آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,188 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,852 |
تحلیل ساختار روایی منظومۀ جمال و جلال بر اساس الگوی ولادیمیر پراپ | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| مقاله 4، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 48، تیر 1403، صفحه 99-123 اصل مقاله (1.46 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2022.6947.1425 | ||
| نویسندگان | ||
| عیسی داراب پور1؛ علی گراوند* 2؛ حسن سلطانی کوهبنانی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. | ||
| 2استادیار، زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. | ||
| چکیده | ||
| یکی از شیوه‌های تحلیل ساختاری داستان، روش ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ است که بر پایۀ کنش شخصیّت‌ها بنا شده است. در این مقاله که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است، مطابق نظریۀ پراپ به تحلیل ریخت‌شناسی و ساختاری منظومۀ جمال و جلال اثر محمد نزل‌آبادی که یکی از آثار مهم و ناشناختۀ قرن نهم هجری است، پرداخته شده است. منظومۀ جمال و جلال، ورای ظاهر عاشقانه و روایی خود، سرشار از بن‌مایه‌های عامیانه، عیّاری، رمزی و عرفانی است که در میان منظومه‌های عاشقانۀ ادبیّات فارسی، ساختار متمایز و بی‌نظیری دارد. در بررسی و تحلیل ساختاری منظومه، مشخص شد که ساختار داستان به جهت کارکرد و شخصیّت، با الگوی پراپ تا حدودی مطابقت دارد؛ هر چند که در حرکت‌های نه‌گانۀ داستان، به سبب ساختار خاص قصّه، با عدم توالی و حذف و اضافۀ برخی از خویش‌کاری‌ها روبه‌رو هستیم. از میان شخصیّت‌های هفت‌گانۀ پراپ، برخی شخصیّت‌ها، به سبب شباهت کارکرد و به اقتضای داستان، با هم ادغام و یا حذف شده‌اند که آنان را می‌توان در چهار دستۀ قهرمان، شاهزاده‌خانم، یاریگر و شریر طبقه‌بندی کرد. برخی از این شخصیّت‌ها در بخش‌هایی از قصّه، خواه یا ناخواه در محدودۀ کارکرد شخصیّت دیگری وارد و باعث هم‌پوشانی می‌شوند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ریخت‌شناسی؛ تحلیل ساختاری؛ داستان رمزی عاشقانه؛ منظومۀ جمال و جلال؛ محمد نزل آبادی | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک. (1380) ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
اسکولز، رابرت. (1383) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات. ترجمۀ فرزانه طاهری. تهران: آگاه.
ایگلتون، تری. (1383) پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.
براهنی، رضا. (1368) قصّه نویسی. تهران: نشر البرز.
پراپ، ولادیمیر. (1396) ریخت‌شناسی قصّه‌های پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
پراپ، ولادیمیر. (1371) ریشه‌های تاریخی قصّه‌های پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
پگاه خدیش. (1391) ریخت‌شناسی افسانه‌های جادویی ایرانی. تهران: علمی و فرهنگی.
پورجوادی، نصرالله. (1383) «نقد و بررسی مثنوی جمال و جلال و سرایندۀ آن». مجلۀ آینۀ میراث، شمارۀ بیست‌وچهار، 9-1.
ذوالفقاری، حسن. (1385) «تأملی در مثنوی جمال و جلال». دانشگاه علوم اجتماعی و انسانی شیراز، شمارۀ سوم، 100-120.
ذوالفقاری، حسن. (1389) «ریخت‌شناسی افسانۀ عاشقانۀ گل بکاولی». فنون ادبی، شمارۀ اوّل، 49- 62.
ذوالفقاری، حسن. (1394) یکصد منظومۀ عاشقانۀ ادبیّات فارسی. تهران: انتشارات چرخ.
عدل‌پرور، لیلا؛ فرضی؛ حمیدرضا؛ دهقان، علی.(1394) «مقایسۀ ساختاری داستان‌های همای و همایون خواجو و سلامّان و ابسال جامی بر اساس نظریۀ ولادیمیر پراپ». زبان و ادب فارسی (نشریۀ سابق دانشکده ادبیّات دانشگاه تبریز)، شمارۀ مسلسل دویست و سی‌ودو، 151- 167.
فرضی، حمیدرضا؛ فخیمی فاریابی، فرناز. (1396) «ریخت‌شناسی منظومۀ گل و نوروز خواجوی کرمانی، بر اساس نظریۀ ولادیمیر پراپ». فنون ادبی، شمارۀ دو، 119-132.
فلاحی، صادق. (1388) رمز و تمثیل در منظومه‌های عاشقانۀ تمثیلی. رسالۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
گراوند، علی. ( 1388) بوطیقای قصّه در غزلیات شمس. تهران: معین و مرکز تحقیقات زبان و ادبیّات فارسی.
ناصری، فرشته. (1395) «تحلیل ریخت شناسی منظومۀ لیلی و مجنون نظامی بر اساس الگوهای ریخت‌شناسی پراپ». فصل‌نامۀ تخصصی تحلیل و نقد متون زبان و ادبیّات فارسی (دهخدا)، دورۀ هشتم، شمارۀ بیست‌وهشت، 167- 198.
میرصادقی، جمال. (1388) عناصر داستان. تهران: سخن.
میرهاشمی، سید مرتضی. (1394) «بازتاب اندیشۀ صوفیانه در داستان جمشید و خورشید». متن پژوهی ادبی، شماره شصت‌وشش، 153- 169.
نزل‌آبادی، محمد. (1382) مثنوی جمال و جلال. به تصحیح شکوفۀ قبادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 116 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 102 |
||