آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 368 |
| تعداد مقالات | 2,890 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,566,220 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,821,878 |
تحلیل فراز و فرود توسعه‌خواهی در دولت پنجم براساس الگوی پنجره سیاست جان کینگدان | ||
| مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل | ||
| مقاله 11، دوره 7، شماره 2، دی 1403، صفحه 225-248 اصل مقاله (1.49 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ipes.2025.8863.1555 | ||
| نویسنده | ||
| قاسم خرمی* | ||
| استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی | ||
| چکیده | ||
| برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی که در سال 1368 و بعد از استقرار دولت پنجم و ایجاد اجماع نسبی میان ارکان حکومت و نیروهای اجتماعی، تدوین و آغاز شده بود، چرخشی اساسی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی از «عدالت اجتماعی» به «رشد اقتصادی» بود که بنا داشت با اجرای سیاست خصوصی‌سازی، بازگشت سرمایه‌داران رانده‌شده و جذب سرمایه خارجی، به تقویت بنیان‌های کارآفرینی و افزایش سهم بخش خصوصی صنعت در اقتصاد کشور منجر شود؛ اما پیشبرد آن در بستر تعدیل اقتصادی، سه سال بعد، زیر فشار نیروهای منتقدان دولت و بروز اعتراضات اجتماعی متوقف شد. این مقاله، با رویکرد اقتصاد سیاسی، بهدنبال پاسخ به چرایی این تغییر سیاست و توجه اساسی به توسعه صنعتی و سپس چرایی شکست آن و بازگشت به مدار سابق است و برای این منظور از الگوی نظری «پنجره سیاست» جان کینگدان استفاده کرده است تا توضیح دهد که تغییر در سیاست اقتصادی جمهوری اسلامی در سال 1368 برای گذار از اقتصاد دولتی و توزیعی به‌سوی رشد و توسعه صنعتی، معلول گشوده شدن پنجره سیاست در اثر پیوند خوردن سه جریان مسئله (جدی شدن مشکلات)، مناسبات نیروها (پدید آمدن عزم سیاسی برای تغییر) و سیاست (تعامل شبکه برنامهنویسان و سیاست‌گذاران) بوده است، به این نحو که مسئله تأمین مطالبات رفاهی جامعه بعد از جنگ، بازنگری قانون اساسی و به هم خوردن موازنه نیروهای سیاسی و آماده بودن طرحی مشخص از سوی تکنوکرات‌ها، باعث باز شدن پنجره سیاست شد اما فقدان استراتژی جامع و عدول از مبانی سیاستی تعدیل و خصوصی‌سازی و ناتوانی سیاستمداران و سیاست‌گذاران وقت در بهره‌برداری بهینه از فرصت محدود ایجادشده، باعث بسته شدن پنجره گشوده شده و شکست سیاست‌های اقتصادی دولت شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پنجره سیاست»؛ تعدیل اقتصادی»؛ توسعه صنعتی»؛ برنامه پنجم»؛ «؛ دولت سازندگی» | ||
| مراجع | ||
|
آر. کدی، نیکی (1388). نتایج انقلاب ایران. ترجمه مهدی حقیقت‌خواه. تهران: انتشارات ققنوس.
ابراهیم‌بای سلامی، غلام‌حیدر (1388). بررسی الگوهای نظری سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه ایران در آستانه تدوین برنامه پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی. ماهنامه اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 23 (262)، 185-168.
احتشامی، انوشیروان (1378). سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی. ترجمه ابراهیم متقی. تهران: انتشارات مرکز انقلاب اسلامی.
احمدی امویی، بهمن (1382). اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، تهران: گام نو.
برزین، سعید (1376). جناح‌بندی سیاسی در ایران، تهران، نشر مرکز.
پسران، اوالیلا (1400). مبارزه ایران برای استقلال اقتصادی. ترجمه زهرا عبدالمحمدی. تهران: انتشارات نهادگرا.
پسران، محمد هاشم (1373). برنامه‌ریزی و سیاست تثبیت اقتصادی. ایران نامه، 1 (49 و 50)، 75-96 .
ترابی، یوسف (1389). اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه در جمهوری اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
حاتمی، عباس (1389). الگوی آونگی: چارچوبی برای تحلیل اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 13 (48)، 5-32.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1388). دولت، نفت و توسعه اقتصادی در ایران. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خرمی، قاسم (1396). دولت، بورژوازی صنعتی و توسعه صنعتی در ایران (76- 1368). رساله دکتری علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس.
