آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 393 |
| تعداد مقالات | 3,094 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,831,485 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,983,996 |
نقد و تحلیل ابیات عربی وسائل الرسائل و دلائل الفضائل | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 7، دوره 5، شماره 4، دی 1403، صفحه 151-180 اصل مقاله (522.21 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.10412.1246 | ||
| نویسنده | ||
| محمدرضا نجاریان* | ||
| استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه یزد، یزد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| وسائل الرّسائل و دلائل الفضائل از شاهکارهای نثر قرن هفتم هجری قمری (دورۀ سلجوقی) و از جمله منشآتی است که نورالدین، منشی جلال‌الدین خوارزمشاه به شیوهای استادانه در ادب ترسل نگارشکرده است. این کتاب گنجینهای از شواهد ادبی و قراین اوضاع اجتماعی و تاریخی آن زمان است. نورالدّین منشی بر لغت و ادب عرب احاطه داشته که شرط لازم منصب دبیری آن زمان بوده است. سبک این اثر، فنی و حاوی آیات و ابیات عربی و ضرب‌المثل‌های عربی با تبحّر خاص است. بعضی از اشعار به واقعهای تاریخی مربوط میشود که نویسنده برای تأیید مدّعا می‌آورد و برخی برای پند و اندرز ذکرشده است. منشی از ادوار مختلف ادبیات عرب (جاهلی، مخضرم، اموی و عباسی) شعر شصت شاعر عرب، به‌خصوص ابوالعلاء معرّی را آورده است. مترجم و مصحح کتاب، رضا سمیعزاده شاعر بسیاری از ابیات را مشخص کرده است، ولی در مواردی، استناد بعضی از اشعار به سراینده نادرست مینماید و پارهای از اشعار با دیوان متفاوت است. در این مقاله سعی بر این است تا ابیات عربی با ترجمه بر اساس دوره‌های تاریخ ادبیات عرب دسته‌بندی شود و ضمن تعیین جایگاه دستوری-بلاغی و محتوایی اشعار عربی، اطلاعات تاریخی-فرهنگی موجود در آنها مورد واکاوی قرار گیرد. ضمناً ابهام‌ها، خطاها و سهوهای موجود، چه در شعر و شاعر آن، چه در ترجمۀ فارسی تحلیل گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| وسائل الرّسائل و دلائل الفضائل؛ نورالدین منشی؛ نظم عربی؛ نثر فارسی قرن هفتم؛ دورۀ سلجوقی | ||
| مراجع | ||
|
قرآنکریم
ابن درید (1415ه.). دیوان. شرح و مقصورته للخطیب التبریزی، دارالکتاب العربی، الطبعة الاولی.
ابن رومی (1415ه.). دیوان. شرح الاستاذ احمد حسن بسج، بیروت- لبنان، دارالکتب العلمیة.
ابن سعد، محمد (١٤١٠ ه.). الطبقات الکبرى. دراسة وتحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار صادر.
ابن معتز (1415ه.)، دیوان، شرحه مجید طراد، دارالکتاب العربی، الطبعة الاولی.
ابن یعیش (1960م.). شرح المفصل. جزء 2، مصر، الطباعه المنیریه.
ابوالعلاء المعرّی (1410ه). سقط الزنّد. شرحه احمد شمس الدین، بیروت-لبنان، دارالکتب العلمیة.
ابوالفتح البستی (1980م). حیاته و شعره. الدکتور محمّد مرسی الخولی، دارالاندلس للطباعة، الطبعة الاولی.
ابو تمام (1981م.). دیوان. شروحه و اکملها ایلیا الحاوی، بیروت، الشرکة العالمیة لکتاب، دارالکتاب اللبنانی.
ابی الفرج الاصفهانی (1411ه.). الاغانی 25جزء شرحه. الاستاذ سمیر جابر، دارالفکر للطباعة، الطبعة الاولی.
الابیوردی، ابی المظفر (1317ه.). دیوان. تحقیق عبد الباسط الأنسی، لبنان، المطبعة العثمانیة.
البحتری (1407ه.)، دیوان، شرحه دکتور یوسف الشیخ محمّد، بیروت- لبنان، دارالکتب العلمیة.
التهامی، علی بن محمّد (1986م.). دیوان شرح و تحقیق الدکتور علی نجیب عطوی، بیروت- لبنان، مکتبة الهلال.
التونجی، محمّد (1994م.). «الباخرزی (علی بن الحسن) حیاته و شعره و دیوانه»، بیروت، دار صادر.
الجاحظ، عمروبن بحر، الحیوان، شرح عبد السلام محمّد هارون داراحیاء التراث العربی، بیروت- لبنان، بی تا، 7جلد.
الحمدانی، ابی فراس (1406ه.). دیوان، شرح و تقدیم عباس عبد الساتر، بیروت- لبنان، دارالکتب العلمیه، الطبعة الثانیه.
الحموی، یاقوت (1996م.). معجم الادبا. بیروت-لبنان، دار احیاء التراث العربی.
دامادی، سید محمد (1371). مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی، دانشگاه تهران.
دهخدا، علیاکبر (1363). امثال و حکم، چاپ ششم، امیرکبیر.
دیلمی، مهیار (1420ه.). دیوان، شرحه و ضبط احمد نسیم، بیروت –لبنان، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، الطبعة الاولی.
ذی رمة (1415ه.). دیوان، قدم له و شرحه احمد حسن بسج، بیروت- لبنان، دارالکتب العلمیة.
الرّاغب الاصبهانی، حسین بن محمّد (1416ه.). محاضرات الادبا و محاورات الشعراء و البلغاء، مکتبة الحیدریة.
رسولی، رقیه (1382). «رسائل الرسائل و دلائل الفضائل». آینۀ میراث، ش 21، 1-4.
زمخشری (1998م.). الکشاف. بیروت، منشورات البلاغة، ج 2.
السری الرفاء (1996م.). دیوان. شرح کرم البستانی، مراجعة ناهد جعفر، بیروت، دارصادر.
الشریف الرضی (1406ه.). دیوان. وزارة الارشاد الاسلامی، ایران.
صریع الغوانی (1376ه.). دیوان. شرح مسلم بن الولید الانصاری، قا‌هره، دارالمعا‌رف.
طغرایی، الحسین بن علی (1972م.). دیوان. تحقیق الدکتور علی جواد الطاهر و الدکتور یحیی الجبّوری، بغداد.
عارفی، هادی (1394). «بررسی جایگاه منشآت و منشآت نویسی در ایران تا پایان قرن هشتم هجری»، فصلنامۀ تاریخ نو، شمارۀ 12، 1-24.
العماد الأصبهانی (1971م.). خریدة القصر وجریدة العصر. جلد2، تحقیق: آذرتاش آذرنوش، الدار التونسیة.
المتنبی، ابی الطیب (1397). دیوان. شرح ابی البقاء العکبری، بیروت- لبنان، دارالمعرفة.
مینوی، مجتبی (1344). «نورالدین وحید»، شمارۀ نهم، سال دوم، 15- 24.
نمردندشی، حسن (1986م.). معجم الابیات الشهیرة. طرابلس-لبنان، جرّوس برس. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 203 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 32 |
||