آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 408 |
| تعداد مقالات | 3,249 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,065,810 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,126,801 |
تفسیر و تحلیل کاربرد واژۀ «کافور» در آثار خاقانی | ||
| پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی | ||
| مقاله 5، دوره 6، شماره 2، تیر 1404، صفحه 101-126 اصل مقاله (1.19 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22126/ltip.2025.11589.1330 | ||
| نویسندگان | ||
| محمّدامیر مشهدی* 1؛ سکینه عباسی2؛ سیدابرار حسینی3 | ||
| 1استاد گروه زبان و ادبیات فارسی؛ دانشکده ادبیات و علوم انسانی؛ دانشگاه سیستان و بلوچستان؛ زاهدان؛ ایران. | ||
| 2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی؛ دانشکده ادبیات و علوم انسانی؛ دانشگاه سیستان و بلوچستان؛ زاهدان؛ ایران. | ||
| چکیده | ||
| کافور مادّه‌ای خوشبو با خواص دارویی بسیار است. این مادّه، در فرهنگ ایران بسیار کاربرد داشته و در پهنۀ ادب فارسی نیز راه یافته است. شاعران و نویسندگان با توجه به ویژگی‌های بی‌شمار و خاص این مادّه، از این واژه، در مضمون‌آفرینی و ابداع تصاویر هنری گوناگون بهره برده‌اند. در آثار خاقانی شروانی، واژۀ کافور دامنۀ تکرار بالایی دارد. خاقانی که استاد معناآفرین است، علاوه بر استفادۀ این واژه در معنای ظاهری، به صُوَرخیال نظر داشته و واژۀ کافور را در موارد زیادی، در معنای مجازی و ادبی گماشته و تصاویر هنری خیال‌انگیزی آفریده است. خاقانی در غالبِ موارد استفاده از واژۀ کافور، این واژه را با گونه‌های علم بیان همراه کرده و کلام خود را به این زیورهای ادبی آراسته است. تصویرهای شاعرانه‌ای که خاقانی با واژۀ کافور آفریده است، به دو دستۀ عناصر طبیعی و متعلّقات انسانی تقسیم می‌شود. وی در کاربرد واژۀ کافور، بیش از همۀ شاخه‌های علم بیان، به استعاره و سپس تشبیه نظر داشته است. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است؛ پژوهندگان نخست ابیات و عباراتی از آثار خاقانی را که واژۀ کافور در آن‌ها به‌کار رفته است، استخراج کرده و سپس با تحلیل آن ابیات و عبارات، صُوَرخیال موجود در واژۀ کافور را تبیین نموده و به گره‌گشایی شعرِ خاقانی پرداخته‌اند. در پایان نیز با ارائۀ جدول، آمار استفادۀ خاقانی از واژۀ کافور با توجه به صُوَرخیال آورده شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاقانی؛ آثار خاقانی؛ کافور؛ صُوَرخیال | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، حیدر؛ اخیانی، جمیله؛ اسلامی، محمد؛ بخشی، حسین (1403). «رفع برخی از دشواری‌های شعر خاقانی در چارچوب پدیدة تداخل زبانی»، مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان، سال پانزدهم، شماره36: 246-223. 10.22075/jlrs.2023.32063.2361
ابن سعد، محمد بن سعد (1418). الطبقات الکبری، ج1، چ2، بیروت: دارالکتب العلمیه.
اسماعیلی، محمدحسین؛ خاکپور، محمد؛ رنجبر، ابراهیم (1401). «بررسی و تحلیل کارکردهای بلاغی «صفت هنری» در شعر خاقانی»، مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان، سال سیزدهم، شماره27: 90-61. 10.22075/jlrs.2021.21791.1816
انوری، حسن (1382). فرهنگ بزرگ سخن، چ2، تهران: سخن.
برهان، محمد حسین ابن خلف تبریزی (1342). برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، تهران: کتابفروشی ابن سینا.
بهار، محمدتقی (ملک الشعرا) (1387). دیوان اشعار، تهران: نگاه.