دهقان، حوریه (1397). رویکرد دولت سازندگی به جهانی شدن اقتصاد و تأثیر آن بر رابطه دولت و بازار در دهه دوم انقلاب. فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 8 (3)، 40-67.
سفیری، مسعود (1378). حقیقت‌ها و مصلحت‌ها: گفتگو با هاشمی رفسنجانی. تهران: نشر نی.
صالحی، مختار (1393). دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در دوره سازندگی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 9 (2)، 175-214.
عطارزاده، بهزاد (1398). دستورکارها، جایگزین‌ها و سیاست‌های عمومی؛ روش‌شناسی، امکانات نظری و یافته‌ها. فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی، 5 (1)، 201-225 .
علوی، محمود (1380). سیاست‌های تثبیت اقتصادی و زیر بخش‌های آن در ایران. تهران: انتشارات وزارت اقتصاد و دارایی.
غلامی، نتاج (1388). آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور بعد از انقلاب، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد.
کارشناسان وزارت اقتصاد و دارایی (1383). ربع قرن نشیب و فراز 1358-1382، تهران: انتشارات پایگان.
کشاورز، بهمن (1390). جایگاه و نقش نیروها و طبقات اجتماعی در ایران. فصلنامه سیاست، 4 (3)، 247-263.
کمیجانی، اکبر (1382). ارزیابی عملکرد خصوصی‌سازی در ایران. تهران، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
مرتجی، حجت (1396). جناح‌های سیاسی در ایران امروز: دهه 70. تهران: انتشارات نقش و نگار.
موثقی، احمد (1385). نوسازی و اصلاحات در ایران، تهران: نشر قومس.
مؤمنی، فرشاد (1386). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری، تهران: انتشارات نقش و نگار.
میدری، احمد (1389). شرایط سیاسی و ساختار مالکیت در سه دهه اخیر در ایران. مجله گفتگو، 1 (56)، 29-48.
نوشیروانی، وحید (1373). سرنوشت برنامه تعدیل اقتصادی. ایران‌نامه، 1 (49و50)، 531-541.
هاشمی رفسنجانی، علی‌اکبر (1391). خاطرات سال 1368، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب.
هاشمی رفسنجانی، علی‌اکبر (1392). خاطرات سال 1369. تهران، دفتر نشر معارف انقلاب.
هاشمی رفسنجانی، علی‌اکبر (1393). خاطرات سال 1370. تهران، دفتر نشر معارف انقلاب.
هریس، کوان (1398). انقلاب اجتماعی: سیاست و دولت رفاه در ایران. ترجمه محمدرضا فرایی. انتشارات شیرازه.
هوشمندی، حمید (1378). سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران. اطلاعات سیاسی و اقتصادی، 1 (247-248)، 262-281.
Ahmadi Amooi, B. (2003). The Political Economy of the Islamic Republic. Tehran: Gam-e-No (In Persain).
Alavi, M. (2001). Economic Stabilization Policies and Its Sub-sectors in Iran. Tehran: Ministry of Economy and Finance Publications (In Persain).
Arrighi, G. (2010). Tge World Economy and cold war, 1970-1985. In Melvn P.Leffler and Odd Ame Westad. eds The Cambridge History of the cold war, Volume 3, Endings (PP.23-44), Cambridge University press
Attarzadeh, B. (2019). Methodology, Theory and Findings of Kingdon’s Agenda, Alternatives, and Public Policies. Iranian Journal of Public Policy, 5 (1), 201-225. doi: 10.22059/ppolicy.2019. 71582 (In Persain).
Barzin, S. (1997). Political Factions in Iran. Tehran: Markaz Publications (In Persain).
Bayat, A. (1987). workes and revolution. London: led books LTD
Chehabi, H. (1999). Footbal. Encyclopedia Iranica. Vol. X, Fasc. 1
Dehghan, H. (2018). The Reconstruction Government's Approach to Economic Globalization and Its Impact on State-Market Relations in the Second Decade of the Revolution. Journal of Political and International Approaches, 8 (3), 40-67 (In Persain).
Ebrahim Bay Salami, Gh. H. (2009). A Study of Theoretical Patterns of Development Policies and Programs in Iran.... Monthly Political and Economic Information, 23 (262), 168-185 (In Persain).
