آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,189 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,855 |
نگاهی دوباره به «مزمار» و «نی» در شعر خاقانی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 2، دوره 5، شماره 3، آذر 1403، صفحه 23-34 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.9648.1197 | ||
| نویسنده | ||
| بهداد بیرانوند* | ||
| دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| خاقانی شاعر توصیف‌های دقیق، نکته‌های دیریاب و تصایر زیبا است. دادن شرح دقیقی از ابیات او به‌دلیل درهم‌آمیختن شعرش با انواع علوم قدیمی مانند طب، نجوم، قرآن، حدیث، فنون بلاغت و... دشوار می‌نماید. با وجود تلاش ارزشمند شارحان، دشواری بعضی از ابیات او هنوز پا برجاست؛ زیرا لطائف شعر او مشحون به استعارات نو و کنایات بعید است که گره آن‌ها به‌آسانی باز نمی‌شود. موسیقی به‌عنوان یکی از علوم قدیمی، مورد توجه ویژۀ خاقانی بوده و شعر او پر از اصطلاحات و تعبیرات موسیقی است. بررسی دقیق‌تر موسیقی و متعلقات آن در شعر او می‌تواند راهگشای شرح برخی از ابیات باشد. ازآنجاکه موسیقی مورد استفاده در گذشته، موسیقی زنده بوده و شنوندگان، نوازندگان و سازهایشان را هم می‌دیده‌اند؛ طبیعتاً توجه به خصوصیات این سازها بیشتر از امروز بوده و شاعران می‌توانسته‌اند، بسیاری از مضامین شعرشان را با استفاده از خصوصیات همین سازها بسازند. مزمار» و «نی» از جمله سازهایی هستند که در شعر خاقانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند و شارحان، به‌دلیل عدم آشنایی جدی با موسیقی، این سازها را یکی گرفته‌اند و تفاوتی میان آن‌ها قائل نشده‌اند. مزمار با توجه به جغرافیای ایران و نیز قرائنی که در شعر خاقانی هست، معنای دیگری هم دارد که می‌توان با بررسی بیشتر به آن پی برد. بر این اساس در این مقاله، با نگاهی دوباره به نی و مزمار و با استفاده از عوامل درون‌متنی و برون‌متنی، به دو نکته در شعر خاقانی پرداخته خواهد شد و معنایی دقیق برای ابیات موردنظر ارائه خواهد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شرح بیت؛ خاقانی؛ نی؛ بالابان؛ مزمار | ||
| مراجع | ||
|
استعلامی، محمد (1387). نقد و شرح قصاید خاقانی. چاپ اول، تهران: زوار.
برزگر خالقی، محمدرضا (1398). شرح دیوان خاقانی. جلد سوم، چاپ اول، تهران: زوار.
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1389). تاریخ بیهقی. به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ چهاردهم، تهران: مهتاب.
پیری، محمد و فاطمه چنانی (1395). «موسیقی و سازهای آن در اشعار خاقانی». اولین همایش ملی یافته‌های نوین در علوم انسانی و امنیت اجتماعی، تهران.
ترکی، محمدرضا (1395). نقد صیرفیان. چاپ اول، تهران: سخن.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل علی بن نجار (1399). دیوان خاقانی شروانی، به کوشش ضیاءالدین سجادی، چاپ دوازدهم، تهران: زوار.
دهخدا، علی‌اکبر (1372). لغتنامه، چاپ اول، تهران: اطلاعات.
ستایشگر، مهدی (1375). واژه نامة موسیقی ایران زمین. چاپ اول، تهران: اطلاعات.
سجادی، سید ضیاءالدین (1393). فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات، چاپ چهارم، تهران: زوار.
سعدی، مصلح‌الدین عبدالله (1386). کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، چاپ چهاردهم، تهران: امیرکبیر.
سیدهندی، محمود (1397)، «تدقیق در بعضی اصطلاحات موسیقی در شعر خاقانی». مطالعات زبان و ادبیات غنایی، دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد، شمارة 29، 54-45.
فاضلی، فیروز، مجید ایرا‌ن‌نژاد نجف‌آبادی (1393). «عدم آشنایی خاقانی با موسیقی سنتی». مطالعات زبان و ادبیات غنایی دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد، شمارة یازدهم، 58-49.
فرخی سیستانی (1371). دیوان فرخی. به کوشش محمد دبیر سیاقی، چاپ اول، تهران: زوار.
قرهبگلو، سعیدالله (1395). ساقی به یاد آر، چاپ اول، تبریز: آیدین و یانار.
کزازی، میرجلال‌الدین (1387). گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، چاپ ششم، تهران: مرکز.
گرامی سارا و محمدحسین کرمی (1396). «بررسی شیوه‌های تصویرگری با سازها و موسیقی در قصاید خاقانی» مجلۀ زیبایی‌شناسی ادبی دانشگاه آزاد، شماره 34، صص 115-91.
ماهیار، عباس (1389). گزیده اشعار خاقانی، چاپ اول، تهران: قطره.
منصوری، پرویز (1390). سازشناسی، چاپ اول، تهران: زوار.
موسوی سیرجانی، سهیلا (1381). «سنایی طوطی و بوتیمار»، مجله دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، شماره 30-31، 443 – 462. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 213 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 26 |
||