آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 410 |
| تعداد مقالات | 3,281 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,175,566 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,175,550 |
بازتاب واژه‌ها و ترکیب‌های سنایی در گویش هزارگی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 2، تیر 1404، صفحه 23-51 اصل مقاله (1.44 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2025.11339.1328 | ||
| نویسندگان | ||
| جعفر احسانی1؛ روح الله هادی* 2؛ علی‌محمد مؤذنی3؛ محمد سرور مولایی4 | ||
| 1دانشجوی مقطع دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، ایران. | ||
| 3استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، ایران. | ||
| 4استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه الزهراء، ایران. | ||
| چکیده | ||
| تحلیل لغوی متون و حلّ پیچیدگی‌های واژگانی یکی از مهم‌ترین عناصر تحلیل یک متن ادبی، به‌ویژه در مورد متون کهن فارسی است. درک معنا و کاربرد درست واژه‌های به کار رفته در یک اثر ادبی، کمک زیادی به تحلیل همه‌جانبۀ آن می‌کند. ما در این مقاله که برگرفته از پایان‌نامه‌ای در مورد واژه‌های به کار رفته در شعر سنایی غزنوی است، به بررسی واژه‌ها و ترکیب‌های به کار رفته در شعر سنایی پرداخته‌ایم که علی‌رغم فراموشی نسبی در فارسی معیار امروزی، همچنان در گویش هزارگی افغانستان به کار رفته و فعال مانده‌اند. این مطالعه با هدف ارتقای فهم شعر سنایی از طریق شناسایی و تفسیر این واژه‌ها و ترکیب‌های زنده در گویش هزارگی انجام شده است. روش تحقیق تلفیقی از مرور ادبیات و کار میدانی برای تأیید کاربرد و معانی خاص کلمات و عبارات استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که شماری از واژگان موجود در شعر سنایی، هر چند در فارسی معاصر کنار گذاشته شده‌اند، اما در گویش هزارگی همچنان مورد استفاده و درک عمومی قرار دارند. این تحقیق اهمیت گویش هزارگی را نه تنها به عنوان مخزنی زنده از فارسی کهن، بلکه به عنوان ابزاری حیاتی برای دسترسی و فهم آثار ادبی تاریخی به اثبات می‌رساند. ما در این مقاله نشان داده‌ایم که چگونه برخی از واژه‌های مبهم شعر سنایی، به مدد مراجعه به کاربرد آن واژه در گویش هزارگی قابل حل شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سنایی؛ شعر کلاسیک فارسی؛ تحلیل واژگانی؛ هزاره؛ گویش هزارگی | ||
| مراجع | ||
|
افغانی‌نویس، عبدالله (1369). لغات عامیانه فارسی افغانستان، چ2، مؤسسه بلخ.
برهان، محمدحسین‌بن‌خلف (1342). برهان قاطع، به کوشش محمد معین، چ2، تهران: ابن‌سینا.
پادشاه، محمد (1363)، فرهنگ آنندراج، زیر نظر محمددبیر سیاقی، تهران: خیام.
تیمورخانوف، ل (1372). تاریخ ملی هزاره، ترجمة: عزیز طغیان، تهران: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
خاوری، محمدجواد (1380). امثال و حکم مردم هزاره، تهران: عرفان.
دری، زهرا (1392). شرحی از دشواری‌های حدیقه‌الحقیقه سنایی، چ3، تهران: زوار.
دهخدا، علی‌اکبر(1373). لغت‌نامه، زیرنظر محمدمعین و سیدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
رامپوری، غیاث‌الدین محمد‌بن‌جلال‌الدین‌بن‌شرف‌الدین(بی‌تا). فرهنگ غیاث‌اللغات، به کوشش محمددبیر سیاقی، تهران: کانون معرفت.
سنایی غزنوی، مجدود بن آدم (1348). مثنوی‌های حکیم سنایی به انضمام شرح سیرالعباد الی المعاد، به کوشش مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
سنایی غزنوی، مجدود بن آدم (1359). حدیقه‌الحقیقه و شریعه‌الطریقه، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
سنایی غزنوی، مجدود بن آدم (1362). دیوان، به تصحیح مدرس رضوی، چ3، تهران: کتابخانة سنایی.
شریعتی(سحر)، حفیظ (1395). گویش هزارگی، کابل: امیری.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1372). تازیانه‌های سلوک، تهران: آگاه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373). در اقلیم روشنایی، تهران: آگاه.
صفاری، محمدشفیع (1378). فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی‌های سنایی، قزوین: دانشگاه امام خمینی.
صفاری، محمدشفیع، و برزگر خالقی، محمدرضا (1400)، شرح دشواری‌های دیوان سنایی، تهران: زوار.
عفیفی، رحیم (1391). فرهنگ‌نامه شعری، چ3، تهران: سروش.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی (1389). راهنمای گردآوری گویش‌ها، تهران: فرهنگستان زبان و ادب دری.
محمدی شاری، شوکت‌علی(1392). درّ اوستایی در صدف لهجه دری، کابل: صبح امید.
مدرس رضوی، محمدتقی(1344). تعلیقات حدیقه‌الحقیقه، تهران: علمی.
معین، محمد (1353). فرهنگ فارسی معین، چ2، تهران: امیرکبیر.
نایل، حسین (1364). سایه‌روشن‌هایی از وضع جامعة هزاره، کابل: مطبعه دولتی.
یزدانی، حسین‌علی (1385). پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها، ج 1و 2، چ 3، تهران: عرفان. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 135 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 61 |
||