آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 408 |
| تعداد مقالات | 3,249 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,065,427 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,126,504 |
بررسی تطبیقی مضامین مشترک در حکمتهای ایرانیان باستان و منابع اسلامی | ||
| کاوش نامه ادبیات تطبیقی | ||
| مقاله 4، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 58، تیر 1404، صفحه 75-102 اصل مقاله (714.41 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/jccl.2023.8139.2415 | ||
| نویسندگان | ||
| نرگس رشیدی1؛ وحید سبزیان پور* 2؛ جهانگیر امیری2؛ علی دودمان کوشکی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 2استاد، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| 3استادیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران | ||
| چکیده | ||
| یکی از نشانههای ژرفاندیشی و خردمندی ایرانیان باستان، سخنانی است کوتاه و پرمغز و پندهایی ارزشمند است که نشان از خردگرایی و دینمداری و دادورزی و پایبندی به اخلاقیات آنان دارد. نیاز و شیفتگی عربها به فرهنگ و تمدن ایرانی و اشتیاق آنها به شنیدن اخبار ایرانیان باستان، باعث آشنایی آنها با حکمتها و پندهای این قوم از طریق ترجمة متون پهلوی و اختلاط نژادی و درنتیجه ورود این سخنان حکیمانه به فرهنگ عربی شد. این پژوهش تکملهای است بر کتاب حکمتهای ایرانیان باستان در منابع عربی که به معرفی بیش از هزار مضمون حکیمانة ایرانی در ادب عربی پرداخته است. از آنجا که در پژوهش مذکور برخی منابع در دسترس نبوده و یا از قلم افتاده است، به معرفی حدود 250 مضمون جدید پرداخته همسویی و اشتراک آنها را با حکمتهای نهج البلاغه، غررالحکم و احادیث نبوی و... از جهت ساختار کلامی و مضمونی نشان دادهایم. علاوه بر معرفی حکیمانه های جدید ایرانی، تلاش کردهایم که با روش عِلّی- مقایسه ای، احتمالات مختلف را برای توجیه و تفسیر این شباهتها مورد بررسی قرار دهیم. نتایج مقایسه بر اساس این احتمالات، نشان از قرابت فکری و فرهنگی ایرانیان باستان با بسیاری از مضامین اسلامی به سبب تجربه و عقلانیت و آموزه های دینی دارد. هرچند احتمال جعل و انتساب دروغین با انگیزة تعصبات دینی و شعوبی منتفی نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حکمتهای ایرانیان باستان؛ مضامین مشترک؛ نهج البلاغه؛ غررالحکم؛ احدایث نبوی | ||
| مراجع | ||
|
نهج البلاغه
ابن الطقطقی، محمد بن علی (1418). الفخری فی الآداب السلطانیة و الدول الإسلامیة. المحقق: عبد القادر محمد مایو. الطبعة الأولی. بیروت: دار القلم العربی.
ابن القتیبه، أبومحمد عبدالله بن مسلم (1418). عیون الأخبار. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن القتیبه، أبومحمد عبدالله بن مسلم (1419). تأویل مختلف الحدیث. الطبعة الثانیة. المکتب الاسلامی - مؤسسة الإشراق.
ابن شعبه الحرّانی، حسن بن علی (1395). تحف العقول. چاپ هفتم. موسسه فرهنگی دار الحدیث.
ابن عبدربه، أبو عمر شهاب الدین أحمد (1404). العقد الفرید. الطبعةالأولی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن مسکویه، ابوعلی احمد بن محمد (1416). الحکمة الخالدة. تحقیق: عبد الرحمن بدوی. القاهرة: مکتبة النهضة المصریة.
ابن‌الأثیر، عز‌الدین (1412). الکامل فی التاریخ. تحقیق: عمر‌عبد‌السلام‌تدمری. بیروت: دار الکتاب‌العربی.
احسائی، ابی جمهور (1403). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه. چاپ یکم. قم.
امین، احمد (بلاتاریخ). ضحی الإسلام. بیروت: دارالکتاب العربی.