Ehteshami, A. (1999). Iran's Foreign Policy During the Reconstruction Period, translated by Ebrahim Mottghi. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center Publications (In Persain).
Emmerij, L. (2010). The Basic Needs Development Strategy, World Economic and Social Survey 2010. www.un.org
Experts of the Ministry of Economy and Finance (2004). A Quarter Century of Ups and Downs 1979-2003. Tehran: Payegan Publications (In Persain).
Gholami, N. (2009). Pathology of Economic Development Programs in Iran After the Revolution. Islamic Azad University Research Department (In Persain).
Haji Yousefi, A. M. (2009). State, Oil and Economic Development in Iran. Tehran: Islamic Revolution Document Center (In Persain).
Harris, K. (2019) Social Revolution: The Politics of Welfare State in Iran. translated by Mohammad Reza Farayi. Shirazeh Publications (In Persain).
Hashemi Rafsanjani, A. A. (2012). Memoirs of 1989. Tehran: Islamic Revolution Publication Office (In Persain).
Hashemi Rafsanjani, A. A. (2013). Memoirs of 1990. Tehran: Islamic Revolution Publication Office (In Persain).
Hashemi Rafsanjani, A. A. (2014) Memoirs of 1991. Tehran: Islamic Revolution Publication Office (In Persain).
Hatami, A. (2010). The Pendulum Model: A Framework for Analyzing the Political Economy of the Islamic Republic. Strategic Studies Quarterly, 13 (48), 5-35 (In Persain).
Hooshmandi, H. (1999). Foreign Direct Investment in Iran. Political and Economic Information, 1 (248), 262-281 (In Persain).
Jessop, B.(1990). State Theory: Putting the Capitalist State in Its Place. Cambridge: Polity Press
Kashavarz, B. (2011). The Status and Role of Social Forces and Classes in Iran. Politics Quarterly, 4 (3), 247-263 (In Persain).
Khorami, Gh. (2017). State, Industrial Bourgeoisie and Industrial Development in Iran (1989-1997). Ph.D. Dissertation in Political Science. Tarbiat Moddares University (In Persain).
Kingdon, J. W. (2014). Agendas, alternatives, and public policies. Essex: Pearson Education Limited.
Komijani, A. (2003). Evaluation of Privatization Performance in Iran. Tehran: Ministry of Economic Affairs and Finance (In Persain).
Meidari, A. (2010). Political Conditions and Ownership Structure in the Last Three Decades in Iran. Goftogou Magazine, 1 (56), 29-48 (In Persain).
Momeni, F. (2007). Iran's Economy During the Structural Adjustment Period. Tehran: Naghsh o Negar Publications (In Persain).
Mortaji, H. (2017). Political Factions in Today's Iran: The 1990s Decade. Tehran: Naghsh o Negar Publications (In Persain).
Mossaghee, A. (2006). Modernization and Reforms in Iran. Tehran: Ghoomes Publications (In Persain).
Nordhaus, W.D. (1975). The Political Business Cycle. Review of Economic Studies, 62
Noushirvani, V. (1994). The Fate of the Economic Adjustment Program. Iran Nameh, 1(49 & 50), 531-541 (In Persain).
Pesaran, E. (2021) Iran's Struggle for Economic Independence. translated by Zahra Abdolmohammadi, Tehran: Nahadgara Publications (In Persain).
Pesaran, H. (1997). Economy ix. In The Pahlavi period. Encyclopedia Iranica. Vol. VIII, Fasc. 2
Pesaran, H. (2000). Economic Trends and Macroeconomic Policies in Post-Revolutionary Iran .in Parvin Alizadeh (Ed.). The Economy of Iran: The Dilemmas od an Islamic State, London: J.B Tauris & Co.
Pesaran, M. H. (1994) Planning and Economic Stabilization Policy, Iran Nameh, 1 (49 & 50), 76-96 (In Persain).
Saffiri, M. (1999). Truths and Expediencies: A Conversation with Hashemi Rafsanjani. Tehran: Ney Publications (In Persain).
Salehi, M. (2014). Economic Diplomacy of the Islamic Republic of Iran During the Reconstruction Period. Political Science Quarterly, 9 (2), 175-214 (In Persain).
Siavashi, S. (1992). Factionalism and Iranian Politics: the Post–Khomeini experience, Iranian studies, 25(3-4), 27-49.
Torabi, Y. (2010). Consensus of Political Elites and Development in the Islamic Republic. Tehran: Imam Sadegh University Press (In Persain). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 44 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 21 |
||