آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 393 |
| تعداد مقالات | 3,094 |
| تعداد مشاهده مقاله | 2,832,521 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,984,532 |
تحلیل کاربردشناختی کنش‌های کلامی در شعر خواندن محتسب، مست خراب‌افتاده را به زندان از مولوی و مست و هشیار از پروین اعتصامی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| دوره 6، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 29-54 اصل مقاله (528.68 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2025.10767.1266 | ||
| نویسنده | ||
| سمیه آقابابایی* | ||
| علامه طباطبائی | ||
| چکیده | ||
| نوع عملکرد افعال زبانی یا گفتاری در شاخۀ فلسفۀ زبان و تحلیلی یکی از مباحث مهمی است که جان راجرز سرل به آن پرداخته است. اساس نظریۀ کنش‌های گفتاری سرل مبتنی بر فرایند برقراری ارتباط است و بر این نکته تأکید می‌کند که گوینده با پاره‌گفت‌های مطرح‌شده که واژه‌ها و ساختارهای دستوری را در برمی‌گیرد، به‌صورت دقیق نمی‌تواند به بیان منظور خود بپردازد. بررسی این اعمال پنج‌گانه از دید سرل می‌تواند در تحلیل متون راهگشا باشد. با تحلیل انواع کنش‌های گفتاری در متون گفت‌وگومحور می‌توان معانی ضمنی جملات متن، نحوۀ توزیع قدرت میان طرفین ارتباط، تأثیرپذیری طرفین از بافت و ساختار اجتماعی را مشخص کرد. در این پژوهش با روش کمی و کیفی، نوع عملکرد انواع کنش‌های گفتاری از دیدگاه سرل در دو متن از مولوی و پروین اعتصامی بررسی می‌شود. این دو شاعر در شعر خود به موضوع و محتوای مشابه گفت‌وگوی فرد مست و محتسب پرداخته‌اند. با دقت در پاره‌گفت‌های این دو شعر می‌توان دریافت که عملکرد و بسامد متفاوت هر کنش گفتاری در ارتباط با معانی ضمنی متفاوتی قرار گرفته است. در این دو متن، موضع قدرت دو شخصیت مست و محتسب در ارتباط با یکدیگر و دلایل کاربرد کنش‌های گفتاری آنها بر اساس جایگاه اجتماعی‌شان تحلیل و مشخص شده است. از جمله نتایج حاصل از پژوهش این است که در هر دو متن کنش‌های گفتاری اظهاری و ترغیبی با معانی ضمنی منفی مانند تحقیر و تمسخر، تهدید، اجبار و دستور در بسامد بالا به کار رفته‌اند. عوامل متعددی مانند مقام و جایگاه اجتماعی محتسب و مست، نحوۀ توزیع قدرت میان آنها در عملکرد کنش‌های گفتاری تأثیر مستقیم گذاشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کاربردشناسی؛ کنش‌های گفتاری؛ مناظره؛ مست و محتسب؛ مولوی؛ پروین اعتصامی | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم‌تبار، ابراهیم (1392). «بررسی سبک‌شناختی و تحلیل محتوایی مناظره مست و هوشیار پروین با مست و عاقل مولانا»، بهارستان سخن، دورۀ 9، شمارۀ 24، 101-118.
اعتصامی، پروین (1381). دیوان پروین اعتصامی، به کوشش حسن احمدی گیوی، تهران: قطره.
ایشانی، طاهره و ناهید مهرافروز (1400). «تحلیل گفتمان نامه‌های صادرۀ امیر مسعود در جلد اول تاریخ بیهقی بر اساس نظریۀ کنش گفتاری سرل»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، سال اول، شمارۀ 61، 51ـ76.
باقریان، زهرا بتول؛ طالبیان، یحیی؛ مستعلی، غلامرضا (1402). «تحلیل انگاره‌های ذهنی و عرفانی مناظرۀ چینی‌ها و رومی‌ها بر پایۀ نظریۀ نقش‌گرای هلیدی»، پژوهشنامۀ متون ادبی دورۀ عراقی، دورۀ 4، شمارۀ 2، 1-12.
بختیاری، ژاله (1390). «بررسی کنش‌های گفتاری مولوی در دفتر اول و دوم مثنوی (با تأکید بر کنش‌های عمل روایت)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما پارسا یعقوبی، دانشگاه کردستان، دانشکده زبان و ادبیات فارسی.
تیموری، سمیرا؛ کزازی، میرجلالالدین؛ بیگ‌زاده، خلیل (1400). «نقد و بررسی کنش‌های گفتاری جملات پرسشی در قصاید سلمان ساوجی»، پژوهش‌های دستوری و بلاغی، سال یازدهم، شمارۀ 20، 317ـ348.
سرل، جان آر. (1387)، افعال گفتاری جستاری در فلسفۀ زبان، ترجمۀ محمدعلی عبداللهی، تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صفوی، کورش (1392). معنی‌شناسی کاربردی، تهران: همشهری.
عبداللهیان، حمید؛ باقری، علی‌اصغر (1396). «کنش‌های گفتاری پنج‌گانه در شعر «صدای پای آب» سپهری»، زبان و ادبیات فارسی، سال بیست و پنجم، شمارۀ 27، 241ـ258.
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه‌های شایسته پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
کاظمی، مینا؛ محمدی فشارکی، محسن (1400). «بازنمایی قدرت در قصاید مدحی بر اساس نظریۀ کنش‌های گفتاری»، پژوهش‌های ادبی، دورۀ هجدهم، شمارۀ 71، 99-122.
ملایی، ماه منظر؛ تاج‌نیا، کیمیا؛ اصفهانی عمران، نعمت (1400). «تحلیل گفتار شخصیت‌های زن و مرد در داستان پادشاهی گشتاسب بر اساس نظریه گفتار جان سرل»، ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شمارۀ 17، 60ـ 81.
مولوی، جلال‌الدین (1375). مثنوی معنوی، دفتر دوم، به تصحیح محمد استعلامی، تهران: زوار.
یول، جورج (1387). کاربردشناسی زبان، ترجمۀ محمد عموزاده مهدیرجی، تهران: سمت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 26 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 27 |
||