انصافپور، غلامرضا (1395). روند نهضت ملی و اسلامی در ایران از اسلام تا یورش مغول. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
الآبی، ابوسعد، منصور بن الحسین (1424). نثر الدر فی المحاضرات. المحقق: خالد عبد الغنی محفوط. الطبعة الأولی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
آذرنوش، آذرتاش (1385). چالش میان فارسی و عربی. چاپ اول. نشر نی.
آربری، آرتورجان (1959). تراث فارس. ترجمه: یحیی الخشاب. قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410). غرر الحکم و درر الکلم. ترجمه انصاری قمی. چاپ دوم. قم: دارالکتاب الإسلامی.
البخاری، محمد بن اسماعیل (1410 هـ). صحیح البخاری. طبعة الثانیة. قاهره: لجنة إحیاء کتب السنة.
البیهقی، إبراهیم بن محمد (بلاتاریخ). المحاسن و المساوی. وضع حواشیه: عدنان علی. بیروت:دار الکتب العلمیة.
تفضلی، احمد (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: مهارت.
التوحیدی، أبوحیان (1419). الصداقة و الصدیق. المحقق: إبراهیم الکیلانی. بیروت: دار الفکر المعاصر.
ثعالبی، أبومنصور (1401). التمثیل و المحاضره. المحقق: عبد الفتاح محمد الحلو، الطبعة الثانیة. الدار العربیة للکتاب.
ثعالبی، أبومنصور (بلاتاریخ). الأعجاز و الإیجاز. القاهرة: مکتبة القرآن.
ثعالبی، أبومنصور (بلاتاریخ). خاص الخاص. المحقق: حسن الأمین. بیروت: دار مکتبة الحیاة.
الجاحظ، عمرو بن بحر (1332). التاج فی اخلاق الملوک. المحقق: أحمد زکی باشا. القاهرة: المطبعة الأمیریة.
الجاحظ، عمرو بن بحر (1414). التبصرة بالتجارة فی وصف ما یستظرف فی البلدان من الأمتعة الرفیعة والأعلاق النفیسة والجواهر الثمینة. المحقق: حسن حسنی عبد الوهاب التونسی. الطبعةالثالثة. القاهره: مکتبة الخانجی.
حسینی، محمدرضا (1391). «بررسی و نقد جریان فکری شعوبیه و تأثیر آن بر کلام شیعی». فصلنامۀ علمی پژوهشی دانشگاه قم. سال چهاردهم، (1)، 171- 198.
حلوانی، حسین بن محمد (1408). نزهة الناظر و تنبیه الخاطر. تحقیق: مدرسه امام مهدی. قم.
خوارزمی، أبوبکر محمد بن العباس (1418). مفید العلوم و مبید الهموم. بیروت: المکتبة العنصریة.
دوفوشه‌کور، شارل هانری (1377). اخلاقیات، مفاهیم اخلاقی در ادبیات فارسی از سدۀ سوم تا هفتم هجری. ترجمه محمد علی امیر معزی و عبدالحمید روح بخشان. مرکز نشر دانشگاهی.
الراغب الإصفهانی، أبوالقاسم الحسین بن محمد (1420). محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء. عدد الأجزاء: 2. الطبعة الأولی. بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.
سبزیانپور، وحید (1429). تیارات التدلیس فی اسناد کلمات الإمام علی (ع) من الجاحظ الی لوئیس معلوف. مجلة العلوم الإنسانیة للجمهوریة الإسلامیة الإیرانیة، السنة الخامسة عشر، (15)، 77- 89.
سبزیانپور، وحید(1389). نقبی به روشنایی : در جستجوی امثال ایرانی در نظم عربی. نشریۀ ادبیات تطبیقی، دورۀ 1، (2)، 69-96.
سبزیانپور، وحید(1392). تأثیر فرهنگ و ادب ایرانی در ادب عربی مطالعۀ موردپژوهانۀ (امثال مولّد). کاوشنامۀ ادبیات تطبیقی، سال سوم، (9)، 83-107.
سبزیانپور، وحید و پیمان صالحی (1394). حکمتهای ایرانیان باستان در منابع عربی. تهران: یاردانش.
