آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,185 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,841 |
تأملی در معنای یک کنایه با تکیه بر بیتی از حافظ | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 4، شماره 4، دی 1402، صفحه 49-66 اصل مقاله (1.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.9900.1212 | ||
| نویسنده | ||
| نجمه دری* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مسألۀ اصلی این پژوهش تأمل و تعمق در معنای عبارت «جامه/پیرهن/پیراهن‌دریدن در نیکنامی» است که در دو بیت از دیوان حافظ صراحتاً بدان اشاره شده است و شارحان اغلب آن را مبهم دانسته اند. در اینجا با بررسی پیشینۀ این عبارت در شعر شاعران پیش از حافظ و بررسی ادامۀ حضور آن در شعر سخنوران پس از وی، ابیات مرتبط را با هم تطبیق داده و با عنایت به ساحت چندبعدی اندیشۀ حافظ که شگرد ادبی بارز و متعالی در شعر اوست، به بررسی ابعاد مختلف معنایی این عبارت پرداختهایم. به‌زعم ما، این عبارت به ماجرای دریده‌شدن پیراهن حضرت یوسف که در قرآن نیز آمده است اشاره دارد؛ چراکه در این داستان قرآنی و اساطیری نحوۀ دریده‌شدن پیراهن، برهان بیگناهی و نیکنامی یوسف بوده است. علاوه برآن ازآنجاکه با بهره گیری از آرایۀ ایهام تناسب معنای دور و نزدیک همزمان موردتوجه بوده است، جامه‌دریدن از شوق در سماع و بیخودی نیز در کنار پیراهن یوسف به ذهن متبادر میشود که ارتباط مستقیم با قید نیکنامی ندارد. شرحهای موجود و معتبر از اشعار حافظ و اشارات حافظپژوهان در این پژوهش و در ذیل ابیات موردنظر مطالعه و بررسی شده اند و نتایج حاصل به شیوه توصیفی- تحلیلی و برمبنای مطالعات کتابخانهای مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حافظ؛ حافظپژوهی؛ حافظشناسی؛ جامه دریدن؛ یوسف و زلیخا؛ غزل سبک عراقی | ||
| مراجع | ||
|
استعلامی، محمد (1383)، درس حافظ، نقد و شرح غزلهای حافظ، تهران: زوار.
برزگر خالقی، محمدرضا (1389)، شاخه نبات حافظ، تهران: زوار.
جامی، عبدالرحمن (1378)، هفت‌اورنگ، گروه مصححان، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.
جاوید، هاشم (1377)، حافظ جاوید (شرح دشواریهای ابیات و غزلیات دیوان حافظ)، تهران: فروزان روز.
جمال‌زاده محمدعلی (1379)، آشنایی با حافظ، به‌کوشش علی دهباشی، تهران: سخن.
حافظ شیرازی، خواجه شمسالدین محمد (1320)، دیوان حافظ، به تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
حمیدیان، سعید (1392)، شرح شوق، ج 4، تهران: قطره.
خرمشاهی، بهاءالدین (١٣٨٣)، حافظنامه، دوجلدی، چ چهاردهم، تهران: علمی و فرهنگی.
خطیبرهبر، خلیل (1383)، دیوان اشعار حافظ، تهران: صفیعلیشاه.
خلخالی، عبدالرحیم (1366)، حافظنامه، تهران: هیرمند.
ذوالنور، رحیم (1372)، در جستجوی حافظ، تهران: زوار.
رجایی بخارایی، احمدعلی (1375)، فرهنگ اشعار حافظ، چ هشتم، تهران: علمی.
رودکی، جعفر بن محمد (1373)، دیوان رودکی سمرقندی، تصحیح سعید نفیسی، تهران: نگاه.
زرینکوب، عبدالحسین (1393)، سیری در شعر فارسی، تهران: سخن.
سلمان ساوجی، سلمان بن محمد (1371)، دیوان اشعار، تصحیح ابوالقاسم حالت، تهران: سلسله نشریات ما.
سودی بسنوی، محمد (1370)، شرح سودی بر حافظ، ترجمۀ عصمت ستارزاده، چ ششم، تهران: زرین- نگاه.
شمیسا، سیروس (1370)، سیر غزل در شعر فارسی، چ سوم، تهران: فردوسی.
صاعدی، عبدالعظیم (1359)، با حافظ تا کهکشان عرفان و اخلاق، تهران: نور فاطمه.
صائب تبریزی، محمدعلی بن عبدالرحیم (1365)، دیوان اشعار، هفت‌جلدی، تصحیح محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
صدر حاج سید جوادی، حسن (1332)، مقایسۀ سعدی و حافظ از نظر غزل‌سرایی و سبک، تهران: چاپ نسور.
عطار نیشابوری، م‍ح‍م‍دب‍ن اب‍راه‍ی‍م (2535)، خسرونامه، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: زوار.
کمال خجندی، مسعود (1371)، دیوان اشعار تصحیح احمد کرمی، تهران: سلسله نشریات ما.
فراهانی، ابوالحسن، (1363)، دیوان اشعار، به اهتمام رضا عبداللهی، طاهری.
فرشادمهر، ناهید (1388)، شرح دیوان اشعار حافظ، تهران: گنجینه.
فرشیدورد، خسرو (1375)، نقشآفرینیهای حافظ تحلیل زیباییشناسی و زبانشناختی اشعار حافظ، تهران: صفیعلیشاه.
نظامی، الیاس بن یوسف (1313)، خمسۀ نظامی، به تصحیح وحید دستجردی، تهران: مطبعه تهران.
نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر (1327)، چهارمقاله تصحیح محمد قزوینی، به‌کوشش محمد معین، تهران: ارغوان.
مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (1378)، دیوان شمس، تصحیح بدیعالزمان فروزان‌تر، تهران: امیرکبیر.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1382)، کشفالاسرار و عده الابرار، ده‌جلدی، تصحیح علیاصغر حکمت، چ هفتم، تهران: امیرکبیر.
همام تبریزی، محمد بن ف‍ری‍دون (1351)، دیوان همام تبریزی، تصحیح رشید عیوضی تبریز: دانشگاه تبریز.
یوسفی، حسینعلی (1381)، شرح دیوان حافظ، تهران: روزگار. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 149 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 204 |
||