آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,226 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,889 |
نقد و تحلیل کارکرد مفاهیم و مصطلحات صوفیه در دیوان نزاری قهستانی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 3، دوره 5، شماره 2، تیر 1403، صفحه 35-61 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.10534.1251 | ||
| نویسندگان | ||
| منور جان1؛ صالح ادیبی* 2 | ||
| 11. دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران | ||
| چکیده | ||
| سعدالدّین بن شمس الدّین بن محمّد نزاری قهستانی، از شعرای نیمة دوّم سدة هفتم و آغاز قرن هشتم است. خانوادۀ نزاری از اسماعیلیانی بودند که از تهاجم مغول جان‌به‌دربردند. در دوره‌ای که او می‌زیست، حکومت الموتیان به‌وسیلۀ مغولان ازبین‌رفته‌بود و اسماعیلیّه به‌خاطر عقایدشان در سختی و تنگنا به‌سرمی‌بردند و تحتِ تعقیب و آزار قرارمی‌گرفتند. نزاری شاعر و کارگزار درباری دو حکومت دست‌نشاندة مغول، یعنی آل کُرت و مهربانی بود. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که نزاری الفاظ و مصطلحات صوفیه را به‌شیوه‌ای نمادین و با ظاهر صوفیانه و به‌منظور نشر افکار اسماعیلی به‌کارگرفته‌است یا آنکه عمیقاً تحتِ‌تأثیر افکار صوفیه قرارگرفته و شاعری صوفی محسوب‌می‌شود؟ حاصل تحقیق نشان‌می‌دهد نزاری به‌صورتِ تقیّه، برای حفظ جان خویش در زیر پوشش تصوف می‌زیست و برای آنکه مجال سخن و نشر عقیده داشته‌باشد به اصطلاحات عرفانی روی‌آورد، عرفان در آن روزگار، اندیشة رایج و مقبول بود. مراقبت دائمی نزاری در پنهان‌داشتن هویّت اسماعیلی خویش از حامیانش که ضدِاسماعیلی بودند، ناگزیر به‌گونه‌ای در آثارش انعکاس‌یافته‌است؛ بدین ترتیب که شاعر عقاید اسماعیلی خویش را به شیوه‌ای نمادین و یا تلویحی و به ظاهر با مفاهیم صوفیانه بیان‌کرده‌است. مقهور و متهم‌شدن نزاری در پایان کار نیز بیش از آنکه براثرِ حمایت از افراد اسماعیلی باشد به نوعی انعکاس اندیشه‌های اسماعیلی در اشعار اوست. خطوط فکری شاعر و تطابق آن با منابع اندیشة اسماعیلی آن دوره، همچنین نمایاندن هنر نزاری برای نشر پوشیده و بادوام عقیده، وجوه اشتراک و افتراق اندیشة او را با افکار صوفیانه نشان‌می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نزاری قهستانی؛ اسماعیلیه؛ مصطلحات عرفانی؛ تقیّه | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
آیتی، محمد حسین (1371)، بهارستان (در تاریخ و رجال قاینات و قهستان)، چاپ دوم، مشهد: دانشگاه فردوسی.
ابوجمال، نادیا (1382)، اسماعیلیان پس از مغول، ترجمه محمود رفیعی، چاپ اوّل، تهران: هیرمند.
بارادین، چنگیز.گ (1337)، «حکیم نزاری قهستانی»، فرهنگ ایران زمین، سال ششم، شمارۀ 10 - 11، صص178-203.
بای بوردی، چنگیز غلام علی (1370)، زندگی و آثار نزاری قهستانی، ترجمه مهناز صدری، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
بهنام‌فر، محمد (1393)، مجموعه مقالات همایش ملی نقد و تحلیل زندگی، شعر و اندیشه حکیم نزاری قهستانی، چاپ اول، بیرجند: چهار درخت.
حاجی آبادی، محمد (1401)، «بررسی عشق و جلوه‌های تمثیلی آن در غزل حکیم نزاری قهستانی»، فصلنامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، سال 14، شماره 54، 46-67.
حلّی، جمال الدّین (1370)، کشف المراد، ترجمه و شرح ابوالحسن شعرانی، چاپ ششم ، تهران: اسلامیّه.
دفتری، فرهاد (1386)، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، چاپ سوم، تهران: فرزان روز.
سجادی، سیّد جعفر (1373)، فرهنگ معارف اسلامی، چاپ سوم، تهران: کومش.
ﻃﺎﻫﺮی، ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺳﺎدات؛ چینی، ﻓﺮﯾﺒﺎ (1393)، «ﻣﻌﺮفی ﻧﺰاری ﻗﻬﺴﺘﺎنی و ﺑﺮرسی ﺳبکﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻏﺰﻟﯿﺎت وی»، ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣلی ﻧﻘﺪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ زﻧﺪگی، ﺷﻌﺮ و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی حکیم ﻧﺰاری ﻗﻬﺴﺘﺎنی، چاپ اول، ﺑﯿﺮﺟﻨﺪ: چهار درخت، صص 2149-2176.
طوسی، نصیرالدّین (1950)، روضة التسلیم، تصحیح و. ایوانف، بمبئی، بی نا.
فضایی، یوسف (1363)، پژوهشی در تاریخ و عقائد مذهب اسماعیلی و نهضت حسن صبّاح، چاپ اول، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطایی.
مجتهدزاده، علیرضا (1335)، تحقیق در شرح حال و آثار نزاری قهستانی، رسالۀ دکتری، دانشگاه تهران.
مجتهدزاده، علیرضا (1345)، «نزاری قهستانی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال دوم، شمارۀ 8، 298-315.
مسعود، جبران (1380)، لغت‌نامه الرائد، ترجمۀ رضا انزابی‌نژاد، چاپ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی.
مشکوة‌الدینی، عبدالمحسن (1354)، «روش تعلیم در ادیان ملی»، نشریه دانشکدۀ الهیّات و معارف اسلامی مشهد، سال پنجم، شماره 16 و 17، 319-288.
ناصر خسرو، ابومعین (1338)، خوان الاخوان، با مقدّمه و حواشی ع. قویم، تهران: کتابخانه بارانی.
ناصر خسرو، ابومعین (1348 الف)، زادالمسافرین، تصحیح محمد بذل الرحمان، تهران: کاویانی.
ناصر خسرو، ابومعین (1348ب)، وجه دین، تصحیح غلامرضا اعوانی، تهران: طهوری.
نزاری قهستانی، سعدالدین (1371)، دیوان اشعار، تصحیح مظاهر مصفا، چاپ اول، تهران: علمی.
هاجسن، مارشال (1383)، فرقۀ اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره‌ای، چاپ پنجم، تهران: علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 81 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 85 |
||