آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,161 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,825 |
بررسی تحلیلی-تطبیقی مقولۀ «سفر» و «سلوک» در ادبیات داستانی: تمرکز بر آثار احمد غزالی و صمد بهرنگی | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 47، فروردین 1403، صفحه 1-24 اصل مقاله (1.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2022.6630.1371 | ||
| نویسنده | ||
| محمود افروز* | ||
| استادیار مطالعات ترجمه، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در ادبیات جهان، پرداختن به سفر قهرمان جایگاه ویژه‌ای دارد. جذّابیت این مقوله چنان است که آثار فاخری هم در ادبیات کودک و هم بزرگسال بدان اختصاص یافته است. داستان ماهیسیاه کوچولو به قلم صمد بهرنگی با زبانی تمثیلی و البته شیرین و کودکانه، به سفر قهرمان داستان و مراحل گذر وی از موانع و چالشهای گوناگون پرداخته است. نگارش چنین آثار عمیقی برای کودکان که باوجود برخورداری از زبانی کودکانه، ریشه در مفاهیم ژرف عرفانی دارد، می‌تواند تأثیرات تربیتی بسیار شگرفی بر نسل جدید بگذارد. از سفر معنوی یا عرفانی در ادبیات بزرگسال، غالباً با نام سلوک یاد می‌شود. هدف از جستار حاضر بررسی تطبیقی مراحل سفر ماهیسیاه با مقامات سلوک مرغان در رسالة‌الطیور احمد غزالی است. هرچند در هیچ‌یک از این دو اثر به تفکیک نامی برای مراحل سفر ذکر نشده؛ ولی در منطق‌الطیر عطار که اثری اقتباسی از رسالة‌الطیور است، از این منازل به وادی‌های سلوک تعبیر شده و به ترتیب شامل «طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، فقر و فنا» است. یافته‌های مقاله حاکی از تطبیق تمام مقامات یادشده با مراحل سفر ماهیسیاه است. یکی از دلایل این شباهت را می‌توان اختصاص این آثار به حوزه ادبیات عرفانی و پرداختن آنها به مقوله مشترک «سفر عرفانی» دانست. همچنین، از روح مشترک بشری در به تحریر در آمدن آثار عرفانی تطبیق‌پذیر و یا حتی از تأثیر ناخودآگاه نویسندۀ معاصر از نویسندۀ کلاسیک نیز نمی‌توان به‌سادگی گذشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادبیات داستانی؛ سفر و سلوک؛ صمد بهرنگی؛ عطار؛ احمد غزالی | ||
| مراجع | ||
|
آتشی، لاله. (1396) «در کشاکش عشق و تنهایی؛ کندوکاوی در پیچ‌وخم‌های سفرهای کرگدن فریبا کلهر». مطالعات ادبیات کودک، 8 (2)، 1-30.
ابراهیم‌پور نمین، محمد؛ اکرمی، میرجلیل. (1396) «حماسۀ عرفانی؛ از فرضیه تا واقعیت». نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، 70 (236)، 1-40.
اصغری، علی؛ عبیدی‌نیا، محمدامیر؛ طلوعی آذر، عبدالله. (1398) «تبارشناسی ماهیسیاه کوچولو در متون نثر فنی داستانی و تحلیل نمادهای آن». متن پژوهی ادبی، 23 (80)، 175-202.
افروز، محمود. (1396). بررسی تطبیقی مراحل سفر معنوی در آثار عطار و امانوئل اشمیت. فصلنامۀ پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، 5 (1)، 1-14.
افروز، محمود. (1400الف) «مطالعۀ فراتحلیلی- تطبیقی «سلوک» در ادبیات ایران و جهان». نشریۀ ادبیات تطبیقی. 13 (24)، 1-37.
افروز، محمود. (1400ب) «بررسی تطبیقی سفر اسطوره‌ای قهرمان در ادبیّات داستانی کودکان بر اساس مدل کارول پیرسون و هیو کی مار». پژوهشنامۀ ادبیات داستانی، آمادۀ انتشار.
