آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,213 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,870 |
تحلیل چندمعنایی افعال مرکب با همکرد «دادن» در چارچوب معنی‌شناسی قالبی و صرف ساختی | ||
| مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران | ||
| دوره 11، شماره 4 - شماره پیاپی 43، دی 1402، صفحه 75-111 اصل مقاله (2.57 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jlw.2023.9354.1715 | ||
| نویسندگان | ||
| پریا رزم دیده1؛ محمد حسن‌شاهی راویز* 2 | ||
| 1استادیار زبانشناسی، گروه زبانشناسی، دانشکده زبان های خارجی، دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری زبانشناسی، گروه زبانشناسی، دانشکدة ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در این پژوهش، به بررسی قالب‌های معنایی و طرح‌واره‌های ساختی افعال مرکب با همکرد «دادن» پرداخته شده تا چندمعنایی بین آن‌ها در چارچوب معنی‌شناسی قالبی (فیلمور، 1982) و صرف ساختی (بوی، 2010الف، 2010ب، 2018) مطالعه شود. داده‌های مورداستفاده شامل 382 فعل مرکب با همکرد «دادن» است که از منابعی همچون فرهنگ زانسو (کشانی، 1372)، فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1381)، فرهنگ ظرفیت نحوی افعال فارسی (رسولی و دیگران، 2011) و فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی مقدم، 1394) گرد‌آوری شده‌اند. در دسته‌بندی معنایی داده‌ها از معنای افعال در فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1381) کمک گرفته شده است. طرح‌واره‌های ساختی هر دستۀ معنایی، الگوهایی برای ساخت افعال مرکب جدید را ارائه می‌دهند. ازطرفی، قالب‌های معنایی مواردی همچون ظرفیت نحوی، ساخت دستوری و نقش‌های دستوری را در جملاتی نشان می‌دهند. یافته‌ها نشان می‌دهد که با استفاده از مفاهیمی که در نظریه‌های معنی‌شناسی قالبی و صرف ساختی مطرح است، می‌توان بین طرح‌واره‌های ساختی و قالب‌های معنایی ارتباط برقرار کرد و چندمعنایی موجود بین افعال مرکب همراه با همکرد «دادن» را شناسایی و واکاوی کرد. این تحلیل به ساختار شبکه‌ای و پایگانی از طرح‌واره‌ها منجر می‌شود که حالت سلسله‌مراتبی دارد و تصویری گویا از چندمعنایی انتزاعی در سطح طرح‌واره‌ها را می‌نمایاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| همکرد دادن؛ فعل مرکب؛ صرف ساختی؛ طرح‌واره؛ معنی‌شناسی قالبی | ||
| مراجع | ||
|
انوری، حسن؛ احمدی‌گیوی، حسن (۱۳۹۲). دستور زبان فارسی۲. ویرایش چهارم، چاپ 3. تهران: فاطمی.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
ایمانی، آوا؛ رفیعی، عادل (1398الف). تحلیلی ساخت‌محور از ترکیبات نام اندام «سر» در زبان فارسی. زبان پژوهی، 11(33)، 129-159.
ایمانی، آوا؛ رفیعی، عادل (1398ب). چندمعنایی ترکیبات «چشم» در زبان فارسی: رویکرد صرف ساختی. زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 11(2 (پیاپی 21))، 115-140.
ایمانی، آوا؛ رفیعی، عادل؛ عموزاده، محمد (1397). تحلیلی ساخت‌محور از ترکیبات نام اندام «دل» در زبان فارسی. پژوهش‌های زبانی، 9(2)، 23-43 .
باطنی، محمدرضا (۱۳۹۲). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. چاپ 30. تهران: امیرکبیر.
بامشادی، پارسا؛ انصاریان، شادی (1399). نقش طرح‌واره‌های مرتبۀ دوم در تحلیل ساختارهای [اسم+شناسی/نگاری/کاوی] و صفت‌های متناظر آن‌ها در زبان فارسی. جستارهای زبانی، ۱۱(۱)، ۳۰۱-۳۲۸.
بامشادی، پارسا؛ انصاریان، شادی؛ داوری اردکانی، نگار (1400). پسوندهای «-زار» «-کده» و «-ِ‌ستان» فارسی در چارچوب ساخت واژۀ ساختی. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 9(1)، 21-41.
حسابی، اکبر (1395). قالب‌های معنایی «خوردن» ازمنظر معنی‌شناسی قالبی. مجلۀ زبان و زبانشناسی، 11(22)، 1-28.
حق‌شناس، علی‌محمد (۱۳۸۷). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات مدرسه.
