
دهخدا، علىاکبر (1372)، لغتنامه، چاپ اول از دورة جدید، تهران: دانشگاه تهران.
سادات ابراهیمی، سیدمنصور و امیر سلطان‌محمدی (1397)، «تحلیل ابیاتی از دیوان خاقانی شروانی همراه با نقد شروح پیشین»، شعرپژوهی (بوستان ادب)، سال دهم، شمارۀ چهارم، 113-136.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1363)، کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
سنایی، مجدود بن آدم (1368)، حدیقةالحقیقة و شریعة‌الطریقة، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
سلطان‌محمدی، امیر و سیدمنصور سادات ابراهیمی (1395)، «شرح و تحلیل بیتی دشوار از خاقانی به پنج انامل به فتح باب سخن»، کهن‌نامة ادب پارسی، سال هفتم، شمارة اول، صص 73-87.
سلطان‌محمدی، امیر و سیدمنصور سادات ابراهیمی (1398)، «شرح چند بیت از خاقانی با رویکردی انتقادی به دیگر شروح»، متن‌شناسی ادب فارسی، سال یازدهم، شمارۀ 4، صص 113-133.
شادی‌آبادی، محمد بن داوود بن محمود (1398)، شرح شادی‌آبادی بر قصاید خاقانی، تصحیح خسرو شهابی، چاپ اول، تهران: مشق شب.
فرهنگ جدید عربی-فارسی (ترجمه منجدالطلاب) (1368)، به ترجمة محمد بندر ریکی، چاپ ششم، تهران: اسلامی.
فرخی سیستانی، علی بن جولوغ (1371)، دیوان حکیم فرخی سیستانی، به کوشش دبیرسیاقی، چاپ چهارم، تهران: زوار.
فردوسی، ابوالقاسم (1375/1997)، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، دفتر پنجم، کالیفرنیا: مزدا با همکاری بنیاد میراث ایران.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1387)، سخن و سخنوران، چاپ اول، تهران: زوار.
قطران تبریزی (1402)، دیوان قطران تبریزی، تصحیح محمود عابدی، مسعود جعفری، چاپ اول، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
قره‌بگلو، سعیدالله (1368)، «طرح چند بیت از خاقانی و توضیح یک ماجرای تاریخی از قصیده‌ای از وی»، جستارهای نوین ادبی، شمارۀ 84، 79- 94.
کزازی، میرجلال‌الدین (1376)، سراچه آوا و رنگ، چاپ اول، تهران: سمت.
کزازی، میرجلال‌الدین (1389)، گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، چاپ ششم، تهران: مرکز.
کمال‌الدین اصفهانی، ابوالفضل (1348)، دیوان خلاق‌المعانی ابوالفضل کمال‌الدین اسمعیل اصفهانی، به اهتمام بحرالعلومی، تهران: کتاب‌فروشی دهخدا.
ماحوزی، مهدی (1377)، آتش اندر چنگ، چاپ اول، تهران: سخن.
ماهیار، عباس (1394)، برگزیده‌ای از دیوان خاقانی، چاپ اول، تهران: سمت.
منشی، ابوالمعالی نصرالله (1362)، کلیله‌ودمنه، تصحیح مجتبی مینوی، چاپ هفتم، تهران: دانشگاه تهران.
معدن‌کن، معصومه (1389)، بزم دیرینه عروس، چاپ ششم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
معموری، عبدالوهاب (1373)، نقد و شرح عبدالوهاب حسینی بر دیوان خاقانی، پایا‌ن‌نامه تحصیلی دورۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، به کوشش محمّدحسین کرمی، دانشگاه تهران.
منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمد ابن قوس ابن احمد (1356)، دیوان منوچهری دامغانی، به تصحیح محمد دبیرسیاقی، چاپ چهارم، تهران: زوار.
مهدوی‌فر، سعید (1389)، «دو معیار نویافته در تصحیح دیوان خاقانی»، معارف، دوره بیست و چهارم، شمارۀ 70 و 71، 79-104.
مهدوی‌فر، سعید (1399)، «کتاب‌شناسی شروح قصاید خاقانی»، آینه پژوهش، سال سی و یکم، شمارۀ 4، 281-321.
نظامی، الیاس ابن یوسف (1363)، لیلی و مجنون، به تصحیح حسن وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران: علمی.
وراوینی، سعدالدین (1366)، مرزبان‌نامه، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، چاپ دوم، تهران: صفی‌علیشاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 301 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 200 |
||