سبزیانپور، وحید و پیمان صالحی (1391). بررسی دادورزی ایرانیان در منابع عربی و مقایسۀ آن با نهج البلاغه. نشریه پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی، سال دوم، (4)، 145- 169.
سبزیانپور، وحید، رشیدی، نرگس (1401). حکیمانههای پارسی در ادب عربی. چاپ اول. تهران: یار دانش.
سیوطی، جلالالدین (بلاتاریخ).جامع الأحادیث. دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
شیخ صدوق (1376). امالی. تهران: انتشارات کتابچی.
ضیف، شوقی (1427). تاریخ الأدب العربی 3. الطبعة الثانیة. ذوی القربی.
طبرسی، فضل بن حسن (1378). مکارم الأخلاق. تهران: انتشارات حبیب.
الطرطوشی، محمد بن الولید (1872). سراج الملوک. تحقیق: جعفر البیاتی. الطبعة الأولی. ریاض: الریس للکتب و النشر.
العاملی، بهاء الدین (1418). الکشکول. المحقق: محمد عبد الکریم النمری، عدد الأجزاء:2. الطبعة الأولی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
قرطبی، الإمام ابو یوسف بن عبدالله النمری (بلاتاریخ). بهجة المجالس و انس المجالس و شحذ الذاهن و اهاجس. تحقیق: محمد مرسی الخولی.
قمی، عباس (1402). سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار. تهران: انتشارات فراهانی.
قمی، هادی (1384). چشم تماشا نزهة الناظر و تنبیه الخاطر. مجلۀ آینۀ پژوهش، (92)، 57- 62.
کراجکی، محمد بن علی (1410). کنز الفوائد. چاپ یکم. قم: دار الذخائر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1391). اصول کافی. چاپ دوم. دار الثقلین.
الماوردی، أبوالحسن بن محمد بن حبیب البصری (بلا تاریخ). تسهیل النظر و تعجیل الظفر فی اخلاق الملک. بیروت: دار النهضة العربیة.
المتقی، علاء الدین علی (1389).کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال. بیروت: دارالکتب العلمیه.
مجلسی، محمد باقر (1386). بحار الأنوار. چاپ چهارم.
محمدی ری شهری، محمد (1367). میزان الحکمة. چاپ دوم. قم: مکتب الأعلامی الإسلامی.
المسعودی، أبوالحسن علی بن الحسین بن علی (1404). مروج الذهب. عدد الأجزاء 4. الطبعة الثانیة. قم: دار الهجرة.
معصومی، محسن، عبدالملکی، محمد (1393). ایرانیگرایی در آثار مؤرخان ایرانی- اسلامی در سدههای سوم تا پنجم هجری. پژوهشنامۀ تاریخ تمدن اسلامی، سال چهل و هفتم، (2)، 266- 247.
معظمی، جمیله (1398). واکاوی نهضت شعوبیه و تبیین عناصر ادب پایداری آن. نشریۀ مؤسسات تحقیقاتی علوم اسلامی- انسانی، دانشگاه تبریز، سال هجدهم، (57)، 163- 188.
المیدانی، أبو الفضل (بلاتاریخ). مجمع الأمثال. تحقیق: محمد محیى الدین عبد الحمید. عدد الأجزاء: 2. بیروت: دار المعرفة.
النسائی، احمد بن شعیب (1421). السنن الکبری. محقق: عبدالمنعم شلبی. الطبعة الأولی. مؤسسة الرسالة.
وطواط، أبو إسحق برهان الدین محمد بن إبراهیم (1429). غرر الخصائص الواضحة و عرر النقائض الفاضحة. تحقیق: ابراهیم شمس الدین. الطبعة الأولی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
یارشاطر، احسان (1381). حضور ایرانیان در جهان اسلام. ترجمه: دکتر فریدون بدرهای. چاپ اول. تهران: باز.
یاری گل دره، سهیل (1398). فرهنگ ضرب المثلهای عربی. گزیدۀ امثال عربی. قم: ادبیات. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 233 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 86 |
||