خیام‌پور، عبدالرسول (1373). دستور زبان فارسی. چاپ 9. تهران: کتابفروشی تهران.
دبیرمقدم، محمد (1376). فعل مرکب در زبان فارسی. مجلۀ زبانشناسی، 12(1-2)، 2-46.
دهقان، مسعود؛ کرمی، عطیه (1398). بررسی چندمعنایی فعل «شکستن» براساس انگارة معنی‌شناسی قالبی. پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی، 9(18)، 43-21.
دهقان، مسعود؛ وهابیان، بهناز (1399). قالب‌های معنایی فعل «خواندن» در فارسی. زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، 5(2)، 145-168.
رحمتی نژاد، لیلا؛ عاصی، سیّد مصطفی؛ رضاقلی فامیان، علی؛ قیومی، مسعود (1398). تحلیل معنایی فعل «گفتن» در چارچوب نظریۀ معنی‌شناسی قالبی: یک بررسی پیکره‌بنیاد. جستارهای زبانی، ۱۰(۴)، ۸۹-۵۵.
رحمتی نژاد، لیلا؛ عاصی، مصطفی؛ رضاقلی فامیان، علی؛ قیومی، مسعود (1401). کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعة موردی فعل «شدن». زبان‌شناخت، 1(13)، 191-226.
رزم‌دیده، پریا؛ خیرمند، ساره (1399). چندمعنایی واژه‌های پیچیدۀ مختوم به «نامه» در چارچوب صرف ساختی. زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 12(2)، 59-98.
رفیعی، عادل؛ رضایی، حدائق (1398). ساخت اسامی مشتق از پسوند «گر» ازمنظر صرف ساختی. جستارهای زبانی، ۱۰(۳). ۷۱-۹۴.
روحی بایگی، زهرا (۱۳۹۶). باهم‌آیی عناصر پیش‌فعلی اسمی و همکرد «دادن» در فعل مرکب فارسی براساس نظریة واژگان زایشی. پژوهش‌های زبانشناسی، ۹(۲)، ۹۵-۱۱۶.
شریفی، شهلا (2011). بررسی معنایی افعال مرکب اندام‌بنیاد ازدیدگاه معناشناسی شناختی. ششمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی.
صادقى، علی‌اشرف؛ زندى مقدّم، زهرا (۱۳۹۴). فرهنگ املایى خط فارسى. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسى.
عظیم‌دخت، ذلیخا؛ رفیعی، عادل (1398). واژه‌های مرکب مختوم به ستاک حال «پز» با مفهوم عامل‌محور ازمنظر صرف ساختی. پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی، 9(17)، 19-45.
عموزاده، محمد؛ بهرامی، فاطمه (1390). ساخت افعال سبک براساس زبانشناسی شناختی. جستارهای زبانی، ۳(۴)، ۱۶۹-191.
کریمی‌دوستان، غلامحسین؛ اسحاقی، مهدیه (1399). سبک‌سازی نظام‌مند فعل در زبان فارسی. پژوهش‌های زبانشناسی، 11(2)، 157-186.
کشانی، خسرو (1372). فرهنگ فارسی زانسو. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
گندمکار، راحله (1388). بررسی معنایی افعال مرکب اندام‌بنیاد در زبان فارسی: رویکردی شناختی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی.
گندمکار، راحله (1390). بررسی معنایی افعال مرکبِ اندام‌بنیاد در زبان فارسی: رویکردی شناختی. زبان و زبانشناسی، 7(14)، 98-112.
لازار، ژیلبر (۱۳۹۳). دستور زبان فارسی معاصر. جلد 3. مترجم: مهستی بحرینی. تهران: هرمس.
محمدی فشارکی، محسن؛ قیومیان محمدی، فاطمه (1396). نقطه‌گذاری، نگاره‌‌ها و نشانه‌‌ها در نسخة خطی ترجمه فارسی تورات (747 هـ.ق.). نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی، 1(2)، 29-56.
مشکوه‌الدینی، مهدی (۱۳۷۰). دستور زبان فارسی برپایۀ نظریۀ گشتاری. جلد 2. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
منصوری، مهرزاد (1392). فعل سبک در افعال مرکب فارسی. مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران، 1(1)، 77-104.
موسوی، سیّد حمزه؛ عموزاده، محمد؛ رضایی، والی (1394). بررسی واژۀ «دیدن» براساس معنی‌شناسی قالبی. دوماهنامه جستارهای زبانی، 6(7) ، 219-236.
ناتل خانلری، پرویز (۱۳۹۲). دستور زبان فارسی. چاپ ۲۶. تهران: توس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 123 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 136 |
||