آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,170 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,831 |
بلاغت تکرار در غزل سعدی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 3، دوره 5، شماره 3، آذر 1403، صفحه 35-55 اصل مقاله (970.81 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2024.10323.1236 | ||
| نویسنده | ||
| سعید رحیمی | ||
| استادیار،گروه زبان و ادبیات فارسی، مرکز زبان‌ها و زبان‌شناسی، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تکرار یا تکریر یکی از ویژگی‌های کلام است که در سطوح گوناگون معنایی، نحوی، واژگانی و آوایی قابل بررسی است. تکرار گاه اسباب ابتذال سخن است و گاه موجب اعتلای آن؛ لذا صرف وجود تکرار مایۀ سستی یا قوت کلام نیست و بسته به عوامل گوناگون قابل نقد و سنجش است. در کتب بلاغی قدیم، تکرار بیشتر در علم معانی و کمتر در حوزۀ بدیع مطمح نظر بوده است. در پژوهش‌های امروزین به تکرار، به‌عنوان یک صناعت ویژه، جدا از آرایه‌هایی چون واج‌آرایی، جناس یا امثال آن، کمتر پرداخته شده است. درحالی‌که این ویژگی، یکی از عناصر سبک‌ساز در آثار برخی شاعران است. سعدی از جملۀ سخنورانی است که تکرار –به‌ویژه واژگانی- در سخن او عنصری برجسته است و نقش مهمی در سخن‌سرایی و بلاغت وی دارد؛ اما به‌طور بایسته به این وجه از سخن سعدی توجه نشده است. این تحقیق در پی آن است که به رموز هنری تکرار به‌عنوان یک صناعت ادبی در غزل سعدی بپردازد. بدین منظور، کیفیت تکرار واژه‌ها در غزل سعدی در قالب دوازده شیوه و شگرد دسته‌بندی شد. این دسته‌بندی نشان می‌دهد که سعدی با کاربرد ترفندهای دوازده‌گانة موردنظر این پژوهش، در 72 درصد از موارد تکرار بلاغی ساخته است و در 28 درصد موارد نیز تکرار ساده. همچنین عمدة تکرارهای او جزو مقولة دستوری اسم است و از آن میان «دل»، «سر» و «دوست» به‌ترتیب پربسامدترین آنها هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سعدی؛ غزل؛ تکرار؛ جناس؛ زبان | ||
| مراجع | ||
|
احمدی بیدگلی، بهیه؛ قاری، محمدرضا (1397). «بررسی ارزش تکرار از دیدگاه مکتب صورت‌گرایی». فنون ادبی، سال دهم، شمارۀ 4: 89- 104.
الجاحظ، عمر بن بحر (1413). البیان و التبیین. ج 1، بیروت: دارالمکتبه الهلال.
بارانی، محمد؛ نسیم بهار، علی‌اصغر (1391). «تکرار در معانی و زبان هنری غزلیات سعدی». پژوهشنامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال دهم شمارۀ 18 :29-50.
بنی‌طالبی، امین؛ فروزنده، مسعود (1396). «بررسی انواع تکرار و کارکردهای آن در ویس و رامین». فنون ادبی، سال نهم، شمارۀ 3: 27-42.
حسنی، حمید (1396). «طرد و عکس». دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستیِ اسماعیل سعادت، جلد 4، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی: 492- 495.
حمیدیان، سعید (۱۳۸۳). سعدی در غزل. تهران: قطره.
رادویانی، محمد ابن عمر (1949). ترجمان‌البلاغه. به‌اهتمام احمد آتش، استانبول: چاپخانۀ ابراهیم خروس.
رسول‌نیا، امیرحسین؛ حسن‌پور، مهوش (1395). «بازتاب تکرار در سروده‌های سعاد صباح و نادر نادرپور». ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 8 شمارۀ 15: 164-185.
سارلی، ناصرقلی (1390). «بلاغت خاص سعدی در غزل». سعدی‌شناسی، دفتر چهاردهم ویژۀ غزل.
سعدی، مصلح ابن عبدالله (1389). کلیات سعدی. به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
ضیف، شوقی (1397). تاریخ و تطور علوم بلاغت. ترجمۀ محمدرضا ترکی، تهران: سمت.
غلامرضایی، محمد (1386). «تکرار». دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، به سرپرستیِ اسماعیل سعادت. جلد 2. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی: 416-418.
قیس رازی، شمس‌الدین محمد (بی‌تا). المعجم فی معاییر اشعار العجم. به اهتمام محمد قزوینی، تهران: دانشگاه تهران.
کلاهچیان، فاطمه و زهرا نظری (1395). «کارکرد معنایی و زیباشناختی تکرار در غزل حافظ». کهن‌نامۀ ادب فارسی، سال هفتم، شمارۀ 3: 45-70.
موحد، ضیاء (۱۳۷۴). سعدی. تهران: طرح نو.
نوح‌پیشه، حمیده (1386). «کاربرد بلاغی حروف ربط و اضافه در غزلیات سعدی». به راهنمایی روح‌الله هادی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران.
وطواط، رشیدالدین محمد (1362). حدائق‌السحر فی دقائق‌الشعر. به اهتمام عباس اقبال، تهران: کتابخانۀ سنایی و کتابخانۀ طهوری. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 156 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 29 |
||