آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 383 |
| تعداد مقالات | 3,036 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,760,800 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,950,056 |
آموزش به مثابۀ تمکین: آداب‌نامه‌های کلاسیک فارسی و سنّت پرسشگریزی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 4، دی 1402، صفحه 19-47 اصل مقاله (1.12 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.9814.1209 | ||
| نویسندگان | ||
| یحیی بزدوده1؛ پارسا یعقوبی جنبه سرایی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. | ||
| چکیده | ||
| آداب نامه ها، در میان ایرانیان به‌عنوان متون آموزشی ایفای نقش کرده اند. شیوۀ غالب در این محتواها، یک سویه و توصیه به انجام یا منع از انجام کارها است و عمدتاً همراه با استدلال عقلانی نیست. مفاهیم و موضوعات مندرج در این متون سیاسی-اخلاقی بوده و از پشتوانه های دینی، عرفانی و عرفی بهره می برند و بر مبنای آن‌ها ساختار و ضرورت نهادهای اجتماعی از جمله نهاد آموزش را در هیئت الگوی اندرز-پیشنهاد با شنونده/خواننده در میان می گذارند. به عبارتی دیگر، شیوۀ انتشار داناییِ مذکور با ساختار تکرار-یادآوری بر استراتژیِ تمکین استوار بوده، اصل پرسشگری و دیالوگ در تعامل آموزشی را معمولاً به تعلیق درآورده است. در این نوشتار وجوه پرسش گریزی و علل امتناع از آن در پنج آداب‌نامۀ سیاسی اخلاقیِ پدیده آمده یا بازخوانی شده در قرنهای پنجم تا هفتم هجری قمری دلالت یابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می دهد که مؤلف-راویان متون مذکور گاه با ذکر گزاره ها به‌صورت مستقیم و صریح شنونده/خواننده را به پرهیز از پرسش دعوت می کنند، گاهی هم به شکل غیرمستقیم با حکایت پردازی و طرح گفتمانِ تنبیه/تشویق به این امر پرداخته اند. نظم گفتمانی گزاره/حکایتهایِ تولید/رواج پرسشگریزی در این متنها بر مدار دو عنصر ماهیت موضوع و جایگاه راوی سامان یافته‌است که بنا به ساختار عمودی نهفته در تئوری آموزش، اقتدارگرایانه می نماید. البته در تبیین این اقتدارگرایی و تفسیر آن به استبداد آموزشی باید تأمل نمود؛ چراکه دلالتهای متنی و برون‌متنی دیگری وجود دارد که چنین نگاهی را تعدیل می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آداب‌نامه‌های کلاسیک فارسی؛ متون سیاسی-اخلاقی؛ آموزش و تمکین؛ آموزش و پرسشگری | ||
| مراجع | ||
|
آریان، حسین (1399)، بررسی مقایسه ای آموزه های تعلیمی، اخلاق فردی و آیین کشورداری در قابوس‌نامه و سیاستنامه، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، سال دوازدهم، شمارۀ چهل و ششم، 22-1.
ابراهیمی، نامدار و محمود مهرمحمدی (1399)، تربیت برای پرسیدن: درآمدی بر نظریۀ تربیتی پرسش‌محور، تهران: نی.
احمدی، بابک (1389)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
ترابی فارسانی، سهیلا و علیاکبر غندی (1394)، آداب نامه‌ها و جایگاه آن‌ها در تاریخ نگاری اجتماعی، تاریخ اسلام و ایران، دوره جدید پاییز، شمارۀ 27 (پیاپی 117)، 102-65.
تکمیل همایون، ناصر (1383)، اندرزنامه نویسی ایرانی، سخنرانی در بزرگداشت دکتر غلامحسین صدیقی، ماهنامۀ حافظ، شمارۀ 4، 47-41.
تودوروف، تزوتان (1377)، منطق گفتگویی، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز.
خالق‌خواه، علی(1393)، رابطة عقل و دین از دیدگاه غزالی و اشارات آن در تربیت دینی بر اساس باورهای ایمان‌گرایانه غزالی، پژوهشهای علم و دین، سال پنجم، شمارۀ دوم، 130-111.
خسرونژاد، مرتضی و سودابه شکراله‌زاده (1397)، معنا و مبنای دیالوگ در جنبش فلسفه برای کودکان: کوششی در تدوین نظریة یادگیری و آموزش دیالوجیک، مجلة مطالعات آموزش و یادگیری، دورة دهم، شمارة یکم، 92-55.
دکارت، رنه (1397)، گفتار در روش، ترجمۀ محمد علی فروغی، تهران: مرکز.
دلیر، نیره (1393)، گفتمان رعیت و راعی در نظام اندرزنامه‌ای دوره اسلامی، جستارهای سیاسی معاصر، سال پنجم، شمارۀ سه، 82-63.
