آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,228 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,891 |
ویژگی‌های ادبیات و رمان سیاسی از دیدگاه صاحب‌نظران ایرانی | ||
| پژوهش نامه ادبیات داستانی | ||
| مقاله 4، دوره 13، ویژه نامه پاییز - شماره پیاپی 49، مهر 1403، صفحه 93-119 اصل مقاله (563.35 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/rp.2023.8243.1659 | ||
| نویسندگان | ||
| عنایت‌اله دارائی1؛ علی اکبر کمالی نهاد* 2 | ||
| 1دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار، گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف این پژوهش، شناخت ویژگی‌ها و مؤلّفه‌های ادبیات سیاسی به‌ویژه رمان سیاسی، از نگاه نویسندگان صاحب‌نظر ایرانی است. دست‌یابی به تعاریف و ویژگی‌های مشخصِ رمان یا ادبیات سیاسی، یاریگر پژوهشگران در این زمینۀ پژوهشی خواهد بود. در این پژوهش، به روش تحلیل محتوای استقرایی، دیدگاه‌های گوناگون موجود در آثارِ منتقدان و نویسندگان ایرانی، دربارۀ تعاریف و ویژگی‌های رمان یا ادبیات سیاسی، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته، سپس وجوه اشتراک و افتراق آن‌ها مشخص گشته است. برخی از ویژگی‌های ادبیات یا رمان سیاسی از دیدگاه آنان عبارت‌اند از: توجه به مسائل قدرت و حاکمیّت؛ حساسیت و واکنش در برابر رویدادهای سیاسی؛ پرداختن به مضامین سیاسی مانند هویت، حقوق شهروندی، آزادی، وطن، قانون و برابری سیاسی؛ ضدیت با استبداد و خودکامگی حاکمان؛ نقد ایدئولوژی‌ها و گفتمان‌های مسلّط جامعه؛ انتقاد از وضع موجود و قدرت حاکم و همچنین خواهانِ دگرگونیِ آن بودن؛ تمرکز بر مبارزات ضداستعماری، محکوم‌کردن مداخله‌های بیگانگان و لزوم استقلال سیاسی کشور؛ ایدئولوژیک بودن و نوشته‌شدن تحت تأثیر اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های خاص سیاسی ؛ نفی برخی از ارزش‌ها و تأیید بعضی دیگر؛ تبیین روشنگرانه یا نقد آراء و اندیشه‌های سیاسی؛ پرورانده‌شدن یک «غیریت» یا «دیگری» در آن، که ممکن است غرب، حاکمیّت یا سنت باشد؛ پرداختن به زندگی اشخاص و رجال سیاسی؛ تأیید و پشتیبانی از احزاب و جریان‌‌های سیاسی یا مخالفت با آن‌ها. طرح مضامین سیاسی از نظر صراحت بیان، می‌تواند آشکارا یا نمادین باشد. ادبیات یا رمان سیاسی از لحاظ لحن و شیوۀ بیان، می‌تواند به‌صورت طنز یا جدی یا آمیخته‌ای از هر دو باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ادبیات سیاسی؛ رمان سیاسی؛ سیاست؛ قدرت؛ ایدئولوژی؛ ادبیات متعهد | ||
| مراجع | ||
|
آب‌نیکی، حسن. (۱۳۸۵) جورج اورول و سرگشتگی سوژۀ سیاسی مدرن. رسالۀ دکتری علوم سیاسی. استاد راهنما: سیدعلیرضا حسینی بهشتی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
ابوالحمد، عبدالحمید. (۱۳۹۱) رمان سیاسی در ایران، چ اول. تهران: چاپخش.
احمدی، اصغر. (۱۳۹۲) تبیین جامعه‌شناختی تولید و محتوای ادبیات داستانی سیاسی در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی. رسالۀ دکتری جامعه‌شناسی سیاسی. استادان راهنما: فردوس آقاگل‌زاده و محمدعلی خلیلی اردکانی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
امینی، علی‌اکبر. (۱۳۹۰) گفتمان ادبیات سیاسی ایران در آستانۀ دو انقلاب، ویرایش دوم، چ دوم. تهران: اطلاعات.
امینی، علی‌اکبر. (۱۳۹۵) پیوند ادب و سیاست، چ اول. تهران: اطلاعات.
بشیری، محمود. (۱۳۷۵) بررسی و نقد شعر سیاسی- انتقادی از ابتدا تا دورۀ قاجاریه. رسالۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی. استاد راهنما: دکتر ضیاءالدین سجادی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
پارسی‌نژاد شیرازی، کامران. (۱۳۸۲) «رمان سیاسی و زیرساخت‌های آن». ادبیات داستانی، سال یازدهم، مرداد. شمارۀ 71، صص 10- 13.
پاینده، حسین. (۱۳۹۳) گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی، چ دوم. تهران: مروارید.
پورقمی، ناصر. (۲۵۳۵ شاهنشاهی) شعر و سیاست و سخنی دربارۀ ادبیات ملتزم، چ دوم. تهران: مروارید.
پورمحسن، مجتبی. (۱۳۸۲) «ادبیات سیاسی در ایران». روزنامة اعتماد، ۱۴ مهر، ص 9.
تلطف، کامران. (۱۳۹۴) سیاست نوشتار: پژوهشی در شعر و داستان معاصر. ترجمۀ مهرک کمالی، چ اول. تهران: نامک.
