آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,174 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,838 |
نظریه قهرمان‌گرایی در تاریخ ایران (بررسی موردی: شاه اسماعیل اول صفوی) | ||
| کرسی های نظریه پردازی و نوآوری در علوم انسانی | ||
| دوره 1، شماره 1، شهریور 1403، صفحه 113-149 اصل مقاله (1.28 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/tbih.2024.10114.1002 | ||
| نویسنده | ||
| جهانبخش ثواقب* | ||
| استاد تاریخ، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
| چکیده | ||
| نظریه قهرمان گرایی بر نقش قهرمان یا شخصیتهای برجسته در بروز و پیشبرد وقایع تاریخی تأکید میکند و شکل افراطی آن به نادیدهانگاری شرایط اجتماعی و زمینهها در وقوع رخدادها میانجامد. در تاریخ ایران، مورخان بسیاری بودهاند که متأثر از این نگرش، در قالب نگارش تکتگاریهای سلطانی و با نگاه جهانگشایی و عالمآرایی، به شرح زندگی یک پادشاه و حوادث زمانه او پرداختهاند. یکی از این نمونه ها شاه اسماعیل اول صفوی است که در قامت یک قهرمان منجی ماورایی و مرتبط با عالم الهی توصیف شده و زندگی شگفتی از او تصویر شده است. در این مقاله، هدف بازنمایی شخصیت شاه اسماعیل براساس نظریه قهرمان در تاریخ به روش کتابخانهای و متنپژوهی در متون تاریخی است. یافته پژوهش نشان م یدهد که مورخان عصر صفوی شخصیت شاه اسماعیل را چنان برجسته ساخته اند که همة رخدادها حول محور شاه- قهرمان شکل گرفته و شرایط اجتماعی و عوامل انسانی نقش آفرین، تابعی از کنش قهرمان بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظریه قهرمان‌گرایی؛ قهرمان؛ شاه اسماعیل اول؛ مورخان عصر صفوی | ||
| مراجع | ||
|
آقاجری، هاشم (1389). مقدمهای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی. تهران، طرح.
آنجوللو، جووان ماریا (1381). سفرنامه، در: سفرنامههای ونیزیان در ایران. ترجمه منوچهر امیری، چ2، تهران، خوارزمی.
ابن ابیالحدید، (1404ق.). شرح نهجالبلاغه. قم، افست، کتابخانه آیهالله مرعشی نجفی.
ابنبزاز اردبیلی، درویش توکلیبن اسماعیل (1373). صفوةالصفا. تصحیح غلامرضا طباطباییمجد، تبریز، مصحح.
ادواردز، پل (1375). فلسفه تاریخ: مجموعه مقالات از دایرةالمعارف فلسفه. ترجمه بهزاد سالکی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
امینی هروی، امیرصدرالدین ابراهیم (1383). فتوحات شاهی. تصحیح محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ایواغلی، حیدربن ابوالقاسم. مجمع‌الانشاء= جامعة مراسلات اولوالالباب. نسخه خطی، شماره1071، تهران: کتابخانه ملی.
بازرگان ونیزی (1381). سفرنامه در: سفرنامههای ونیزیان در ایران. ترجمه منوچهر امیری، چ2، تهران، خوارزمی.
بینام (1361). تاریخ قزلباشان. به اهتمام میرهاشم محدث، تهران، بهنام.
بینام (1363). عالمآرای صفوی. بهکوشش یدالله شکری، چ2، تهران، اطلاعات.
بینام (1364). جهانگشای خاقان: تاریخ شاه اسماعیل. مقدّمه اللهدتا مضطر، اسلامآباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
بینام (1384). عالمآرای شاه اسماعیل. تصحیح اصغر منتظرصاحب، چ2، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
«توماس کارلایل» (1314). مجله تعلیم و تربیت. س5، ش2، اردیبهشت: 58-68.
جنابدی، میرزابیگ حسن (1378). روضةالصفویه. بهکوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
الحسینی، خورشاهبن قباد (1379). تاریخ ایلچی نظامشاه. تصحیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانهدا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
حسینی منشی، محمدمیرک بن مسعود (1385). ریاضالفردوس خانی. بهکوشش ایرج افشار و فرشته صرافان، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
خنجی اصفهانی، فضلاللهبن روزبهان (1382). تاریخ عالمآرای امینی. تصحیح محمداکبر عشیق، تهران، میراث مکتوب.
خواندامیر، امیرمحمود (1370). تاریخ شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی. تصحیح محمدعلی جراحی، تهران، گستره.
خواندمیر، غیاثالدین (1353). تاریخ حبیبالسیر. تصحیح زیرنظر محمد دبیرسیاقی، چ2، تهران، خیام.
خواندمیر، غیاثالدین. نامه نامی در فن انشاء. نسخه خطی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ش 12939، فهرست 9667.