بهنام‌فر، محمد؛ طلایی، زینب (1393). «ترکیبات تصویری تلمیحی ملهم از آیات، احادیث و اساطیر در قصاید خاقانی»، مطالعات زبانی و بلاغی دانشگاه سمنان، سال پنجم، شماره9: 108-79. 10.22075/jlrs.2017.1827
بیرونی، محمد بن احمد (ابوریحان) (1358). صیدنه، ترجمۀ ابوبکر ابن علی ابن عثمان کاسانی، به‌کوشش منوچهر ستوده و ایرج افشار، تهران: شرکت افست.
جرجانی، حکیم سیداسماعیل (1384). ذخیرۀ خوارزمشاهی، تصحیح محمدرضا محرری، ج5، تهران: فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران.
جمالی یزدی، ابوبکر مطهر (1346). فرّخ‌نامه، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: فرهنگ ایران زمین.
حسینی تنکابنی، سیدمحمدمؤمن (بی‌تا). تحفۀ حکیم مؤمن، با مقدمۀ میر سیداحمد روضاتی، تهران: کتابفروشی محمودی.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی (1362). منشآت، تصحیح و تحشیۀ محمد روشن، چ2، تهران: فرزان.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی (1386). ختم الغرایب (تحفة‌العراقین)، تصحیح و تعلیقات یوسف عالی عباس‌آباد، تهران: سخن.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی (1399). دیوان خاقانی شروانی، به‌کوشش سیدضیاءالدین سجّادی، چ12، تهران: زوار.
دشتی، علی (1357). خاقانی شاعری دیرآشنا، چ3، تهران: امیرکبیر.
دنیسری، شمس‌الدین محمد بن امین‌الدین ایوب (1350). نوادر التبادر لتحفة البهادر، به‌کوشش ایرج افشار و محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، ج12، چ2 از دورۀ جدید، زیرنظر دکتر محمد معین و دکتر سید جعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
دهرامی، مهدی (1396). «کارکرد زیباشناختی ویژگی‌های فرهنگی سرزمین هند (در شعر فارسی تا قرن نهم)»، مطالعات شبه قاره دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال نهم، شماره32: 124-109. 10.22111/jsr.2017.3744
رامپوری، غیاث‌الدین محمد بن جلال‌الدین بن شرف‌الدین (1337). غیاث‌اللغات، دو جلد، به‌کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کانون معرفت.
زرّین‌کوب، عبدالحسین (1386). با کاروان حله، چ15، تهران: علمی.
سجّادی، سید ضیاءالدین (1374). شاعر صبح (پژوهشی در شعر خاقانی)، چ3، تهران: سخن.
سجّادی، سید ضیاءالدین (1393). فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات دیوان خاقانی شروانی، 2 جلد، چ4، تهران: زوار.
سلطان محمدی، امیر؛ سادات ابراهیمی، سید منصور. (1398). «شرح چند بیت از خاقانی با رویکردی انتقادی به دیگر شروح». متن‌شناسی ادب فارسی، سال یازدهم (دورۀ جدید)، شمارۀ چهارم (پیاپی 44): 132-113. 10.22108/rpll.2018.111868.1341
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1375). صور خیال در شعر فارسی، چ5، تهران: آگاه.
صفی‌پور، عبدالرحیم بن عبدالحکیم (بی‌تا). منتهی الارب فی لغه العرب، بی‌جا، تهران: سنایی.
عقیلی خراسانی، محمدحسین (1380). مخزن الادویه، تهران: باورداران.
کزّازی، میرجلال‌الدین (1368). رخسار صبح، تهران: مرکز.
کزّازی، میرجلال‌الدین (1389). گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی، چ6، تهران: مرکز.
گرگانی، فخرالدین اسعد (1349) ویس و رامین، تصحیح ماگاتی تودوا و الکساندر گواخاریا، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
میرحیدر، سیدحسین (1398). معارف گیاهی، ج5، چ10، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نظامی گنجوی، جمال‌الدین ابومحمد الیاس بن یوسف (1400). خسرو و شیرین، تصحیح حسن وحید دستگردی، به‌کوشش سعید حمیدیان، چ21، تهران: قطره.
هروی، موفق ا‌لدین ابومنصور (1346) الابنیه عن حقایق الادویه، تصحیح احمد بهمنیار، به‌کوشش حسین محبوبی اردکانی، تهران: دانشگاه تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 123 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 40 |
||