آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,186 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,850 |
موسیقی شنیداری (بیرونی، کناری و درونی) شعر در غزل‌های کمال خجندی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 5، شماره 1، فروردین 1403، صفحه 63-83 اصل مقاله (1.26 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2023.9732.1205 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اصغر فراز* 1؛ علی‌رضا حسینی2 | ||
| 1دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران | ||
| چکیده | ||
| موسیقی شنیداری شعر که جمال‌شناسی شعر نامیده می‌شود، بزرگ‌ترین عامل سحرآمیز در شعر است که مخاطب را مسحور خود می‌سازد. در این پژوهش بررسی موسیقی شعر در غزل‌های کمال خجندی، یکی از شاعران قرن هشتم مورد ارزیابی قرار گرفته و ارزش‌های موسیقایی شعر او از زاویه‌های مختلف به شیوة توصیفی– تحلیلی پردازش شده است. کمال خجندی در موسیقی بیرونی مانند حافظ، بحرها و زحافات معروف و پرکاربرد در شعر فارسی را به کار گرفته و بیشتر از وزن جویباری، شفاف، نرم و وزن بلند استفاده کرده و از ضربی‌شدن شعر و وزن دوری یا متناوب و تکرارپذیر، استقبال زیادی نکرده است. 64 درصد از غزل‌های کمال ردیف دارند. 39 درصد از غزل‌های این شاعر در وزن‌های مختلف بحر رمل سروده شده است. در موسیقی کناری از قافیه و ردیف‌های مناسب و دل‌‌پذیر بهره گرفته و واژه‌های قافیه و ردیف در شعرهای این شاعر، بیشتر به هجای کشیده ختم شده و امکان کشش موسیقی کلام و زیباتر‌کردن آن را فراهم ساخته است. در موسیقی درونی نیز با استفاده از آرایه‌های بدیع لفظی به شکل دل‌انگیزی، موسیقی شنیداری درونی را آشکار نموده است. کمال در مواردی بیت یا مصرعی از شعر سعدی و حافظ را تضمین کرده است. سبک شخصی کمال هم پیوندی با حافظ و هم پیوندی با سعدی دارد. موسیقی شنیداری در غزل‌های کمال در زوایای گوناگون از زیبایی‌‌هایی برخوردار است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| موسیقی شعر؛ وزن های عروضی؛ قافیه و ردیف؛ بدیع لفظی؛ کمال خجندی | ||
| مراجع | ||
|
آهی، حسین (1357)، بحور شعر فارسی. تهران: مؤسّسۀ مطبوعاتی خزر.
اشرف‌زاده، رضا (1379)، راز خلوتیان. تهران: کلهر.
بیگدلی، آذر (1139)، آتشکدۀ آذر.
پورنامداریان، تقی (1380)، گمشدۀ لب دریا. تهران: سخن.
ثمره، یدالله (1381)، آواشناسی زبان فارسی‌ـ آواها و ساخت‌آوایی هجا. چ هفتم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1369)، دیوان حافظ. به کوشش خطیب رهبر، خلیل، چ ششم، تهران: صفی‌علیشاه.
حجّاریان، محسن (1392)، موسیقی شعر- تفاوت و طبقه‌بندی. چ1، تهران: رشد آموزش.
حق‌شناس، علی‌محمّد (1370)، مقالات ادبی‌ـ زبان‌شناختی. تهران: نیلوفر.
دهلوی، حسین (1390)، پیوند شعر و موسیقی آوازی. چ چهارم، تهران: مؤسّسۀ فرهنگی‌ـ‌هنری ماهور.
رجایی، احمد‌علی (1353)، پلی میان شعر هجایی و عروض فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
زرّین‌کوب، عبدالحسین (1371)، شعر بی دروغ شعر بی نقاب. تهران: علمی.
سیـف، عبدالرضا و شهرزاد شیدا (1384)، «نگاهی به بسـامد اوزان عروضی در دیوان حـافظ». مجلۀ دانشـکدة ادبیـات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شمارة 176، 39-59.
شاه‌حسینی، ناصرالدّین (1367)، شناخت شعر-عروض و قافیه. چ پنجم، تهران: هما.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1391 الف)، موسیقی شعر. چ سیزدهم، تهران: آگاه.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1391 ب)، رستاخیز کلمات. چ دوّم، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1368ج)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت پهلوی. چاپ اوّل، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1386)، آشنایی با عروض و قافیه. تهران: میترا.
شمیسا، سیروس (1368)، نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.
فتوحی، محمود (1390)، «جادوی نحو در غزل سعدی». مجلۀ دانشگاه فردوسی مشهد، شمارة 14، 159-170.
فرشیدورد، خسرو (1391)، مختصر تاریخی زبان فارسی. چ سوم، تهران: زوّار.
مشکوه‌الدینی، مهدی (1388)، ساخت‌آوایی زبان. چ ششم، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
ملّاح، حسینعلی (1367)، پیوند موسیقی با شعر. چ نخست، تهران: فضا.
ناتل خانلری، پرویز (1386)، وزن شعر فارسی. چ هفتم، تهران: توس.
وطواط، رشیدالدّین (1362)، حدایق‌السحر فی دقایق‌الشعر. تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: کتابخانۀ طهوری و سنایی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 322 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 131 |
||