رنجبر، محمدعلی، و رحیمیان، محمدحسن (1398). «برآمدن شاه اسماعیل اول از منظر ونیزیان؛ بازخوانی منابع ترجمه نشده ایتالیایی». پژوهشهای تاریخی، س 55، دوره جدید، س11، ش3 (پیاپی43)، پاییز، 35-52.
رضوی، مسعود (1381). پایان تاریخ: سقوط غرب و آغاز عصر سوم. تهران، شفیعی.
روملو، حسنبیگ (1384). احسنالتواریخ. تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، اساطیر.
زرینکوب، عبدالحسین (1362). تاریخ در ترازو. چ2، تهران، امیرکبیر.
زنو، کاترینو (1381). سفرنامه. در: سفرنامههای ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، چ2، تهران، خوارزمی.
سیوری، راجر (1372). ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی، تهران، مرکز.
شاملو، ولیقلی (1371). قصصالخاقانی. تصحیح حسن ساداتناصری، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شیرازی، خواجه زینالعابدین علی(عبدیبیگ) نویدی (1369). تکملةالاخبار. تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، نی.
صدیقی، عبدالحمید (1362). تفسیر تاریخ. ترجمه جواد صالحی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
صفوی خطایی، شاه اسماعیل (1388). کلیات دیوان. نصیحتنامه، دهنامه، قوشمالار فارسجا شعرلر، تصحیح رسول اسماعیلزاده، تهران، الهدی.
علیبن ابیطالب (1383). دیوان اشعار منسوب به حضرت امیرالمؤمنین علی (ع). با ترجمه منظوم از مولانا شوقی، مقدمه، تصحیح و تعلیق مریم روضاتیان، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
غفاری قزوینی، قاضی احمد (1342). تاریخ جهانآرا. تهران، کتابفروشی حافظ.
فریدون بک، احمد فریدون توقیعی (1274ق.). منشآتالسلاطین. استانبول، مطبعه عامره.
قاسمی حسینی گنابادی، محمدقاسم (1387). شاه اسماعیلنامه. تصحیح جعفر شجاعکیهانی، تهران، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
قزوینی، ابوالحسن (1367). فوایدالصفویه. تصحیح مریم میراحمدی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
قزوینی، یحییبن عبداللطیف (1386). لبالتواریخ. تصحیح میرهاشم محدث، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
قمی، قاضی احمدبن شرفالدین الحسینی (1383). خلاصةالتواریخ. تصحیح احسان اشراقی، چ2، تهران، دانشگاه تهران.
کافی، مجید (1393). فلسفه نظری تاریخ؛ مفاهیم و نظریهها. قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران، سمت.
کوهن، جرالد آلن (1387). نظریه تاریخ مارکس. ترجمه محمود راسخ افشار، تهران، اختران.
لاهیجی، علی بن شمسالدین (1352). تاریخ خانی. تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار. بیروت، مؤسسة الوفاء.
مزاوی، میشل، م (1363). پیدایش دولت صفوی. ترجمه یعقوب آژند، تهران، گستره.
مطهری، مرتضی (1395). فلسفه تاریخ. ج1، چ24، ج2، چ15، تهران، قم، صدرا.
منشی قزوینی، بوداق (1378). جواهرالاخبار. تصحیح محسن بهرامنژاد، تهران، میراث مکتوب.
منشی، اسکندربیگ (1377). تاریخ عالمآرای عباسی. تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران، دنیای کتاب.
مهماننواز، محمود (1402). «بررسی روایت آیهنگارانه تاریخنگاری صفوی از قدرتگیری شاه اسماعیل». قرآن، فرهنگ و تمدن، س4، ش3(پیاپی13)، پاییز، 84-105.
مینورسکی (1368). سازمان اداری حکومت صفوی. ترجمه مسعود رجبنیا، چ2، تهران، امیرکبیر.
ناجی، محمدیوسف (1387). رساله در پادشاهی صفوی. به کوشش رسول جعفریان و فرشته کوشکی، تهران، کتابخانه، موزه و مرک اسناد مجلس شورای اسلامی.
نجفینژاد، سعید؛ جدیدی، ناصر؛ یوسفجمالی، محمدکریم (1395). «نقدی بر نظریه الوهیت شاه اسماعیل اول صفوی». پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، س49، ش2، پاییز و زمستان، 263-283.
واله اصفهانی، محمدیوسف (1372). خلدبرین. بهکوشش میرهاشم محدث، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
هالم، هاینس (1389). تشیع. ترجمه محمدتقی اکبری، قم، ادیان.
هگل، گ. و. (1385). عقل در تاریخ. ترجمه حمید عنایت، چ3، تهران، شفیعی.
هوک، سیدنی (1350). قهرمان در تاریخ. ترجمه ا. آزاده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 98 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 94 |
||