حقیقت، صادق. (۱۳۹۱) روش‌شناسی علوم سیاسی، ویرایش سوم، چ سوم. قم: دانشگاه مفید.
حمیدی، محمدمحسن. (۱۳۸۶) آرام و بی‌قرار : فرهنگ سیاسی در ادبیات فارسی، چ اول. مشهد: خانه آبی.
حمیدی، محمدمحسن. (۱۳۷۹) بیم و امید: رویکردهای سیاسی در ادبیات فارسی، چ اول. تهران: سفیر.
حنیف، محمد. (۱۳۹۵) داستان سیاسی؛ داستان انقلاب : سیری در ادبیات داستانی سیاسی ایران و جهان، چ اول. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
حنیف، محمد؛ رضایی، طاهره. (۱۳۹۳) «داستان سیاسی و داستان انقلاب در ایران». ادبیات انقلاب اسلامی، سال اول، خرداد، شمارۀ 1، صص 37-56.
درخشنده، محمدرضا. (۱۳۷۵) بررسی شعر سیاسی ایران در فاصلۀ سال‌های 1285 - 1320 ه. ش.. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی. استاد راهنما: باقر عاقلی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
درستی، احمد. (۱۳۸۱) شعر سیاسی در دورۀ پهلوی دوم، چ اول. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ذاکرحسین، عبدالرحیم. (۱۳۷۷) ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت، ج اول. تهران: علم.
رضاقلی، علی. (۱۳۷۲) «مبادی و مبانی شعر سیاسی (تحلیل جامعه‌شناختی)». کیان، سال سوم، خرداد، شمارۀ 13، صص 50-55.
عسگری (مانی)، میرزاآقا. (۱۳۸۲) «ادبیات سیاسی و سیاست ادبیات». نگاه نو، آبان، شمارۀ 59، صص 36-39.
قانون‌پرور، محمدرضا. (۱۳۹۵) منادیان قیامت : نقش اجتماعی- سیاسی ادبیات در ایران معاصر. ترجمۀ مریم طرزی، چ اول. تهران: آگه.
کوشکی، محمدصادق. (۱۳۸۱) «درآمدی بر تعامل ادبیات داستانی و سیاست». اندیشه انقلاب اسلامی، سال دوم، پاییز، شمارۀ 3، صص 95-98.
گرجی، مصطفی. (۱۳۹۶) رمان و سیاست: تحلیل ادبیات داستانی سیاسی پس از انقلاب اسلامی، چ اول. تهران: جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.
گودرزی، محمدرضا. (۱۳۸۶) بازتاب سیاست در ادبیات داستانی ایران از 1376 تا پایان آبان ماه 1383، چ اول. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
لاکلا، ارنستو و دیگران. (۱۳۹۵) تحلیل گفتمان سیاسی؛ امر سیاسی به مثابۀ یک برساخت گفتمانی. ترجمۀ امیر رضایی‌پناه و سمیه شوکتی‌مقرب، چ اول. تهران: تیسا.
مؤمنی، محمدباقر. (۲۵۳۷ شاهنشاهی) ایران در آستانۀ انقلاب مشروطیت و ادبیات مشروطه، چ پنجم. تهران: سپیده، شباهنگ.
مایلی، کیانوش. (۱۳۷۴) «بررسی اجمالی شعر سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی». روزنامة جمهوری اسلامی، 3 خرداد، ص 13.
مرادپور آرانی، مهدیه. (۱۳۹۰) بازنمایی نارضایتی سیاسی- اجتماعی در ادبیات داستانی پیش از انقلاب (سال‌های 1340 - 1357)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی انقلاب اسلامی. استاد راهنما: دکتر مصطفی مهرآیین. تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
موحد، ضیاء. (۱۳۸۵) شعر و شناخت، چ دوم. تهران: مروارید.
میرصادقی، جمال. (۱۳۹۴) ادبیات داستانی، چ هفتم. تهران: سخن.
میرصادقی، جمال؛ میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت. (۱۳۸۸) واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی: فرهنگ تفصیلی اصطلاح‌های ادبیات داستانی، ویرایش دوم، چ دوم. تهران: کتاب مهناز.
میرعابدینی، حسن. (۱۳۹۲) تاریخ ادبیات داستانی ایران، چ اول. تهران: سخن.
ناظمیان، رضا. (۱۳۹۲)ادبیات دریا (رمان سیاسی) در ایران و سوریه. طرح پژوهشی. ناظر: علی گنجیان خناری. دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه علامۀ طباطبایی تهران.
وداک، روث. (۱۳۹۵)«سیاست به‌مثابه (امر) معمول؛ واکاوی گفتمان سیاسی در کنش». در تحلیل گفتمان سیاسی؛ امر سیاسی به مثابۀ یک برساخت گفتمانی. تهران: تیسا، صص 133-150.
یزدانی خرم، مهدی. (۱۳۹۵)«سرمقاله (یادداشت سردبیر)؛ صدای پای رمان سیاسی». تجربه، سال ششم، تیر. شمارۀ 44، ص 14.
یورگنسن، ماریانه و فیلیپس، لوئیز. (۱۳۹۲)نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی، چ سوم. تهران: نی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 67 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 65 |
||