رانسیر، ژاک (1398)، استاد نادان: پنج درس در باب رهایی فکر، ترجمۀ آرام قریب، تهران: شیرازه.
رضاییپناه، امیر و سمیه شوکتیمقرب (1395)، تحلیل گفتمان سیاسی: امر سیاسی به مثابه یک برساخت گفتمانی با آثاری از ارنستو لاکلا و دیگران، تهران: تیسا.
سجادی، سیدجعفر (1383)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1381)، کلیات، به اهتمام محمد علی فروغی، تهران: زوار.
شمیسا، سیروس (1373)، معانی، تهران: میترا.
صفایی، سیدحسن، و اسدالله امامی (1371)، مختصر حقوق خانواده، تهران: میزان.
عبدالهی، منیژه (1391)، یکسونگری در ادبیات تعلیمی و پندنامه‌های فارسی، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، سال چهارم، شمارۀ سیزدهم، 110-87.
عضدانلو، حمید(1394)، گفتمان و جامعه، تهران: نی.
عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر (1335)، قابوس‌نامه، با تصحیح و مقدمه و حواشی امین عبدالمجید بدوی، تهران: ابن سینا.
غزالی، ابوحامد محمد (1368)، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، تهران: علمی و فرهنگی.
غنیمه، عبدالرحیم (1394)، تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ترجمۀ نورالله کسایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فاطمه مهربانی ممدوح و حسین صدقی (1398)، تأثیر و بازتاب نظام طبقاتی و استبدادی در متون تعلیمی منثور فارسی (با تکیه بر اندرزنامه‌های سیاسی قرن پنجم تا هفتم) ، زبان و ادب فارسی، دورۀ 72، شمارۀ 240، 333-307.
فراستخواه، مقصود (1397)، گاه و بی‌گاهیِ دانشگاه در ایران: مباحثی نو و انتقادی در باب دانشگاه‌پژوهی، مطالعات علم و آموزش عالی، تهران: آگاه.
فوشه‌کور، شارل‌هانری دو (1377)، اخلاقیات: مفاهیم اخلاقی در ادبیات فارسی از سدۀ سوم تا سدۀ هفتم هجری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کاوندی کاتب، ابوالفضل و دیگران (1398)، بررسی تحلیلی اندرزنامه های سیاسی، فصلنامه پژوهشهای ادبیات تطبیقی، دورۀ 7 شمارۀ 2، 31-1.
کریمی حکاک احمد (1368)، ادب اخلاق اندرز: تأملاتی دربارۀ سه مفهوم در فرهنگ ایران، ایران‌نامه، تابستان، شمارۀ 28، 656-637.
گادینو، سالو و جنی ویلسون (1388)، پرسش کردن، ترجمۀ حسین دانش‌فر، تهران: فاطمی.
گشتاسب، فرزانه و نادیا حاجی‌پور (1391)، اخلاق و آداب سخن‌دانی در اندرزنامه‌های فارسی میانه، زبان‌شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شمارۀ دوم، 84-69.
گیلادی، اونر (1398)، کودکان در دورۀ اسلامی(سدۀ میانه)، ترجمه مریم جلالی، تهران: آروَن.
لان، کریس (1398)، گادامر: راهنمایی برای سرگشتگان، ترجمۀ وحید غلامی‌پور فرد، تهران: حکمت.
مدرس‌زاده و همکاران(1394)، رویکرد نصرالله منشی به ادب تعلیمی در دورۀ سلجوقی، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی، سال هفتم، شمارۀ بیست و ششم، 82-61.
منسوب بصیری، محمود (1384)، تاریخ تعلیم و تربیت جهان، تهران: ارغنون.
منوچهری، عباس (1397)، پارادایم نصیحت: اندیشه ایرانی فراسوی «زوال» و «تداوم»، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
نجاتی حسینی، سیدمحمود (1396)، تبارشناسی کلاس درس در ایران، تجربههای تاریخی و تجربه های زیسته، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
نصرالله منشی، ابوالمعالی (1383)، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی طهرانی، تهران: امیرکبیر.
نظام‌الملک، حسن بن علی (1380)، سیاستنامه(سیرالملوک)، به کوشش جعفر شعار، تهران: امیرکبیر.
نیستانی، محمد رضا (1394)، اصول و مبانی دیالوگ: روش شناخت و آموزش، اصفهان: یارمانا.
یعقوبی جنبه‌سرایی، پارسا (1396)، منطق حاشیه در مثنوی: سبک ایضاحی و اقتدار مؤلف-راوی، دوفصل‌نامه ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا (س)، سال نهم، شماره 17، پاییز و زمستان 1396، 143-123. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 194 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 165 |
||