افروز، محمود. (1400ج) «تحلیل تطبیقی مراحل سفر اسطوره‌ای قهرمان (برمبنای الگوی پیرسون- مار) و مقامات سفر عرفانی سالک (برپایۀ الگوی عطار) در ادبیّات انگلیسی». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، آمادۀ انتشار.
بهرنگی، صمد. (1347) ماهیسیاه کوچولو. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ذبیحی، رحمان؛ پیکانی، پروین. (1395) «تحلیل کهن‌الگوی سفر قهرمان در داراب‌نامه طرسوسی براساس الگوی جوزف کمپبل». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، 12 (45)، 91-118.
زارعی، فخری؛ صفری، جهانگیر. (1398) «تحلیل محتوا و فرم داستان به کی سلام کنم با رویکرد جامعه شناختی». پژوهشنامه ادبیات داستانی، 8 (1)، 23-48.
عباسی، سکینه؛ میرابوطالبی، معصومه. (1398) «کارکرد «سفر» در داستان‌های فانتاستیک ایرانی بر اساس رمان کنسرو غول». مطالعات ادبیات کودک، 10 (1)، 79-100.
عبداله‌زاده برزو، راحله؛ ریحانی، محمد. (1398) «نقد کهن الگویی سفر قهرمان در داستان ماهیسیاه کوچولو بر اساس نظریه کمپبل و پیرسن». مطالعات ادبیات کودک، 10 (1)، 101-122.
عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم. (1374) منطق‌الطیر. تصحیح حمید حمید. تهران: سنا.
فدوی، صبا. (1396) «منازل عرفانی در رسالة‌الطیر احمد غزالی». عرفانیات در ادب فارسی، 8 (31)، 90-109.
کاظمی زهرانی، مرضیه؛ ملک ثابت، مهدی؛ جلالی پندری، یدالله. (1396) «چهرۀ ساقی در غزل شاعران عارف دورۀ قاجار». مطالعات زبان و ادبیات غنایی، 6 (23)، 59-82..
کلهر، فریبا. (1389) همسفر کوچک. تهران: امیرکبیر.
کمپبل، جوزف. (1384) قهرمان هزار چهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. مشهد: گلآفتاب.
کوپا، فاطمه. (1390) «بررسی تطبیقی روایت‌پردازی در رسالة‌الطیر غزالی و منطق‌الطیر عطار». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، 2 (3)، 1-23.
مجاهد، احمد. (1376) مجموعه آثار فارسی احمد غزالی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نورایی، الیاس؛ اسدیان، مریم. (1395) بازتاب رسالۀ تمثیلی قصه الغربة الغربیة و جغرافیای مثالی سهروردی در مثنوی مولوی». فصلنامه ادبیات عرانی و اسطوره‌شناختی. 12 (44)، 293-335.
نورایی، الیاس؛ امامی، علی‌اکبر. (1398) «نقد ساختاری، نشانه‌شناختی و ریخت‌شناسانه داستان دخیل عشق مریم بصیری». پژوهشنامه ادبیات داستانی. 8 (4)، 93-109.
واثقی خوندابی، داود؛ ملک ثابت، مهدی؛ کهدویی، محمدکاظم. (1399) «بررسی سلوک عرفانی در مثنوی مولوی و مثنوی‌های سلطان ولد». پژوهشنامه ادب غنایی.
ولی‌پور، عبداله؛ همتی، رقیه. (1396) «در جستجوی کمال مطلوب؛ بررسی تطبیقی ماهی سیاه کوچولو نوشتۀ صمد بهرنگی با جاناتان مرغ دریایی، اثر ریچارد باخ». مطالعات ادبیات کودک، 8 (2)، 161-178.
یعقوبی جنبه‌سرایی، پارسا. (1399) «حکایت ماهیان و آبگیر از کلیله و دمنه تا ماهی سیاه کوچولو: الگوهای معرفتی و جایگیری سوژه‌ها». جستارهای زبانی، 11 (1)، 219-248. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 206 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 302 |
||