آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 383 |
| تعداد مقالات | 3,039 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,762,547 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,950,885 |
تصویر واقعیت‌های اجتماعی در آثار عبید زاکانی (اخلاق الاشراف، تعریفات، صد پند) | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 3، دوره 5، شماره 4، دی 1403، صفحه 43-80 اصل مقاله (563.3 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2025.10961.1285 | ||
| نویسنده | ||
| قهرمان شیری* | ||
| استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| عبید زاکانی اولین طنزپرداز جدی در معنای واقعی، و بزرگ‌ترین مبتکر گونه‌های نوآورانه در طنز است که نشان داده است، محتوا می‌تواند فرم‌های گوناگونی برای بیان داشته باشد. در یک جامعه‌ای که ارزش‌های اخلاقی و معنوی و انسانی به‌دلیل رفتارهای غیرانسانی ارکان قدرت، وضعیت وارونه‌ای یافته باشد، به گونه‌های مختلف می‌توان این دگردیسی ارزش‌ها و ارزشمندشدن ضد ارزش‌ها را نشان داد. در اخلاق الاشراف از روش کتاب‌های توضیحی و آموزشی برای نشاندادن این دگردیسی در رفتار جامعه استفاده کرده است. پاره‌ای از آن ارزش‌های اخلاقی که در رفتار مردم شکل وارونه‌ای پیدا کرده‌اند و بنیاد دین و ایمان و انسانیت را بر باد داده‌اند عبارت‌اند از: حکمت، شجاعت، عفت، عدالت، سخاوت، حلم و وقار، صدق و حیا و وفا و رحمت. در رسالۀ تعریفات، دیگرگونشدن معنای کلمات در فرهنگ حاکم بر زبان زمانه نشان داده شده است تا مخاطب خود به عینه ببیند که وقتی فرهنگِ رفتاری جامعه دچار دگردیسی شد، کلمات رایج در زبان روزمره هم کاملاً از معنای اصلی خود تهی و معناهایی متفاوت‌تر از معنای قاموسی خود پیدا می‌کنند. رسالۀ صد پند در عصر زاکانی، در حکم یک سیرۀ فکری و راهنمای در جامعه‌ای است که رفتار و گفتار آن وضعیتی کاملاً وارونه پیدا کرده است. وقتی در جامعه‌ای اساس رفتار و گفتار بر بنیادی وارونه نهاده شده باشد، توصیه‌های اخلاقی، اعتقادی، و تعلیمی هم، در هم‌سویی با آن‌ها، به سوی منکرات و ضد ارزش‌ها سیر می‌کنند. این است که رسالۀ صد پند، به شیوۀ معکوس و با معانی وارونه نوشته شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عبید زاکانی؛ حافظ؛ طنز؛ اخلاق الاشراف؛ تعریفات؛ صد پند | ||
| مراجع | ||
|
باقری، بهادر و صدیقه مسعودی (۱۳۹۰). «تحلیل بسامدی نقد اجتماعی در آثار عبید زاکانی»، فصل‌نامه پژوهش‌های ادبی، سال ۸، شمارۀ ۳۱ و ۳۲، بهار و تابستان ۱۳۹۰: ۹–۳۲.
برون، ادوارد (۲۵۳۷ [1357]). تاریخ ادبی ایران، جلد سوم، از سعدی تا جامی، ترجمه و حواشی علیاصغر حکمت، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
پاسالاری، فاطمه و محمدحسین نیکدار اصل (1394). «همگونی‌های فکری حافظ و عبید زاکانی»، شعرپژوهی (بوستان ادب)، سال هفتم، شمارة دوم، تابستان، پیاپی ۲۴: ۵۱–۷۲.
جامی، نورالدین عبدالرحمان بن احمد (1379). بهارستان و رسائل جامی، تصحیح اعلاخان افصحزاد، محمد جان عمراُف و ابوبکر ظهورالدین، تهران: میراث مکتوب.
حافظ، خواجه شمس الدین محمد (۱۳۹۰). دیوان حافظ، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوّار.
حلبی، علیاصغر (1377). عبید زاکانی، تهران: طرح نو.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1384). روزگاران تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی، چاپ هفتم، تهران: سخن.
صفا، ذبیحالله (1369). تاریخ ادبیات در ایران، جلد سوم، بخش دوم، چاپ هفتم، تهران: فردوس.
زاکانی، عبید (1342). کلیات عبید زاکانی، به اهتمام پرویز اتابکی، تهران: زوار.
زاکانی، عبید (1352). کلیات عبید زاکانی، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: گلشائیان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 18 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 18 |
||