تعداد نشریات | 23 |
تعداد شمارهها | 393 |
تعداد مقالات | 3,094 |
تعداد مشاهده مقاله | 2,831,491 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,983,998 |
تحلیل چالشهای زیستمحیطی ایران بر اساس نظریۀ حوزۀ عمومی هابرماس | ||
مطالعات سیاسی بین النهرین | ||
دوره 3، شماره 4، بهمن 1403 اصل مقاله (1.81 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/mps.2025.12131.1059 | ||
نویسندگان | ||
نرگس اکسا* 1؛ طهماسب علی پوریانی2؛ جلال شفیعی3 | ||
1دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی.دانشگاه رازی کرمانشاه | ||
2دانشیارگروه علوم سیاسی وروابط بین الملل دانشکده علوم اجتماعی .دانشگاه رازی کرمانشاه | ||
3دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی.دانشکده علوم اجتماعی.دانشگاه رازی کرمانشاه | ||
چکیده | ||
بحرانهای زیستمحیطی از جمله کمبود منابع آب، آلودگی هوا، فرسایش خاک، ریزگردها و فرونشست زمین، چالشهای اساسی توسعۀ پایدار در ایران به شمار میآیند. این مسائل نهتنها زیستبوم طبیعی کشور را تهدید میکنند، بلکه پیامدهای گستردهای بر سلامت عمومی، امنیت اجتماعی و کیفیت زندگی شهروندان داشتهاند. اگرچه عوامل طبیعی مانند خشکسالی و تغییرات اقلیمی در شدت این بحرانها نقش دارند، بخش عمدهای از آنها به ضعف ساختاری در مدیریت منابع طبیعی، نبود شفافیت در سیاستگذاری و فقدان سازوکارهای مشارکت جمعی بازمیگردد. ظهور جنبشهای زیستمحیطی در اوایل دهۀ ۱۹۶۰، پاسخی به نگرانیهای جهانی دربارۀ تخریب منابع طبیعی، افزایش آلودگی و رشد مصرفگرایی بود. این جنبشها در دهههای بعدی شتاب گرفتند؛ زیرا کسب اطلاعات محیطزیستی نخستین گام در مسیر پایداری و از شروط اساسی بقای آیندۀ بشر تلقی میشود. درک اصول شناخت محیطزیست و زندگی بر اساس آن، زمینۀ شکلگیری مطالبات عمومی برای حفاظت از محیطزیست را فراهم میکند. این پژوهش با تکیه بر نظریۀ حوزۀ عمومی هابرماس و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، نقش نهادهای اجتماعی، رسانهها، دانشگاهها و جامعۀ مدنی را در مواجهه با بحرانهای زیستمحیطی ایران بررسی میکند. نتایج تحقیق نشان میدهد که فقدان حوزۀ عمومی مستقل و گفتمانمحور، همراه با ضعف مشارکت عقلانی شهروندان، منجر به کاهش سرمایۀ اجتماعی در این حوزه شده است. در پایان، بر بازسازی حوزۀ عمومی، تقویت نهادهای مدنی، دسترسی آزاد به اطلاعات و شکلگیری ارادۀ جمعی تأکید شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
حوزۀ عمومی؛ چالشهای زیستمحیطی؛ مشارکت مدنی؛ رسانههای جمعی؛ محیطزیست ایران | ||
مراجع | ||
احمدی، بابک. (1380). مدرنیته و اندیشۀ انتقادی. تهران: نشر مرکز. ایرنا. (1398). «خشکسالی، تأمین آب و مسئلۀ فرونشست زمین»؛ https://irna.ir/xjvvh6 ایسنا. (1397). «خطوط ریلی که در شرایط بحران فرونشست قرار دارند»؛ https://www.isna.ir/xd3VnC بشریه، حسین. (1380). تاریخ اندیشۀ سیاسی در قرن بیستم. تهران: نشر نی. درویش، محمد (1402، 14 آذر). «پشتپردۀ تلخ آلودگی هوا در ایران»؛ https://akharinkhabar.ir رضا، حاجیکریم. (1402، 4 بهمن). «ایران در فهرست ده کشور آسیبپذیر دنیا در حوزۀ آب»؛ گفتوگوکننده: ریحانه جولایی، روزنامۀ شرق، شمارۀ 4757، 5. https://www.magiran.com/article/4485436 رنجبر حیدری، وحید؛ جمشیدی، ابراهیم. (1395). «بررسی مفهوم امنیت زیستمحیطی با نگاهی به چالشهای امنیت زیستمحیطی ایران»؛ راهبرد اجتماعی فرهنگی، 5(4)، 199-231. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22517081.1395.5.4.9.0 ساتن، فیلیپ دبلیو. (1397). درآمدی بر جامعهشناسی محیطزیست. ترجمۀ صادق صالحی، تهران: نشر سمت. سیمبر، رضا؛ ملکی، آزیتا. (1398). «حکمرانی ملی و بینالمللی محیطزیست: رویکردها، تعارضها و راهکارها»؛ پژوهشهای روابط بینالملل، 9(4)، 7-46. https://www.iisajournals.ir/article_107000.html کاویانیراد، مراد. (1392). مجموعه مقالات اکولوژی سیاسی. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. کبویستو، پیتر. (1380). اندیشههای بنیادی در جامعهشناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی. لیلین، دیوید. (2018). «تخریب محیطزیست و نابودی حیاتوحش در ایران»؛ شورای آتلانتیک. https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2018/06/david-laylin-translation.pdf محمودی، حسین؛ ویسی، هادی. (1384). «ترویج و آموزش محیطزیست رهیافتی در حفاظت اصولی از محیطزیست»؛ علوم محیطی، 2(8)، 57-64. https://envs.sbu.ac.ir/article_96952.html مدنی، کاوه. (1393). «بحران آب، ابعاد، ریشهها و راهحلها»؛ فصلنامۀ مهندس مشاور، 65، 7. https://www.magiran.com/p1342861 نصیری حامد، رضا. (1389، 31 فروردین). «هابرماس و حوزۀ عمومی»؛ روزنامۀ رسالت، شمارۀ 6964، 18. https://www.magiran.com/article/2072673 وبستر، فرانک. (1390). انقلاب اطلاعات، امنیت و فناوریهای جدید. ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی. هابرماس، یورگن. (1381). «سیطرۀ عمومی»؛ ترجمۀ هاله لاجوردی، ارغنون، 20، 265-278. http://noo.rs/a8bzb هابرماس، یورگن. (1384). دگرگونی ساختاری حوزۀ عمومی. ترجمۀ جمال محمدی، تهران: نقد افکار. بیچرانلو، عبدالله. (1401). «بایستهها و اقتضائات مواجهۀ سینمای ایران با محیطزیست»؛ مطالعات راهبردی هنر، ۱(۱)، ۱۱–۳۴. https://ssa.ricac.ac.ir/article_168035.html ریاحی، وحید؛ دهقانی، فرهاد؛ جوان، ندا. (۱۳۹۵). «تحلیل دیدگاه روستاییان نسبت به آموزش و حفاظت از محیطزیست نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: رضوانشهر)»؛ انسان و محیطزیست، ۱۴(۴)، ۶۷–۷۸. https://sanad.iau.ir/Journal/he/Article/848425 References Ahmadi, B. (2001). Modernity and Critical Theory. Tehran: Markaz Pub. [In Persian]. Bashriyeh, H. (2001). A history of Political thought in the twentieth century. Tehran: Ney Pub. [In Persian]. Bicharanlou, A. (2023). “Necessities of Iranian Cinema's Encounter with the Environment”. Strategic Studies of Art, 1(1), 11–34. [In Persian]. https://ssa.ricac.ac.ir/article_168035.html?lang=en Boyte, H. C. (1995). “Beyond Deliberation: Citizenship as Public Work”. The Good Society, 5(2), 15-19. https://www.jstor.org/stable/i20710678 Darvish, M. (2023, December 5). “The bitter background of air pollution in Iran”. [In Persian]. https://akharinkhabar.ir Habermas, J. (2002). “The concept of the public sphere". Lajvardi, H. (Trans.), Arghanoon Journal, 20, 265–278. [In Persian]. Habermas, J. (2005). The structural transformation of the public sphere. Mohamadi, J. (Trans.), Tehran: Naghd-e Afkar Pub. [In Persian]. Haji Karim, R. (2024, 24 January). “Iran on the list of ten vulnerable countries in the world in the water sector”; Interviewer: Reyhaneh Julai, Sharq Newspaper, Issue 4757, p. 5. [In Persian]. https://www.magiran.com/article/4485436 IRNA. (2019). “Drought, water supply, and land subsidence issue”. Islamic Republic News Agency. [In Persian]. https://irna.ir/xjvvh6 ISNA. (2018). “Rail lines at risk due to land subsidence”. Iranian Students News Agency. [In Persian]. https://www.isna.ir/xd3VnC Kavianirad, M. (2013). Political ecology: Collected essays. Tehran, Strategic Studies Research Institute. [In Persian]. Keeboyisto, P. (2001). Fundamentals of sociology. Sabouri, M. (Trans.), Tehran: Ney Pub. [In Persian]. Laylin, D. (2018). “Environmental Destruction and Wildlife Extinction in Iran”. Atlantic Council. [In Persian]. https://www.atlanticcouncil.org/wp-content/uploads/2018/06/david-laylin-translation.pdf Madani, K. (2014). “Water Crisis, Dimensions, Roots and Solutions”. Consulting Engineer Quarterly, 65, 7. [In Persian]. https://www.magiran.com/p1342861 Mahmoudi, H. & Veisi, H. (2005). “An Environmental Extension and Education Approach to Primary Environmental Care”. Environmental Sciences, 2(8), 57-64. [In Persian]. https://envs.sbu.ac.ir/article_96952.html?lang=en Nasiri Hamed, R. (2010, 20 April). “Habermas and the Public Sphere”. Resalat Newspaper, Issue 6964, p. 18. [In Persian]. https://www.magiran.com/article/2072673 O’Brien, R. (1999). Civil Society, the Public Sphere and the Internet. Course LIS3725Y, Professor: Clement, A.; https://homepages.web.net/~robrien/papers/civsoc.html Ranjbar Heidari, V. and Jamshidi, E. (2017). “Studying the Concept of Environmental Security with an Overview of the Challenges of Environmental in Iran”. Socio-Cultural Strategy, 5(4), 199-231. [In Persian]. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22517081.1395.5.4.9.0 Riahi, V.; Dehghani, F. & Javan, N. (2016). “Analysis of villagers’ perspectives on environmental education and protection in rural areas (Case study: Rezvanshahr)”. Human and Environment, 14(4), 67–78. https://doi.org/10.1001/1.23222131.1401.11.42.3.2 Simbar, R. & Maleki, A. (2020). “National and International Environmental Governance: Approaches, Conflicts, and Strategies”. International Relations Research Quarterly, 9(4), 7-46. [In Persian]. https://www.iisajournals.ir/article_107000.html Sutton, P. W. (2018). Introduction to Environmental Sociology. Salehi, S. (Trans.), Tehran: SAMT Pub. [In Persian]. Webster, F. (2011). The Information Revolution, Security, and New Technologies. Tayyeb, A. (Trans.), Tehran: Institute for Strategic Studies. [In Persian]. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 53 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 13 |