آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,171 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,834 |
کاربردی‌شدگی و دستوری‌شدگی گفتمان‌نمای «یعنی» در زبان فارسی | ||
| مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران | ||
| دوره 12، شماره 2، تیر 1403، صفحه 37-58 اصل مقاله (1.31 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jlw.2024.10006.1739 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا خرمایی* 1؛ سیده مرضیه عباسی2؛ امیرسعید مولودی3 | ||
| 1دانشیار زبانشناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| 2دانش‌آموخته دکتری زبانشناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| 3استادیار زبانشناسی، بخش زبان‌های خارجی و زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر، مطالعه‌ای درزمانی و داده‌بنیاد است که با هدفِ بررسی انواع معانی کاربردشناختیِ گفتمان‌نمای «یعنی» در سطح دستور معترضه (موقعیت گفتمان) و سیرِ تحول این معانی در گذر زمان (از سدة چهارم تا چهاردهم ه. ق.) انجام شده است. مبنای انجام این پژوهش، دیدگاه تراگوت و داشر (2002) درباره طیفِ ذهنی‌شدگیِ «معنای غیرذهنی> ذهنی> بیناذهنی» است. برای گردآوری داده‌ها، پس از انتخاب دو اثر ادبی از هریک از سده‌های نام‌برده، همه موارد وقوعِ «یعنی» از این متون به‌صورت دستی استخراج شد تا داده‌های به‌دست‌آمده، در چارچوب موردنظر تحلیل و بررسی شود. داده‌های پژوهش نشان می‌دهد که گفتمان‌نمای «یعنی» در سطح دستور معترضه، معانی کاربردشناختیِ جدیدی همچون معانی متنی، ذهنی و بیناذهنی کسب می‌کند و از معنای گزاره‌ایِ خود فاصله می‌گیرد. این موضوع دال بر این است که این گفتمان‌نما پس از کاربردی‌شدگی و انتقال به سطح دستور معترضه، از رهگذر دستوری‌شدن، معانی جدیدی می‌یابد و هرچه بیشتر از معنای گزاره‌ایِ اولیة خود فاصله می‌گیرد و دستوری و دستوری‌تر می‌شود. به‌علاوه، کسب معانی جدید ترتیب خاصی دارد؛ به این صورت که ابتدا معانی متنی سپس معانی ذهنی و درنهایت، معانی بیناذهنی پدید می‌آیند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کاربردی‌شدگی؛ دستوری‌شدگی؛ دستور معترضه؛ گفنمان‌نمای «یعنی»؛ معنای متنی؛ معنای ذهنی؛ معنای بیناذهنی | ||
| مراجع | ||
|
ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق) (1363). اسرارالتوحید. تهران: علمیه اسلامیه.
ابن بلخی (1385). فارسنامه. به‌تصحیح گای لیسترانج؛ رینولد آلن نیکلسون. تهران: اساطیر.
استرآبادی، محمدمهدی بن محمدنصیر (1390). تاریخ جهانگشای نادری. به‌تصحیح میترا مهرآبادی. تهران: دنیای کتاب.
بلعمی، ابوعلی (1353). تاریخ بلعمی. به‌تصحیح محمدتقی بهار. تابش.
بهبهانی، علی‌نقی بن احمد (1377). عیار دانش. به‌تصحیح سید علی موسوی بهبهانی. تهران: بنیان.
بیغمی، محمد (1339). داراب‌نامه. به‌تصحیح ذبیح‌الله صفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
تسوجی تبریزی، عبدالطیف (1383). هزار و یک شب. تهران: هرمس.
ذوقدارمقدم، رضا؛ دبیرمقدم، محمد (1381). مقایسة نقش‌نمای «but» در زبان انگلیسی با نقش‌نمای «اما» در زبان فارسی. نشریة پژوهش ادبیات معاصر جهان، 7(12)، 55-76.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1379). تاریخ در ترازو. تهران: امیرکبیر.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1361). گلستان. به‌اهتمام محمّدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.
شاملو، ولیقلی بن داودقلی (1371). قصص الخاقانی. به‌تصحیح سیدحسن سادات ناصری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
شوشتری، نورالله (1377). مجالس‌المؤمنین. تهران: اسلامیّه.
طبری، محمد بن جریر (1344). ترجمة تفسیر طبری. به‌تصحیح حبیب یغمائی. تهران: توس.
عباسی، سیده مرضیه؛ خرمایی، علیرضا؛ مولودی، امیرسعید (1400). بررسی تاریخی شکل‌گیری گفتمان‌نمای «یعنی» در زبان فارسی براساس چارچوب کاربردی‌شدگی هاینه. مجلة زبانشناسی و گویش‌های خراسان، 13(1)، 213-247.
عموزاده، محمد؛ نورا، اعظم (1393). دستوری‌شدن تسلسلی عبارت «یعنی» ازمنظر دستور گفتـمان. نشـریة پژوهش‌های زبانی، 5(1)، 75-94.
عنصرالمعالی، کیکاوس (1312). قابوس‌نامه. به‌قلم سعید نفیسی. تهران: مجلس
عوفی، سدیدالدین محمد (1324). جوامع‌الحکایات و لوامع‌الروایات. به‌کوشش محمدتقی بهار. وزارت فرهنگ.
غزالی طوسی، محمد (1380). کیمیای سعادت. به‌کوشش حسین خدیو جم. تهران: علمی و فرهنگی.
فراهی، میرزا برخوردار (1326). محبوب‌القلوب مشهور به شمسه و قهقهه. کتابخانه بارانی (چاپ رنگین).
کاشفی، حسین بن علی (1379). روضه‌الشهداء. به‌تصحیح عبدالرحیم عقیقی بخشی. قم: نوید اسلام.
مقدم‌کیا، رضا (1383). «بعد» نقش‌نمای گفتمان در زبان فارسی. نشریة نامة فرهنگستان، 6(3 (پیاپی 23)، 81-98.
مراغه‌ای، زین‌العابدین (1323). سیاحت‌نامة ابراهیم‌بیگ. فردوسی.
مستوفی قزوینی، حمدالله (1339). تاریخ گزیده. به‌تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
نخشبی، ضیاء‌الدین (1372). طوطی‌نامه. به‌تصحیح فتح‌الله مجتبائی و غلام‌علی آریا. تهران: منوچهری.
نصرآبادی اصفهانی، میرزا محمدطاهر (1317). تذکره نصرآبادی. تهران: ارمغان.
نغزگوی کهن، مهرداد (1398). تغییر نقش دستوری واژه «تازه» در زبان فارسی. نشریه نامه فرهنگستان، 17(3 (پیاپی 67))، 41-59.
نغزگوی کهن، مهرداد؛ مشکین‌فام، مهرداد (1398). از دستوری‌زدایی تا کاربردی‌شدگی سیر تحول کلمة نقشی «پس» در فارسی. نشریه فرهنگ‌نویسی (ویژ‌ه‌نامه فرهنگستان)، (14)، 74-100.
نورا، اعظم (1394). بررسی چندنقشی‌بودن هم‌زمانی نقش‌نمای گفتمانی «حالا» ازمنظر (بین)ذهنی‌شدگی. پژوهش‌های زبانی، 6(2)، 121-140.
یوسفی، غلامحسین (1357). دیداری با اهل قلم. مشهد: دانشگاه فردوسی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 169 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 177 |
||